شرکت‌ها در بورس به‌خاطر معافیت مالیاتی و جمع آوری منابع مالی و فروش سهام به قیمت عالی از آن منتفع می‌شوند اما تلاش دارند تا جایی که برایشان مقدور است پرداخت سود سهامداران را به تاخیر بیندازند. با اینکه با تحولات شگرفی در نحوه معاملات و شفافیت دراطلاع رسانی روبه رو هستیم ولی هنوز در پرداخت سود هیچ گونه تحولی در بورس اتفاق نیفتاده است.

هر سال شرکت‌ها، سود سهام پرداختی را در مجمع سالانه مورد تصویب قرار می‌دهند. متاسفانه نحوه پرداخت سلیقه‌ای است و تنها شرطی که قانون تجارت گذاشته است شرکت‌ها ظرف ۸ ماه باید این سود را پرداخت کنند حتی اگر شرکت‌ها سود را در مهلت تعیین شده نپردازند سهامدار در یک بوروکراسی قضایی تنها گذاشته می‌شود با هزینه‌ای که با توجه به وقت و پولی که صرف می‌شود ارزش پیگیری ندارد. شرکت‌ها در نزدیکی زمان مجمع سالانه، نحوه پرداخت سود را با برنامه زمان بندی شده اعلام می‌کنند در حالی که بعضی شرکت‌ها هم این برنامه را رعایت نمی‌کنند و تاخیر در پرداخت دارند. شرکت‌ها تمایل دارند سود را تا جایی که می‌توانند در شرکت نگه دارند. به همین خاطر مبالغ زیادی از سهامدارانی که سودشان را دریافت نکردند در شرکت باقی می‌ماند که با وجود تورم سنگین، بهره‌ای به آن تعلق نمی‌گیرد.

شرکت‌ها معمولا سود را به دو روش پرداخت می‌کنند. روش اول اعلام شماره حساب بانکی از طرف سهامدار از طریق فکس شرکت و روش دوم معرفی بانک عامل برای مراجعه سهامداران برای دریافت سود. در هر دو روش هزینه زمانی زیادی برای سهامداران ایجاد می‌شود که برای مبالغ کم، معمولا سهامداران مراجعه نمی‌کنند همچنین بعضی از سهامداران عادی، از پرداخت سود مطلع نیستند. شرکت‌ها هم به این بهانه که از حساب بانکی سهامداران مطلع نیستند از پرداخت سود، طفره می‌روند و مبلغ زیادی در شرکت بدون بهره باقی می‌ماند. جالب اینکه بسیاری از شماره تلفن‌های امور سهام به‌طور عمدی جوابگو نیستند. از طرفی، مراجعه به بانک هم به‌خاطر کرونا، برای سلامتی خطراتی دارد.

بازار سرمایه در دو دهه اخیر به لطف تلاش مسوولان بورس در دو حوزه پیشرفت زیادی داشته است. بخش اطلاع رسانی و بخش معاملات هر دو به لطف تحولات عظیم دنیای دیجیتال توانستند پیشرفت بنیادی کنند اما با وجود اینکه امکان تحول برای پرداخت سود وجود دارد و بخش اعظمی از اطلاعات حساب بانکی افراد در کارگزاری‌ها و سپرده‌گذاری مرکزی وجود دارد از این امکانات استفاده نمی‌شود. با موجود بودن شماره حساب فعال اشخاص در کارگزاری‌ها و فراهم بودن زیرساخت استفاده از این شماره حساب برای سازمان بورس برای معرفی خودکار آن به شرکت‌ها، دیگر نمی‌تواند بهانه‌ای در اختیار شرکت‌ها باشد تا سود سهامداران را به مدت طولانی نگه دارند. اهمیت این موضوع به حدی است که بدون هیچ‌گونه هزینه‌ای، سازمان بورس می‌تواند فقط با یک دستورالعمل شماره حساب‌های فعال در کارگزاری‌ها را به شرکت‌ها پیوند دهد و از میلیون‌ها ساعت وقت و هزینه تماس سهامداران صرفه‌جویی کند. نبود چنین سازوکاری، ریسک بازار سرمایه را افزایش می‌دهد. یکی از برتری‌های بازار سرمایه ورود افراد به فعالیت اقتصادی است که ریسک بوروکراسی برخورد معاملات حضوری و شخصی را با دیگران یا سازمان‌ها حذف کند. این ریسک در معاملات اینترنتی حذف شده اما در پرداخت سود، ریسک موردنظر وجود دارد.

سازمان بورس حتی می‌تواند برای اجرای پرداخت سود، روشی را اجرایی کند که سود از حساب بانکی شرکت‌ها به‌صورت اتوماتیک به حساب سهامداران واریز شود و در صورت خالی بودن حساب، شرکت‌ها را به پرداخت جریمه به سهامداران مجبور کند و تا جایی که امکان دارد از حضور سهامداران به قوه‌قضائیه بی‌نیاز کند. بهتر است به‌خاطر تورم، مهلت ۸ ماهه پرداخت، کمتر شود. در حال‌حاضر بسیاری از پرداختی‌ها به حساب‌های بانکی مشخص نمی‌کند از طرف چه شرکتی واریز شده است. اما سازمان بورس می‌تواند با قدرت نظارتی‌اش در گزارشی مبالغ پرداختی را با ذکر نام شرکت از طریق سپرده‌گذاری مرکزی به سهامدار اعلام کند.

به نظر می‌رسد سازمان بورس این موضوع را به قانون تجارت پیوند می‌زند. اما بسیاری از مسائل شرکتی وجود دارد که می‌تواند در اساسنامه تیپ بورس گنجانده شود و سازمان می‌تواند شرکت‌ها را به دریافت شماره حساب بانکی سهامداران از سامانه کارگزاری‌ها ملزم کند. سال‌هاست که وعده داده شده با کامل شدن سجام این موضوع حل خواهد شد اما تا حال این وعده محقق نشده است، درحالی‌که تعداد زیادی از افراد در سجام ثبت‌نام کردند و از طرفی تمام اطلاعات حساب بانکی اشخاص در کارگزاری‌ها ثبت شده و تاخیر در این امر موجب تضییع حقوق سهامداران، سوءاستفاده شرکت‌ها و افزایش ریسک بازار شده است.

اخبار مرتبط