برون‌سپاری؛ امیدی برای سرعت‌دهی به تامین مالی
در هفته گذشته سازمان بورس برای یک شرکت بورسی، یک شرکت فرابورسی و یک شرکت بازارپایه‌ای مجوز افزایش سرمایه صادر کرد. «کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران» (حکشتی) از زیرمجموعه‌های «سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی» (شستا) نظر موافق سازمان بورس را برای افزایش سرمایه حدود ۳۱ درصدی از محل «مطالبات و آورده نقدی» دریافت کرد تا سرمایه بیش از هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی خود را به بیش از دو هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان برساند. تمام سهامداران عمده، مطالباتی از شرکت دارند که صرف صدور سهام جدیدشان خواهد شد، یعنی وجه نقد چندانی وارد شرکت نشده و هدف تنها اصلاح ساختار مالی است. مجمع فوق‌العاده برای افزایش سرمایه حکشتی هفته آینده برگزار خواهد شد. جدا از وضعیت مثبت بازار، بخشی از رشد قیمتی حکشتی در یک‌سال گذشته احتمالا ناشی از انتظار بازار برای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها بود، موضوعی که در مصاحبه کمتر از یک‌ماه پیش مدیرعامل شستا هم به آن اشاره شده بود. حکشتی در سال ۱۳۹۳ از محل تجدیدارزیابی زمین‌ها و ساختمان‌هایش افزایش سرمایه حدود ۶۳ درصدی انجام داد. در آن‌زمان طرح پیشنهادی هیات‌مدیره شامل افزایش سرمایه ۱۶۰ درصدی از محل مازاد تجدید ارزیابی زمین، ساختمان و کانتینرها بود که قرار بود سرمایه هزار میلیارد تومانی را به دوهزار و ۶۰۰ میلیارد تومان برساند. در مجمع فوق‌العاده سال ۱۳۹۳ اعلام شد که سازمان به دلایلی با تجدیدارزیابی کانتینرها موافقت نکرده، اما مدیران قول دادند پس از رفع مشکل، در فرصت دیگری این‌کار را صورت دهند. در مجمع سالانه مهرماه ۱۳۹۴ شرکت هم مدیرعامل وقت که به تازگی به این سمت منصوب شده بود، اعلام کرد که افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی کانتینرها که رقمی نزدیک به هزار میلیارد تومان می‌شود، منتظر اعلام موافقت سازمان بورس است که البته هیچ‌گاه این موافقت حاصل نشد. در آخرین کنفرانس اطلاع‌رسانی حکشتی درباره افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی هم تصریح شده که هیات‌مدیره فعلا برنامه‌ای ندارد که البته با توجه به روال افزایش سرمایه از مطالبات و آورده نقدی که مجوز آن صادر شده و چندماه طول خواهد کشید، زودتر از اواخر سال‌جاری نمی‌توان منتظر آن بود. حکشتی را می‌توان یک هلدینگ حمل‌ونقل دانست که در پرتفویش چند شرکت کشتیرانی منطقه‌ای وجود دارد که از بین آنها تاکنون تنها «کشتیرانی دریای خزر» (حخزر) وارد فرابورس شده است. در همین کنفرانس اطلاع‌رسانی، به قصد مدیران شرکت برای عرضه دو تا از زیرمجموعه‌ها در بازار سرمایه اشاره شده است. «کشتیرانی والفجر» یکی از زیرمجموعه‌های آماده شده حکشتی برای عرضه است که فعالان بازار خاطره‌ای منحصربه فرد از عرضه قبلی آن در آبان ۱۳۹۰ دارند. ماجرا به این صورت بود که دستور خرید برای ۴۳ میلیون سهم والفجر در سقف قیمتی تعیین شده (یا توصیه شده) از سوی بورس در سامانه معاملات نشست، ولی مدیران حکشتی راضی به فروش نشدند و در رویدادی بی‌سابقه عرضه انجام نشد. شرکت دومی که قراراست برای ورود به بازار سرمایه آماده شود، «شرکت سرمایه‌گذاری کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران» است. این زیرمجموعه که می‌توان آن را بازوی حکشتی در بازارسرمایه دانست، پرتفویی بورسی دارد که غیر از گروه حکشتی، برخی از شرکت‌های دیگر بازار سرمایه هم در آن به چشم می‌خورد از جمله ۲۰ درصد «بیمه معلم» (ومعلم). در پرتفوی غیربورسی آن هم عمدتا درصدی از شرکت‌های گروه حکشتی به چشم می‌خورد. حکشتی چند سال پیش قرار شد یکی از زیرمجموعه‌هایش به‌نام «کشتیرانی جنوب خط ایران» (حجنوب) را هم عرضه اولیه کند که گرچه مراسم معارفه آن را هم برگزار کرد، به دلایلی که دقیقا معلوم نشد، تاریخی برای عرضه آن تعیین نشد و موضوع به فراموشی سپرده شد. شاید بتوان یکی از دلایل اتفاقاتی این‌چنین را شباهت بیشتر ساختار حکشتی به یک شرکت دولتی نسبت داد تا یک شرکت خصوصی. شرکت فرابورسی «ویتانا» (غویتا) که چندماهی است از بازارپایه فرابورس به بازار دوم فرابورس آمده مجوز افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها به میزان حدود ۱۱۹ درصد را دریافت کرد تا به وعده‌ای که در مجمع سالانه‌اش در روزهای آخر بهمن پارسال به سهامداران داد، عمل کرده باشد. غویتا اولین روز خردادماه را برای برگزاری مجمع فوق‌العاده افزایش سرمایه تعیین کرده و در صورت تصویب، سرمایه ۶۰ میلیاردی‌اش به بیش از ۱۳۱ میلیارد خواهد رسید. شرکت بازارپایه‌ای «صنعتی مینو» (غصینو) در ادامه به‌روزرسانی ارزش دارایی‌ها در گروه شرکت‌های مینو، مجوز افزایش سرمایه بیش از ۳۳۱ درصدی از تجدید ارزیابی دارایی‌ها را دریافت کرد تا سرمایه ۱۰۰ میلیارد تومانی خود را به بیش از ۴۳۱ میلیارد تومان برساند. دارایی‌های تجدیدارزیابی شده غصینو شامل زمین کارخانه و شهرک مسکونی متعلق به شرکت و فروشگاه آن است که هر سه در خرمدره زنجان قرار دارند، غصینو یک قطعه زمین در اصفهان هم دارد که اواخر اسفند ۱۳۹۶ خریداری کرده و مبلغ تمام شده آن بیش از ۲۱ میلیارد تومان در دفاترش ثبت شده است. نکته جالب اینجاست که ارزیابی کارشناسان رسمی ارزش زمین را بیش از ۱۵ میلیارد تومان تشخیص داده‌اند که ۶ میلیارد تومان کمتر از بهای تمام شده بوده و مبلغ مازاد تجدید ارزیابی را کمتر کرده است. یک نمونه احتمالا منحصربه فرد از تجدیدارزیابی کاهنده دارایی پس از گذشت حدود دوسال. البته توضیحی در این‌باره در مستندات افزایش سرمایه ذکر شده مبنی‌بر اینکه فقط عرصه ملک اصفهان ارزیابی شده بدون ساختمان و انشعابات، یعنی ممکن است شرکت پس از خرید زمین، هزینه‌هایی در آن کرده باشد که بر مبلغ تمام‌شده افزوده است اما در تجدیدارزیابی نیامده است. اگر هم چنین هزینه‌هایی نشده باشد احتمال دیگر می‌تواند خرید زمین به قیمتی گران‌تر از قیمت کارشناسی یا افت قیمت پس از خرید باشد. در موارد مشابه در برخی از شرکت‌ها ممکن است در ازای مطالبات وصول نشده از مشتریان، املاک یا دارایی‌هایی بعضا بیشتر از قیمت واقعی دریافت و در حساب‌ها ثبت شود. غصینو اقداماتی برای ارتقا از بازارپایه به بازارهای اصلی انجام داده است.
در هفته گذشته ۸ شرکت آگهی ثبت افزایش سرمایه خود را روی کدال قرار دادند. یکی از این آگهی‌های ثبت افزایش سرمایه مربوط به دومین شرکت بزرگ خودروسازی بورس یعنی «سایپا» (خساپا) بود که نزدیک دوماه است سهامدارانش منتظر بازگشایی آن هستند. افزایش سرمایه حدود ۴ برابری (۳۹۸ درصد) خساپا از مازاد تجدیدارزیابی دوشنبه گذشته به ثبت رسید و بعدازظهر همان روز برروی کدال قرار گرفت. روز یک‌شنبه سهام جایزه خساپا به سهام قابل‌معامله تبدیل و نماد برای کشف قیمت آماده شد، اما ناظر با دیدن درخواست خرید ده میلیاردی سهم با قیمت دوبرابر قیمت تئوریک پس از افزایش سرمایه ترجیح داد تطبیق (Match) قیمت را انجام نداده و بازگشایی را به زمان دیگری موکول کند. جالب این بود که همزمان با این رویداد بسیاری از نمادهای دیگر بازار به سمت منفی و صف فروش رفتند که برخی علت آنرا فروش سهام برای رفتن در صف خرید سایپا دانستند.
«گروه دارویی برکت» (برکت) نیز فرآیند نسبتا طولانی افزایش سرمایه خود را با ثبت آن در روز شنبه هفته گذشته به پایان رساند. افزایش بیش از ۷۰ درصدی در سرمایه برکت از محل مطالبات و آورده نقدی در مجمع فوق‌العاده فروردین سال گذشته به تصویب رسیده بود.
شرکت غذایی «سالمین» (غسالم) ثبت افزایش سرمایه سنگین از محل تجدیدارزیابی دارایی‌هایش را روز پنج‌شنبه به سرانجام رساند تا به‌زودی نمادش بازگشایی شود. غسالم با افزایش سرمایه حدود ۱۴ برابری (۱۳۹۴ درصد) یکی از رکوردداران افزایش سرمایه بود و با توجه به تجدید ارزیابی تقریبا تمام دارایی‌ها، برخی از کاربران در فضای مجازی به شوخی گفتند حتی موجودی کیک و بیسکویت فرآیند خط تولیدش را هم تجدید ارزیابی کرده است.
«کارتن ایران» (چکارن) افزایش سرمایه ۱۱۹۸ درصدی (اندکی کمتر از ۱۲ برابر) از محل تجدید ارزیابی دارایی‌هایش را چهارشنبه هفته گذشته و ده روز پس از تصویب در مجمع فوق‌العاده به ثبت رساند تا آماده بازگشایی نماد شود. سهام جایزه چکارن هنوز قابل معامله نشده تا نماد آن بازگشایی شود. کنترل مدیریتی چکارن تا دوسال پیش از طریق «سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین» (تاپیکو) در اختیار «سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی» (شستا) بود، اما به‌خاطر شناوری بالا عده‌ای از سهامداران حقیقی توانستند در اوایل سال ۱۳۹۷ سه کرسی هیات‌مدیره را در اختیار گرفته و یکی از فعالان بازارسرمایه را به مدیرعاملی بگمارند. فعالان بازار که معمولا پشتکار و شتاب زیادی در آزادکردن پتانسیل‌های شرکت‌های بورسی دارند، توانستند ضمن ایجاد تغییراتی در عملیات شرکت، مطرح کردن طرح‌هایی مانند تولید زغال و به جریان انداختن تجدید ارزیابی دارایی‌ها سبب‌ساز رشد قیمت سهم و ارزش بازار بالای دو هزار و سیصد میلیارد تومانی شوند، گرچه برخی از موارد مانند تولید زغال با تغییر مدیرعامل شرکت توسط مدیریت جدید منتفی شد. چکارن را می‌توان پیشگام رشد ارزش بازار و تصاحب مدیریتی شرکت‌های بورسی در دوسال اخیر دانست که البته درحال‌حاضر موارد متعددی مشابه آن رخ داده یا درحال رخ دادن است.
شرکت قطعه‌ساز «سایپا آذین» (خاذین) هم افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی از مطالبات و آورده نقدی را چهارشنبه گذشته به ثبت رساند تا سرمایه بیش از ۲۶۰ میلیارد تومانی را برای خود تثبیت کند. خاذین درحالی فرآیند افزایش سرمایه را شروع کرد که قیمت سهمش کمتر از سیصد تومان بود و اینک با سرمایه جدید، قیمت‌های بیش از هزارتومان را به خود دیده است.«مجتمع کشت و صنعت چین‌چین» (غچین) که در جلسه هیات‌مدیره ۲۲ اسفندماه سال گذشته به اندازه یک‌سوم سرمایه ۱۸ میلیاردی خود، یعنی ۶ میلیارد تومان، افزایش سرمایه (حدود ۳۳ درصد) از محل سود انباشته را تصویب کرده بود، دوشنبه هفته قبل به ثبت رساند تا با سرمایه جدید ۲۴ میلیارد تومانی به استقبال پایان سال مالی در ۳۱ خرداد سال‌جاری برود. گزارش مالی مربوط به دوره ۹ ماهه منتهی به پایان اسفند غچین خبر از افزایش ۲۵۰ درصدی در سود خالص شرکت می‌دهد که به تناسب هم ناشی از افزایش سود ناخالص و هم افزایش سایر درآمدها بوده است.افزایش سرمایه ۳۰ درصدی «زرین معدن آسیا» (فزرین) از سودانباشته هم سه‌شنبه گذشته به ثبت رسید تا برگزاری مجمع سالانه منتهی به پایان اسفند ۱۳۹۸ با سرمایه جدید ۶۵ میلیارد تومانی امکان‌پذیر باشد. نامه شفاف‌سازی فزرین که اخیرا در پاسخ درخواست فرابورس منتشر شد، تصریح کرد که باوجود شیوع ویروس کرونا، با تمهیدات انجام شده هیچ‌گونه خللی در میزان فروش و تولید پیش نیامد. البته این نکته هم بیان شده که «چنانچه بازارهای جهانی همچنان بسته باشد یا ویروس کرونا شرایط ناخواسته‌ای به‌وجود آورد، امکان پیش‌آمدن مشکلات برای تمامی شرکت‌های صادرکننده از جمله صادرکنندگان سرب و روی وجود خواهد داشت.»
artava@chmail.ir
