یادداشت بنگاهی
سواد مالی در بحران
بر اساس نظرسنجی دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و ایسپا که از مردم تهران پرسیدند: «اگر به خاطر کرونا تعطیلی شهر ادامه پیدا کند تا چه زمانی از نظر اقتصادی مشکلی نخواهید داشت؟» بیش از یک‌سوم افراد پاسخ دادند «همین الان هم نمی‌توانم» و یک‌سوم دیگر فقط تا یکی دو ماه دوام می‌آورند.
اگر آمار تقریبی ۹ میلیون نفر را برای جمعیت تهران بپذیریم، ۶۹ درصد آن چیزی حدود ۶ میلیون نفر می‌شود. یعنی حدودا ۱۲ برابر جانبازان هشت سال دفاع مقدس.
اما در میانه جنگ اقتصادی، یک بحران بیولوژیک توانسته تمام مشاغل را کم و بیش تحت‌تأثیر قرار دهد. برخی خویش‌فرمایان مثل آرایشگران، رستوران‌داران، تالاردارها و چاپخانه‌ها کاملا تعطیل شده‌اند و مشاغلی چون کارمندان، معلمان و مترجمان، نه تعطیل، بلکه مجبور به دورکاری، کاهش ساعت کار، از دست‌دادن برخی از مشتریان و... شده‌اند.
هرچند مشاغلی هم رونق گرفته‌اند؛ فروشگاه‌های اینترنتی، کتاب‌خوان‌ها، آموزشگاه‌های مجازی، تولیدکنندگان محصولات بهداشتی و حتی پیک موتوری. اما رونقی نه جذاب و ماندگار که سرشار از استرس و عدم قطعیت و نیازمند مدیریتی خاص.
در این بین، خانواده‌ها هر یک با تدبیر خود، راه و روشی برای مقابله یافته‌اند. یکی آذوقه انبار کرده و در قرنطینه به سر می‌برد، آن یکی دل به دریا زده و همچنان کرکره مغازه را بالا نگه داشته است. اما آنچه همه در پی آنند، مدیریت هزینه‌ها و عبور از تلاطم است. اینجاست که نقش صندوق اضطراری به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم سواد مالی نمایان و اهمیت آن بیش از پیش درک می‌شود.
سواد مالی ۶ سرفصل دارد که تمام ابعاد مالی زندگی یک فرد را پوشش می‌دهد. هر یک از این سرفصل‌ها از شخصی به شخص دیگر و از شرایطی به شرایط دیگر، منعطف هستند و راهکارهای گوناگونی ارائه می‌دهند. اما قواعد کلی بر آنها حاکم است که هر فرد باسواد مالی می‌تواند آن را رعایت کند.
۱. خرج و پس‌انداز:موفقیت مالی از خرج و پس‌انداز شروع می‌شود. مهم‌ترین قدمی که باید برمی‌داشتیم، ایجاد صندوق اضطراری بود. طوری که ۳ تا ۹ ماه درآمدمان در آن باشد تا اگر به شرایطی چون کرونا برخوردیم، بتوانیم تا ۹ ماه بدون هیچ تغییری در سبک زندگی، دوام آوریم. اگر صندوق اضطراری ایجاد نکرده‌اید، امروز شروع کنید.
از طرف دیگر، از خرج‌های غیرضروری شدیدا اجتناب کنید. امروز بیش از پیش نیازمند کنترل و مدیریت هزینه‌ها هستید. حتی اگر دستتان به دهانتان می‌رسد، شرایط اضطراری اعلام کنید و مدتی را با این شرایط پیش بروید. با این کار، علاوه بر عبور از بحران، مبلغ قابل‌توجهی برای بعد از کرونا پس‌انداز خواهید کرد.
۲. اعتبار و بدهی: در این روزها قرض نگیرید. ایجاد بدهی، خود استرس‌زاست. با طلبکاران قبلی تماس گرفته و با آنها مذاکره کنید. بگویید که مشکلی در بازپرداخت بدهی پس از این دوران ندارید؛ با آنها به توافق کنید پس از بحران دوباره بازپرداخت بدهی را شروع خواهید کرد. مراقب باشید بابت این صبر مبلغ اضافه‌ای درخواست نکنند تا در دام ربا نیفتید. سعی کنید مبالغ بازپرداخت را جز در مواقع اضطراری خرج نکنید.
به بانک یا موسسات مالی که از آنها وام گرفته‌اید نیز نامه بنویسید. ابلاغیه‌های بانک مرکزی را ضمیمه کنید و توضیح دهید بر اساس آن، درخواست استمهال دارید.
اگر مستأجر هستید، با صاحب‌خانه هم مذاکره کنید و برای پرداخت اجاره مهلت بخواهید.
همه اینها به شرطی است که این پول‌ها را بی‌گدار خرج نکنید. در غیر این‌صورت پس از پایان شرایط کرونا، با انبوهی از بدهی انباشته مواجه می‌شوید.
۳. کاریابی و درآمد: اکنون زمان مناسبی است تا بار دیگر مهارت‌های شغلی خود را ارزیابی کنید. داشتن چه مهارت‌هایی در این شرایط کمکتان می‌کرد؟ بیاموزید و خود را ارتقا دهید. نوع شغلتان را نیز ارزیابی کنید. شاید بتوانید دریچه جدیدی برای کسب و کارتان پیدا کنید که در هر شرایطی چرخ آن بچرخد.
می‌توانید به مشاغل جدید هم فکر کنید. بررسی کنید کدام نیازهای مردم را در حال حاضر می‌توانید رفع کنید؟ دست به کار شوید و با قدم‌های کوچک شروع کنید.
۴. سرمایه‌گذاری: اگر در بازارهای پرریسک سرمایه‌گذاری کرده‌اید، بهتر است سرمایه خود را به بازارهای کم‌ریسک منتقل کنید. از طرفی می‌توانید با ورود به صندوق‌های با درآمد ثابت، علاوه بر کاهش ریسک، منبع درآمد ثابتی نیز برای خود ایجاد کنید تا در این مدت عصای دستتان شود.
۵. مدیریت ریسک و بیمه: اگر مشمول دریافت بیمه بیکاری شده‌اید، حتما اقدام کنید. حتی اگر مبلغ قابل‌توجهی نبود، آن را دریافت کنید. اندک اندک جمع گردد وانگهی دریا شود. و اگر تاکنون از بیمه تکمیلی استفاده نکرده‌اید، الان زمان مناسبی است که ثبت‌نام کنید و برای شرایط حادتر آماده شوید.
از طرف دیگر حفاظت از سلامتی خود در این شرایط، به معنای پوشش ریسک است و شما با رعایت توصیه‌های خودمراقبتی، جلوی هزینه‌های ناشی از بیماری را خواهید گرفت.
۶. تصمیم‌گیری مالی: شاید بهترین تصمیم این باشد که تصمیم نگیریم. زمانی که همه چیز مبهم و زمان خروج از وضعیت نامشخص است، دلیلی ندارد تصمیمات مهم بگیریم. خرید خودرو، سفر، راه‌اندازی کسب و کار فیزیکی، ازدواج و... از جمله تصمیماتی است که تبعات زیادی دارد. شما را مجبور به خروج از خانه، صرف هزینه و حتی تحمل دردسرهای احتمالی می‌کند.
رعایت این موارد، تا حد زیادی به عبور از تلاطم‌های مالی کمک می‌کند. اما فراموش نکنیم همان‌طور که این بحران، اولین بحران زندگی نبوده، آخرین هم نخواهد بود. ضمن حفظ آرامش و درک روزی‌رسان بودن خداوند، فعالانه و آگاهانه از دست‌اندازها عبور کنیم.
