اولین واکنش منفی بازار سهام به ویروس کرونا رقم خورد
ترمز بورس با عطسه چینی
از آخرین روز دی ماه اخبار پیرامون بیماری جدیدی شدت گرفت که نه‌تنها با آغاز سال نوی چینی همراه شد، بلکه به سرعت انتشار یافت و در کشورهای متعددی موارد ابتلا به آن گزارش شد. رفت‌وآمدها به چین مختل شد، بسیاری از واحدهای صنعتی این کشور فعالیت خود را به تعویق انداختند و کم‌کم نگرانی‌ها از کاهش رشد اقتصادی این کشور در بازارهای جهانی رخنه کرد. بازارهای مالی مطرح جهانی طی این بازه ریزش‌های قابل‌توجهی را تجربه کردند و سرمایه‌گذاران بار دیگر به سمت دارایی‌های امن پناه بردند.
با این حال فضای دادوستدهای بورس تهران به‌گونه‌ای کاملا متفاوت پیش رفت و طی جلسات بعدی این بازار یکسره سبزپوش ماند. حجم و قدرت نقدینگی ورودی چنان زیاد بود که مجالی به اصلاح قیمت‌ها نداد؛ حتی نمادهای کامودیتی‌محور بورس تهران از واکنش به تغییرات شدید قیمتی در بازارهای مرجع سر باز زدند. با این وجود روند آخر هفته قیمت کالاهای پایه در بازار جهانی، سهامداران بورس تهران را به احتیاط بیشتر مجاب کرد و به این ترتیب بورس تهران با وقفه‌ای قابل‌توجه نهایتا به انتشار ویروس کرونای جدید واکنشی محدود نشان داد.
کالایی‌ها تسلیم واقعیت بازار جهانی شدند؟
در رابطه با دادوستدهای آخرین روز کالاهای پایه در بازار جهانی باید اشاره کرد که این کالاها عمدتا کار خود را با رشد نسبی قیمت آغاز کردند؛ امیدواری به یافتن راه‌حلی برای کنترل و درمان بیماری ناشی از شیوع ویروس کرونا سبب شد تا بسیاری از سرمایه‌گذاران در کمین فرصتی برای ورود به بازار کامودیتی‌ها باشند؛ با این وجود اخبار انتهایی هفته از تشخیص موارد جدید ابتلا به این ویروس و مرگ‌ومیر بیشتر در اثر آن حکایت داشت و سبب شد تا امیدواری‌ها به درمان این بیماری به ابتدای معاملات هفته بعد نرسد. نهایتا اقلامی همچون نفت و مس بار دیگر در مسیر افت قیمت قرار گرفتند و فعالان بورس تهران نیز در مسیر تقاضا برای سهام کالایی به تردید بیشتری دچار شدند.
شیوع بیماری جدید در 25 کشور دنیا و افزایش سرعت انتشار آن، قریب به اتفاق بازارهای جهانی را تحت‌تاثیر قرار داده است و در این بین بازار کامودیتی‌ها به‌صورت مشخص فشار بیشتری را تحمل می‌کند. بورس تهران نیز که تا آغاز این هفته از همراهی با روند اخیر بازار جهانی امتناع ورزیده بود روز گذشته با نگرانی بازارهای مرجع همراه شد و شاهد فشارهای نسبی عرضه در سهام کامودیتی‌محور بود. در بازار کامودیتی‌ها به‌صورت مشخص نفت و فلزات رنگی مصرفی ریزش‌های شدیدی را در پی شیوع بیماری کرونا تجربه کرده‌اند. از زمانی که حساسیت‌های مرتبط با این نگرانی جهان‌شمول شدت گرفت، قیمت مس ریزش 11 درصدی را تجربه کرده، فلز روی 10 درصد از ارتفاع قیمتی خود را از دست داده و هر بشکه نفت برنت عقبگرد 13درصدی را ثبت کرده است. در همین مدت قیمت بیلت فولادی ایران افت 4 درصدی را تجربه کرده است. با این حال تغییرات قیمت فلزات رنگی به‌صورت مستقیم‌تری بازار سهام کشور را متاثر می‌سازد. روز گذشته نماد «فملی» که 4 جلسه معاملاتی را در انتظار کشف راه‌حلی برای بیماری نوظهور مقاومت کرده بود در مقابل فشار عرضه‌ها دوام نیاورد و بیشترین اثر منفی را بر تغییرات شاخص کل به جا گذاشت. در گروه فلزات اساسی نمادهای پرتعداد دیگری نیز افت محسوس قیمت را تجربه کردند. در رابطه با اکثر کالاهای پایه مصرفی، چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده این محصولات است و تعطیلی واحدهای صنعتی این کشور بازار عمده کامودیتی‌ها را دستخوش تغییر می‌کند. بنابراین کاهش قیمت دیگر محصولات فلزی و مشتقات نفتی در صورتی که چاره‌یابی برای معضل جدید به درازا بکشد دور از انتظار نیست.
با این وجود همانند فرصت‌جویی سرمایه‌گذاران در بازار جهانی، بسیاری از سهامداران بورس تهران نیز در انتظار نشانه‌هایی از مقابله موفق با ویروس جدید هستند تا سهام کامودیتی‌محور را نشانه بگیرند. این مساله می‌تواند همچنان فشارهای فروش در این نمادها را کنترل کند. در بازه روزانه، این احتمال وجود دارد که سرمایه‌گذاران در انتظار بازگشایی بازار جهانی در روز آتی بمانند و به نسبت روز شنبه شتاب کمتری برای خروج از این دسته از سهام نشان دهند. اما در بازه بلندمدت فضا می‌تواند کاملا متفاوت دنبال شود. به عبارتی در صورتی که ریسک جدید از بازار جهانی رخت بربندد و قیمت کالاهای پایه در مسیر سطوح قبلی قرار گیرد، برخی از نمادهای کالایی می‌توانند برای بازیگران بازار جذاب جلوه کنند. به خصوص که نرخ نیمایی دلار نیز در سطوح نزدیک به 12 هزار تومان قرار گرفته و می‌تواند محرک دیگری برای این گروه باشد.
کانون‌های داغ تقاضا و عرضه بازیگران بزرگ
تقابل فضای نااطمینانی و جریان قدرتمند پول سبب شده است تا برخی از نقاط سهام در جذب تقاضا موفق‌تر عمل کنند. در این میان سه دسته از بهانه‌ها جلوه بیشتری دارند: افزایش سرمایه‌ها، بازمانده‌ها از رشد عمومی بازار و عرضه‌های اولیه.
به‌صورت مشخص گروه «خودرو و ساخت قطعات» یکی از پیشتازان جذب نقدینگی در هفته‌های اخیر است. موضوع افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی در رابطه با نمادهای متعددی از این گروه مطرح است؛ معیارهای سودآوری در رابطه با این شرکت‌ها جدی گرفته نمی‌شود و تحولات جهانی در رابطه با این گروه به‌صورت مستقیم مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد. تمام این رفتارها سبب شده است تا در فضای پرریسک بیرونی، جریان نقدینگی به سمت این گروه تداوم یابد. نکته حائز اهمیت لزوم تفکیک بین واقعیت‌های حاکم بر شرکت‌ها و روند قیمت سهام آنهاست. بسیاری از این شرکت‌ها ممکن است از پوشش زیان‌های انباشته سنگین خود در کوتاه‌مدت ناتوان باشند. با این حال انتظار برای رقیق شدن قیمت سهام، رفتاری عمومی را در بازار سهام شکل داده و آن جذب نقدینگی به سمت سهامی است که افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را در دستور کار دارند. بنابراین آنچه در روند قیمت سهام این گروه بیش از هر عامل دیگر ایفای نقش خواهد کرد، میزان افزایش سرمایه است که در صورتی که بتواند انتظارات فعالان بازار را برآورده کند احتمالا با واکنش مثبت همراه خواهد بود و در غیر این صورت اصلاح قیمت سهام را در پی خواهد داشت.
بهانه دیگری که در روزهای اخیر بار دیگر توانسته در جذب تقاضا موفق عمل کند، مساله جاماندگی از رشد عمومی بازار است. همین مساله سبب شد تا روز گذشته بیشترین ارزش معاملات به گروه بانک‌ها تعلق گیرد. در جلسه شنبه، ارزش معاملات «وتجارت» به 186 میلیارد تومان رسید و بالغ بر 3 میلیارد و 240 میلیون سهم این بانک مورد معامله قرار گرفت. در رابطه با اکثر نمادهایی که مشمول این بهانه می‌شوند عامل تعیین‌کننده‌ای به نام عرضه سهامداران حقوقی مطرح است. همان‌گونه که مطرح شد نخستین بار نیست که چنین انگیزه‌ای تقاضا را به سمت نمادهای بزرگ می‌کشاند، با این حال قدرت و عزم نقدینگی ورودی از یکسو و رفتار سهامداران بزرگ از سوی دیگر است که میزان پیشروی در مسیر صعودی را مشخص می‌کند. روز گذشته عرضه‌های پرحجم سبب شد تا صف «وتجارت» تا انتهای بازار پایدار نماند. در مقابل نمادهایی همچون «ذوب» و «خودرو» به رغم عرضه صف‌های خرید، بار دیگر به محدوده سقف قیمتی رسیدند.
جدا از 2 کانون مطرح‌شده در بالا، عرضه‌های اولیه همچنان یکی از جذاب‌ترین نقاط تمرکز نقدینگی در بازار سهام را رقم می‌زنند. آخرین جلسه معاملاتی هفته گذشته با عرضه سهام شرکت «ذوب روی اصفهان» همراه بود و این آخرین سهام تازه‌وارد، کوچ سهامداران در میان عرضه‌های اولیه را در پی داشت.
عرضه اولیه جدید و رویگردانی از «وآوا»
روز گذشته و تا دقایق پایانی بازار نزدیک به 450 میلیارد تومان تقاضا در صف خرید «فروی» قرار داشت و راهی به سمت سایر نمادهای بازار جست‌وجو نکرد. این در حالی است که ارزش بازار ذوب روی اصفهان تنها 882 میلیارد تومان است و این به معنای تقاضا برای بیش از نیمی از سهام شرکت است. روندهای قیمتی سهام عرضه اولیه‌ای بسیاری از بازیگران را به سمت این نمادها متمایل می‌کند. موج‌های صعود نمادهای عرضه اولیه‌ای در بازه‌های اخیر طولانی‌تری از هر موقع دیگری رقم خورده و این مساله به گونه‌ای تبدیل به ضامن ذهنی ریسک برای سرمایه‌گذاران شده است. نمود واضح‌تر این مساله را می‌توان در تقاضا برای این نماد و در مرحله پیش‌گشایش بازار مشاهده کرد: جایی که برای سهام تازه‌وارد «فروی» با 600 میلیون سهم، نزدیک به 800 میلیون صف خرید تشکیل شد.
نکته جالب دیگر بازار روز گذشته، عقب‌نشینی تقاضا از معاملات نماد پرحاشیه «وآوا» بود. به نظر می‌رسد عرضه اولیه جدید در بازار توانسته است مقصد مطمئن‌تری برای نقدینگی تازه‌وارد ایجاد کند. در این میان برخی شباهت‌ها نیز می‌تواند سوگیری معامله‌گران را مشخص‌تر کند. هر دو نماد «وآوا» و «فروی» سرمایه ثبت شده 60 میلیارد تومانی دارند و ارزش بازار هر دو در پایان معاملات روز گذشته در نزدیکی 900 میلیارد تومان قرار گرفت. اکنون این تفاوت سر بر می‌آورد که «ذوب روی اصفهان» در ابتدای مسیر عرضه اولیه خود است و «سرمایه‌گذاری آوا نوین» در این مسیر بیش از انتظارات پیش رفته است. به نظر می‌رسد روند روزهای آتی «وآوا» بتواند آزمون بزرگی در رابطه با قابلیت اعتماد به بازدهی‌های بی‌پشتوانه باشد. روز گذشته این نماد معاملات خود را با صف فروش 30 میلیونی به پایان برد و این در حالی است که دادوستدهای آن در نزدیکی سقف مجاز روزانه آغاز شده بود.
