شوک‌های خاموش در انتظار بورس

دنیای اقتصاد- سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته رشد یک درصدی را تجربه کرد. رشد قیمت نمادهای پالایشی در ابتدای هفته آغازگر حرکت صعودی شاخص کل بود. روند مثبت قیمت جهانی فلزات و همچنین ارسال سیگنال‌های مثبت از معاملات بورس کالا به گروه فلزی نیز در ادامه از شاخص ‌کل حمایت کرد. در حالی معاملات بورس تهران در این هفته آغاز می‌شود که از طرفی تعداد بسیار زیادی از نمادها برای برگزاری مجامع متوقف هستند. این توقف‌ها در روزهای پایانی هفته اوج خواهد گرفت. از طرفی انتظار برای ارائه صورت‌های مالی سه‌ماه عملکرد شرکت‌ها و همچنین بازگشایی احتمالی برخی از نمادها وجود دارد. در این خصوص احتمال می‌رود نمادهای پالایشی پس از انعکاس تعدیل مثبت سنگین سودآوری در هفته گذشته، بازگشایی شوند. در حالی‌که فعالان تالار شیشه‌ای انتظار رشد قیمت در این نمادها را عنوان می‌کنند، بازگشایی احتمالی این نمادها پیش از توقف دوباره می‌تواند به رشد شاخص کل کمک کند. البته در این خصوص باید به تردیدهای موجود درخصوص ادامه رشد قیمتی این نمادها نیز توجه کرد. برگزاری مجامع، واکنش بازار به بازگشایی‌های موقت برخی از نمادها به‌خصوص سهام پالایشی، انتشار عملکرد فصل بهار شرکت‌ها در کنار عوامل اثرگذار بر گروه کالایی مانند نوسانات نرخ دلار و قیمت در بازارهای جهانی از عواملی است که احتمالا اثر آن در هفته جاری می‌تواند در ادامه معاملات بورس تهران منعکس شود.

سیاست نرخ‌گذار به کام پالایشی‌ها

شاخص کل بورس تهران هفته گذشته را با رشد یک درصدی پشت‌سر گذاشت. در نخستین روز معاملاتی هفته گذشته نمادهای پالایشی به کمک رشد شاخص کل آمدند. این نمادها با توقف «شتران» با افزایش تقاضا مواجه شدند. توقف نماد پالایش نفت تهران با زمزمه‌هایی از تعدیل مثبت سودآوری این شرکت، افزایش تقاضا در دیگر نمادهای این گروه را به‌دنبال داشت. گرچه در ادامه معاملات روز شنبه نمادهای «شبندر» و «شپنا» نیز متوقف شدند، اما تا زمان توقف، رشد محسوس قیمت پایانی این نمادها‌ به رشد شاخص کل کمک کرد. در این میان نکته جالب عرضه‌های سنگین معامله‌گران در این نمادها به‌خصوص در سهام پالایش نفت اصفهان بود. «شپنا» که با افزایش قابل‌توجه سهام در دقایق نخست معاملات با صف خرید همراه شد با عرضه‌های سنگین به‌خصوص از سوی معامله‌گران حقوقی (حدود ۸۹ درصد از حجم فروش سهام این شرکت در اختیار این گروه از معامله‌گران بود) مواجه شد. این موضوع درخصوص سهام پالایش نفت بندرعباس نیز با شدت کمتری صادق بود. «شبندر» نیز که با افزایش تقاضا تا تشکیل صف خرید راه زیادی نداشت با سد عرضه‌های سنگین حقوقی‌ها مواجه شد. با این حال این نماد پیش از توقف در محدوده مثبت ۵ درصد در حال معامله بود.

در میانه هفته گذشته پالایش نفت بندرعباس صورت‌های مالی حسابرسی‌نشده و پالایش نفت تهران نیز صورت‌های مالی حسابرسی‌شده سال مالی منتهی به اسفند ۹۵ را منتشر کرد. «شبندر» صورت‌های مالی سال ۹۵ را با جهش ۴۸ درصدی سود خالص و «شتران» با جهش ۶۶ درصدی سود نسبت به آخرین پیش‌بینی از سال مالی گذشته منتشر کردند. نگاهی مختصر به‌صورت‌های مالی این دو شرکت به جهش حاشیه سود ناخالص این شرکت‌ها اشاره دارد. در شرایطی که میزان فروش آنها تغییر محسوسی نداشته است، رشد نرخ فروش محصولات و همچنین پایین‌تر بودن قیمت نفت خام را می‌‌توان دلیل اصلی رشد حاشیه سود این شرکت‌ها عنوان کرد. به این ترتیب حاشیه سود این دو شرکت پالایشی به ۹ درصد نزدیک شده است. این در حالی است که در سال ۹۴ حاشیه سود ناخالص شرکت پالایش نفت تهران معادل ۳ درصد و حاشیه سود پالایش نفت بندرعباس کمتر از ۲ درصد بود. نشانه‌هایی از تغییر رویه نرخ‌گذاری نفت و فرآورده‌های اصلی شرکت‌های پالایشی در آذرماه سال گذشته مشاهده شد. در حالی‌که در سال‌های قبل بعضا برای جلوگیری از ورود پالایشی‌‌ها به حاشیه زیان عملکرد مشابه اما موقت از سوی مرجع نرخ‌گذار مشاهده شده بود، درخصوص ادامه این روند تردید وجود داشت. با این حال در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد نرخ‌گذار از سیاست‌های سال‌های اخیر چشم‌پوشی و نرخ‌ها را مطابق میل پالایشی اعلام کرد.

 

دو سناریو از فروش سنگین حقوقی‌ها

همان‌طور که اشاره شد در معاملات روز شنبه درحالی‌که نماد معاملاتی پالایش نفت تهران پیش از آغاز معاملات (قبل از ساعت ۹) روز شنبه متوقف شد، دیگر نمادهای پالایشی با وجود عرضه‌های سنگین حقوقی‌ها تا صف خرید پیش رفتند. این موضوع تردید درخصوص ادامه روند قیمتی سهام این شرکت‌ها را افزایش داده است. درخصوص وضعیت کلی شرکت‌های پالایشی در بورس تهران آگاهی عمومی نسبی به‌وجود آمده است؛ معمولا اخبار از تعدیل مثبت یا منفی یک شرکت پالایشی با توجه به یکسان بودن مرجع نرخ‌گذاری به‌صورت‌های مالی دیگر شرکت‌ها نیز سرایت می‌کند. علت پیش‌قدم شدن پالایش نفت تهران در دوره‌های پیشین که شایعاتی از تغییر سودآوری پالایشی به گوش می‌رسید، نیز می‌توان سیستم مکانیزه این پالایشگاه و تسریع در روند محاسبات لازم برای ارائه صورت‌های مالی دانست. با پشتوانه این سیستم یکپارچه حاکم بر این پالایشگاه امکان انجام محاسبات در زمان کمتری نسبت به دیگر شرکت‌های هم‌گروه وجود دارد. بر این اساس اثر نرخ‌های اعلامی ابتدا از سوی این پالایشگاه به بازار مخابره می‌شود. نگاهی به دوره‌های پیشین که شرکت‌های پالایشی با تغییرات سودآوری همراه شدند نیز این موضوع را تایید می‌کند.

در این شرایط فروش سنگین حقوقی‌ها در معاملات شنبه هفته گذشته درحالی‌که انتظار برای انتشار اخبار مشابه از تعدیل مثبت سودآوری برای دیگر شرکت‌های پالایشی وجود داشت، قابل‌توجه بود. این موضوع که سهام پالایشی فروشندگان بالقوه‌ای دارد که احتمالا با شناسایی فرصت مناسب در صدد فروش سهام خود هستند، موردتوجه است. در این میان می‌توان دو سناریو از رفتار معاملاتی این معامله‌گران مطرح کرد. در سناریوی نخست با وجود اینکه حقوقی‌ها از تعدیل مثبت «شبندر» و «شپنا» اطلاع داشتند اما فروش سهام را به ادامه سهامداری ترجیح دادند. در سناریوی دوم نیز بر بی‌اطلاعی این حقوقی‌ها از تعدیلات مثبت مشابه پالایش نفت تهران برای دو شرکت پالایشی تکیه دارد. البته نسبت قیمت به درآمد نسبتا بالای شرکت‌های پالایشی خود می‌تواند عاملی برای فروش سهام این شرکت‌ها با کمترین رشد قیمتی باشد. بررسی این سناریوها از این جهت دارای اهمیت است که فعالان بازار در نظرسنجی‌ها به انتظار برای رشد قیمتی سهام پالایشی با بازگشایی احتمالی در هفته‌جاری و پیش از مجامع این شرکت‌ها اشاره می‌کنند.

حمایت پالایشی‌ها از رشد شاخص در هفته جاری

احتمال رشد قیمت سهام پالایشی در بازگشایی احتمالی این نمادها در هفته جاری مطرح می‌شود. این موضوع می‌تواند سوخت حرکتی شاخص برای عبور از مقاومت ۸۰ هزار واحدی را به‌دنبال داشته باشد. علاوه‌بر سهام شرکت‌های پالایشی، پوشش مناسب سودآوری شرکت‌ها در سه‌ماه نخست سال مالی نیز انتظار حمایت از شاخص را به‌وجود آورده است. برای مثال «کچاد» پس از تقسیم سود ۲۰ تومانی در مجمع عمومی سالانه عملکرد سه‌ماه نخست سال مالی را منتشر کرد که در آن موفق به پوشش ۲۹ درصدی سود خالص شد (رشد نرخ فروش در مقایسه با اولین پیش‌بینی شرکت دلیلی بر پیشی گرفتن عملکرد شرکت از بودجه انتظاری است). درخصوص شرکت‌های پالایشی همان‌طور که اشاره شد بررسی دلایل فروش حقوقی‌ها در معاملات شنبه هفته گذشته حائز اهمیت است؛ در صورتی‌که حقوقی‌ها با علم به جهش سودآوری شرکت‌های پالایشی سهام خود را به فروش رسانده‌اند،در بازگشایی احتمالی هفته‌‌جاری نیز احتمالا در نقش فروشنده حاضر خواهند شد. در این خصوص یکی از فرضیه‌هایی که از سودآوری شرکت‌های پالایشی می‌توان مطرح کرد ممانعت از تقسیم درصد بالایی از سود در مجامع این شرکت‌ها است.در حالی‌که شرکت‌های پالایشی به‌دنبال اجرای طرح‌های کیفی‌سازی با فاینانس‌های سنگین خارجی هستند، عنایت کنونی نرخ‌گذار در رشد سودآوری شرکت‌های پالایشی را می‌توان کمک غیرمستقیم برای به‌ثمر نشستن این طرح‌ها دانست.

در پایان سال ۹۳ پس از توقف یک‌ساله نمادهای پالایشی و اختلافات موجود میان شرکت‌های پالایشی و وزارت نفت، بنا شد نرخ‌های محصولات و مواد اولیه شرکت‌های پالایشی با الزام به انجام طرح‌های کیفی‌سازی، بدون در نظر گرفتن کیفیت محصولات آنها ابلاغ شود. با این وجود پالایشی‌ها نسبت به اجرایی نشدن این مصوبه بارها اعتراض کردند. در شرایط کنونی با انتشار اخبار از گام‌های مثبت در انجام طرح‌های کیفی‌سازی به‌نظر می‌رسد نرخ‌گذار نیز سخاوت بیشتری را به خرج داده است. باید توجه داشت شرط نرخ‌گذاری مطلوب شرکت‌های پالایشی بر اساس مصوبه سال ۹۳ کاهش میزان سود تقسیمی و لحاظ سود انباشته برای انجام طرح‌های کیفی‌سازی بود. در شرایط کنونی نیز احتمال کاهش سود تقسیمی در مجامع شرکت‌های پالایشی وجود دارد (فراهم‌آوردن توان تامین مالی برای شرکت‌های پالایشی برای اجرای طرح‌های مزبور).

بر همین اساس باید در انتظار مجامع شرکت‌های پالایشی و تصمیمات سهامداران در این خصوص بود. به‌نظر می‌رسد عدم حرکت این شرکت‌ها مطابق با سیاست‌های کلان وزارت نفت در بهبود کیفیت محصولات این شرکت‌ها می‌تواند بار دیگر چرخش سیاست‌گذار از مسیر مطلوب کنونی برای پالایشگاهی‌ها را به‌دنبال داشته باشد. از سوی دیگر احتمال افزایش تقاضای سهام همراه انتظارات بازار سهام وجود دارد که می‌تواند بر عرضه حقوقی‌ها غلبه کند. البته در این‌خصوص ممکن است عطش حقوقی‌ها در فروش سهام با مشاهده استقبال بازار تا حدودی فروکش کند.

هفته‌ای نیمه تعطیل برای بورس تهران

در هفته جاری تعداد زیادی از نمادهای بورسی و فرابورسی به‌منظور برگزاری مجامع‌عمومی متوقف می‌شوند. تراکم مجامع در روزهای پایانی تیر مطابق با سال‌های گذشته می‌تواند کاهش حجم و ارزش معاملات را به‌دنبال داشته باشد.در این شرایط مواردی مانند احتمال حمایت از سوی برخی نمادها مانند سهام پالایشی یا دیگر نمادهای بزرگ از شاخص مطرح می‌شود که البته در این خصوص تردیدهایی وجود دارد. با برگزاری مجامع و تقسیم سود از سوی شرکت‌ها نسبت قیمت به درآمد بازار در این ماه کاهش خواهد یافت و در نتیجه می‌تواند بر جذابیت سهام برای معامله‌گران بیفزاید. احتمال انتشار عملکرد نسبتا مثبت شرکت‌های فلزی و معدنی در سه‌ماه نخست سال نیز وجود دارد که می‌تواند به خوشبینی‌ها در این‌خصوص دامن بزند. گرچه در تعطیلات پایان هفته بورس قیمت برخی از فلزات در بازار جهانی از سطوح بالای خود عقب‌نشینی کردند، اما همچنان نرخ‌های کنونی نسبت به مفروضات بودجه این شرکت‌ها در اولین پیش‌بینی فاصله دارد و این موضوع در کنار رشد تدریجی نرخ دلار می‌تواند در رشد سودآوری این شرکت‌ها موثر واقع شود. برهمین اساس شاید بتوان با عبور از فصل مجامع به خروج معاملات سهام از رکود با سرعت بیشتری نسبت به هفته‌های گذشته امیدوار بود.