دنیای اقتصاد - فاطمه اسماعیلی: نماگر بورس تهران معاملات روز گذشته را با رشد ناچیز ۶/ ۴ واحدی پشت سر گذاشت و در سطح ۸۰ هزار و ۲۹۳ واحد قرار گرفت. شاخص کل هم‌وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها) نیز نزول ۲۳/ ۰ درصدی را تجربه کرد. معاملات بورس تهران در حالی ادامه پیدا کرد که ضعف و رخوت در معاملات سهام همچنان مشهود بود. بر این اساس ارزش معاملات که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری رو به کاهش گذاشته بود، روز گذشته به ۷۴ میلیارد تومان رسید و افت ۴۴ درصدی نسبت به میانگین یک ماه قبل را تجربه کرد. پیش از این نیز پیش‌بینی شده بود که بورس تهران پس از پشت‌سر گذاشتن رشد انتخاباتی وارد فاز اصلاح و رکود شود. در این میان قرار گرفتن در زمان اوج برگزاری مجامع شرکت‌های سهامی منجر به فعال‌تر شدن معامله‌گران حقوقی در سمت تقاضای سهام شده است. امری که می‌توان از آن به‌عنوان سدی در برابر ریزش قیمت‌ها در شرایط رکودی بازار سهام یاد کرد. همان‌طور که اشاره شد روز گذشته بورس تهران شاهد افت محسوس ارزش معاملات بود. در این میان برخی فعالان بازار، رکود فعلی بازار را متاثر از ماه مبارک رمضان عنوان می‌کنند و برخی نیز از انتظار بازار برای برگزاری مجامع ضعیف شرکت‌ها سخن می‌گویند. با وجود تاثیرگذاری تمامی این مسائل بر روند معاملات بازار سهام اما به نظر می‌رسد رشد سریع‌ قیمت‌ها در دو ماه ابتدایی سال و در نتیجه افزایش نسبت قیمت بر درآمد و همچنین جلوگیری نهادهای حقوقی از افت قیمت‌ها تا برگزاری مجامع شرکت‌های سهامی مهمترین دلایل رکود فعلی معاملات است.

تداوم رکود معاملات در بورس تهران؟

با بررسی ارزش معاملات بازار تهران در دوره‌های زمانی گذشته به دو تاریخ می‌رسیم. پیش از این در روز ابتدایی معاملات سال جاری یعنی پنجم فروردین ماه ارزش معاملات بورس تهران در سطح نازلی قرار گرفت و با توجه به قرار گرفتن در ایام تعطیلات نوروز رقم ۷۲ میلیارد تومان را ثبت کرد. بر این اساس (با نادیده گرفتن معاملات ۵ فروردین‌ماه) روز گذشته ارزش معاملات بورس تهران در کمترین مقدار از یک دی ۹۴ قرار گرفت. در این سال که بورس تهران به دلیل تفاهم هسته‌ای لوزان شروعی توفانی به خود دیده بود، در روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه، زیر سایه نگرانی از به نتیجه نرسیدن توافق هسته‌ای و همچنین افت قیمت‌های جهانی عملکرد ضعیفی از خود به نمایش گذاشت و با کاستن اشتیاق سهامداران برای خرید، در وضعیتی رکودی فرو رفت. وضعیتی که تا زمستان ۹۴ ادامه پیدا کرد تا اینکه با آغاز زمستان، مسیر حرکتی بورس تغییر محسوسی کرد و نشانه‌هایی از رونق در بورس تهران مشاهده شد. با این وجود اما تفاوتی کلیدی میان بورس ۹۴ با بازار کنونی وجود دارد. در سال ۹۴، سهام در کف قیمتی خود قرار داشت و نزدیک شدن به زمان اجرای برجام، انگیزه سهامداران برای خرید را تقویت و آنها را به سرمایه‌گذاری در بورس ترغیب کرد. به این ترتیب با آغاز دی ماه ۹۴، معاملات بورس تهران نیز رنگ دیگری به خود گرفت و بازار سهام بعد از ماه‌ها روند نزولی مثبت شد. در شرایط کنونی با وجود مشاهده برخی نشانه‌های مشابه دوره مذکور، نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) در رقم‌های بالاتری حد‌‌ود‌‌ ۷ مرتبه قرار گرفته است. از این رو انتظار ‌می‌رود بازار به این سطح از P/ E واکنش نشان داده و در پی تعدیل این نسبت باشد. بر این اساس می‌توان استنباط کرد فضای فعلی بورس تهران، فضایی منفی با احتمال ریزش بیشتر قیمت‌ها است. این موضوع می‌تواند حکایت از تداوم رکود فعلی در بورس تهران داشته باشد.

سد فصلی در برابر ریزش قیمت‌ها

در سومین ماه سال، بازار سهام شاهد اوج‌گیری برگزاری مجامع شرکت‌ها است. اگرچه شرکت‌ها مجامع درخشانی را در سال جاری نسبت به سال گذشته برگزار نکرده‌اند و تقسیم سودهای بالا در این مجامع مورد انتظار نیست اما تقسیم سودهای نقدی شرکت‌ها باعث رقیق شدن قیمت سهم در بازار و نزدیک شدن آن به ارزش اسمی می‌شود. این موضوع در نهایت می‌تواند موجب افزایش جذابیت قیمت‌ها برای فعالان بازار شود. این در حالی است که طی هفته‌های اخیر (کمی پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری) شاهد افزایش فعالیت معامله‌گران حقوقی در بازار سهام هستیم که عاملی حمایتی در برابر ریزش بیشتر قیمت‌ها به شمار می‌رود.

به عبارتی دیگر، جلوگیری اشخاص حقوقی از افت قیمت‌ها در آستانه برگزاری مجامع بخش عمده‌ای از شرکت‌های بورسی، باعث کاهش انگیزه خریداران احتمالی و در نتیجه افت قابل توجه ارزش معاملات می‌شود. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد از ۲۵ اردیبهشت ماه تاکنون، انتقال مالکیت از اشخاص حقیقی به حقوقی‌های بازار بیش از ۹۱ میلیارد تومان بوده است. در اکثر این روزها شاهد تغییر مالکیت به نفع بازیگران حقوقی بودیم. در این میان در روزهای ۳۰ اردیبهشت، ۳ خرداد و ۱۰ خرداد، داده‌های متفاوتی مشاهده می‌شود. اولین داده نامتعارف یعنی ۳۰ اردیبهشت ماه به سپری شدن مهم‌ترین رویداد سیاسی کشور و کسب نتیجه مورد انتظار فعالان بازار سهام بازمی‌گردد. بر این اساس پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری شاهد ورود قابل توجه حقیقی‌ها به میزان ۱۶ میلیارد تومان بودیم. در روز سوم و دهم خرداد نیز شاهد تحرکاتی در نماد «پکرمان» بودیم که باعث مثبت شدن خالص خرید حقیقی‌ها شد. بنابراین با کسر تغییر مالکیت این نماد بورسی، می‌توان ادعا کرد که از روز ۲۵ اردیبهشت تاکنون، تغییر مالکیت حدود ۱۲۵ میلیارد‌تومان به نفع بازیگران حقوقی رقم خورده است. این موضوع تاکیدی بر حمایت معامله‌گران حقوقی در برابر ریزش قیمت‌ها است.

روز بد بازارهای جهانی

روز گذشته بازارهای جهانی شاهد تداوم روند نزولی قیمت مس برای سومین روز متوالی و حرکت در سطح ۵۵۶۰ دلاری بود. روی نیز در کانال ۲۴۰۰ دلاری حرکت کرد. به نظر می‌رسد نگرانی‌ها از کاهش تقاضای چین به‌ویژه از سوی بازار املاک این کشور در کنار افزایش عرضه در ماه‌های اخیر فشار را بر قیمت جهانی کالاها از جمله فولاد و سنگ‌‌آهن حفظ کرده است. روز گذشته بانک Minsheng (بزرگ‌ترین بانک خصوصی چین) نرخ بهره وام مسکن را ۱۰ درصد بالاتر از نرخ مرجع تنظیم و برای خرید مسکن دوم نیز تعرفه بیش از ۲۰ درصد مرجع اعلام کرد. از آنجا که ۵۰ درصد مصرف فولاد چین در حوزه مسکن است، سیاست افزایش نرخ بهره می‌تواند منجر به سرد شدن مسکن و قیمت فولاد و سایر کامودیتی‌ها شود. در عین حال دیروز قطع روابط سیاسی و تجاری چهار شریک تجاری قطر یعنی عربستان، امارات، بحرین و مصر با این کشور عامل فشار بر قیمت نفت شد تا هر بشکه نفت خام آمریکا (ساعت ۱۶ روز سه‌شنبه) به قیمت ۲۲/ ۴۷ دلار معامله شود. در نشست اخیر اوپک، توافق برای کاهش تولیدات به مدت ۹ ماه (تا پایان مارس ۲۰۱۸) تمدید شد. در این میان با وجود اینکه قطر با تولید ۶۲۰ هزار بشکه‌ای در روز یکی از کوچک‌ترین تولیدکنندگان اوپک به شمار می‌رود، اما این عامل نگرانی‌ها را نسبت به پایبندی اعضای اوپک به توافق برای کاهش تولیدات تشدید کرد. این موضوع در کنار بازگشت پرشتاب تولیدات نفت شیل (رشد ۱۰ درصدی از میانه ۲۰۱۶) و تداوم ذخایر موجودی نفت بالاتر از میانگین ۵ ساله، از موانع رشد قیمت نفت به حساب می‌آید.

نگاهی به آمار معاملات

روز گذشته نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد خراسان، ملی صنایع مس ایران، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین و توسعه معادن و فلزات بیشترین نقش را در رشد شاخص کل بورس تهران بر دوش کشیدند. در مقابل اما نماد معاملاتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری آتیه دماوند و سرمایه‌گذاری غدیر مانع از رشد بیشتر این نماگر شدند. در نهایت نیز شاخص کل بورس تهران با رشد ۶/ ۴ واحدی در سطح ۸۰‌هزار و ۲۹۳ واحد قرار گرفت. به این ترتیب بازدهی بازار سهام از ابتدای سال تاکنون به ۹۷/ ۳ درصد رسید. بورس تهران در پایان معاملات این روز (با کسر معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) شاهد دادوستد ۳۲۶ میلیون سهمی در حدود ۳۶ هزار نوبت معاملاتی بود تا ارزش کل معاملات این روز بازار سهام حدود ۷۴ میلیارد تومان بالغ شود.