ضرورت اصلاح محدودیت‌های بورس

دنیای اقتصاد: روز گذشته میزگردی با موضوع رفع محدودیت‌های بازار سرمایه در مرکز سنا (پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه) برگزار شد. در این میزگرد محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس، روح‌الله میرصانعی، دبیر‌کل کانون کارگزاران، حمید گلپاشا، مدیر توسعه بازار لوتوس پارسیان، حمیدرضا مهرآور، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان، رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران و سعید اسلامی‌بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری حضور داشتند.در این جلسه تاریخچه اعمال دامنه نوسان و حجم مبنا و آسیب‌های رفع این محدودیت‌ها مورد بررسی قرار گرفت. در این میزگرد اعمال محدودیت‌هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا که به اعتقاد این کارشناسان با هدف کنترل نوسانات شاخص، در زمان نزولی و صعودی شدن قیمت سهام مورد استفاده قرار می‌گیرند، مورد نقد قرار گرفت.این کارشناسان چرایی ایجاد این محدودیت‌ها را در مقطع زمانی شکل‌گیری بررسی کردند و با بیان اینکه بازار سهام در شرایط فعلی تفاوت‌های زیادی با شرایط بازار در زمان پیدایش این محدودیت‌ها دارد، بر لزوم رفع این محدودیت‌ها تاکید کردند. در ادامه برخی از دلایل ایجاد این محدودیت‌ها و چگونگی رفع آنها را می‌خوانیم.

چرا حجم مبنا و دامنه نوسان اعمال شد

به اعتقاد کارشناسان حاضر در این جلسه تاریخچه اعمال این محدودیت‌ها زمانی بود که حتی فعالان حرفه‌ای این حوزه از دانش بالایی برخوردار نبودند. برهمین اساس در آن زمان اعمال محدودیت‌هایی برای کنترل ریسک اقدام مناسبی بود.از طرفی کوچکی بازار سرمایه باعث می‌شد دستکاری قیمت‌ها از سوی برخی فعالان بازار سرمایه آسان‌تر شود. بنابراین برای جلوگیری از قیمت‌سازی، محدودیت حجم مبنا اعمال شد. به عبارتی زمانی که حجم بازار سرمایه کوچک بود، هنگام تشکیل صف خرید، برخی فعالان بازار سرمایه باعث می‌شدند ارزش سهام به‌صورت غیر‌واقعی کاهشی یا افزایشی شود و این مساله موضوع اعمال حجم مبنا و دامنه نوسان را مطرح کرد.همچنین در آن زمان این امکان روی سامانه وجود نداشت تا قیمت میانگین به‌عنوان قیمت پایانی تعیین شود و این شرایط مشکلاتی برای بازار سرمایه ایجاد می‌کرد و تبعاتی به همراه داشت از جمله آنکه، برخی فعالان بازار با عرضه یا خرید در لحظه آخر، قیمت پایانی را افزایش یا کاهش می‌دادند. این موارد در آن مقطع زمانی الزاماتی برای اعمال محدودیت‌هایی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا را ضروری کرد. با این حال وضعیت فعلی بازار سهام دیگر چنین محدودیت‌هایی را نمی‌پذیرد.

وضعیت فعلی بورس و محدودیت‌ها

محدودیت‌هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا اجازه نمی‌دهد قیمت سهم به حد تعادلی و منطقی وارد شود. این محدودیت‌ها زمان فرآیند رسیدن به قیمت تعادلی را طولانی و فرسایشی می‌کند. به اعتقاد کارشناسان حاضر در این میزگرد در مقطعی از زمان که ابزار‌های لازم برای استفاده غیر‌حرفه‌ای‌ها در بازار سرمایه تعبیه نشده بود، اعمال محدودیت‌ها با هدف کنترل ریسک ضروری بود اما امروزه ابزار‌های متنوعی مانند مشاوران سرمایه‌گذاری، صندوق‌ها و سبد‌ها وجود دارد که غیر‌حرفه‌ای‌ها می‌توانند از آنها استفاده کنند، در نتیجه اعمال محدودیت‌های گذشته منطقی به نظر نمی‌رسد. به اعتقاد این کارشناسان اگر ورود به بازار سرمایه از طریق نهاد‌های حرفه‌ای انجام شود، به راحتی می‌توان محدودیت‌های بازار سرمایه را رفع کرد و همچنین بازدهی بیشتری را در بازار سرمایه شاهد بود.به اعتقاد این کارشناسان با ایجاد سازوکارهایی در راستای تشویق سهامداران برای ورود به بازار سرمایه از طریق نهادهای متخصص می‌توان بستر لازم برای رفع این محدودیت‌ها را به وجود آورد. در این میان البته کارشناسان و مسوولان امر لزوم فرهنگ‌سازی و ایجاد بستر مناسب و رفع تدریجی این محدودیت‌ها را برای جلوگیری از تبعات و آسیب‌های رفع این محدودیت‌ها ضروری دانستند.