دنیای اقتصاد- هاشم آردم: شاخص کل بورس تهران طی معاملات روز گذشته، پس از ۲۰ روز صعود سرانجام با افت مواجه شد. این نماگر مهم بازار سهام، دیروز ۲۲۴ واحد از ارتفاع خود را از دست داد و در عدد ۷۸ هزار و ۲۴۷ واحد آرام گرفت. شاخص کل هم‌وزن نیز بیش از ۵/ ۰ درصد افت و درست در مرز ۱۷ هزار واحد توقف کرد. پیش از این نیز پیش‌بینی می‌شد بورس تهران به‌زودی وارد فاز اصلاح قیمت شود. چرا که اغلب قیمت‌ها خصوصا در نمادهای کوچک به بهانه انتخابات و با فشار ورود نقدینگی جدید مجبور به رشد شده بودند. مبانی بنیادی مستحکمی برای رشد قیمت‌های سهام وجود نداشت و شاید تنها خوش‌بینی به تاثیر مثبت انتخابات بر بورس تهران بود که باعث شد تعداد خریداران بازار سهام افزایش یابد. حالا دقیقا همان نمادهایی که هفته‌های متمادی با رشد مواجه بودند، در لیست نمادهای دارای صف فروش قرار گرفته‌اند.

فشار فروش در کانال 78 هزار واحدی

تجربه سال‌های اخیر بورس تهران نشان داده است زمانی که شاخص کل در کانال ۷۸ هزار واحدی قرار می‌گیرد، برای ادامه روند دچار چالش می‌شود. زمانی که شاخص از پایین به این محدوده نزدیک می‌شود، انگیزه‌ها برای شناسایی سود بین سهامداران رشد می‌کند و رفته‌رفته فروش افزایش می‌یابد. در طرف مقابل زمانی که شاخص از بالا به این محدوده می‌رسد این خریداران بالقوه هستند که انگیزه بیشتری برای خرید سهام دارند. بنابراین پیش‌تر هم بارها مشاهده شده است که با نزدیک شدن به این محدوده ارزش معاملات افزایش می‌یابد. پس از آنکه در هفته گذشته شاخص کل به تحریک نمادهای کوچک‌تر بازار وارد محدوده ۷۸ هزار واحدی شد، ارزش معاملات و سرعت دست به دست شدن سهام نیز افزایش یافت. حالا که قیمت‌ها رو به نزول گذاشته‌اند مشخص می‌شود غلبه فروشندگان به خریداران صورت گرفته است و فروشندگان فعلی قصد دارند تا اصلاح قیمت‌ها صبر کنند و تا آن زمان خریدار نباشند.

تغییر فاز صف‌ها از خرید به فروش

حرکت صعودی اخیر قیمت‌ها درست از زمانی آغاز شد که دسترسی معامله‌گران آنلاین به نمادهای بازار پایه فرابورس آزاد شد. این نمادها که پیش از این کمتر مورد توجه اکثریت فعالان بازار قرار می‌گرفتند، حالا به راحتی برای خرید و فروش در اختیار تمام معامله‌گران قرار گرفته بودند. طبیعی بود که در ابتدای روند صعودی فروشنده قابل توجهی در این نمادها وجود نداشته باشد. در نظر داشته باشید که برخی نمادهای بازار پایه پیش‌تر در تابلوهای عادی بورس و فرابورس در حال معامله بودند و به‌دلیل بروز مشکلاتی از بورس اخراج شده بودند. بنابراین بخش عمده‌ای از سهامداران خرد در این نمادها، زیان‌های هنگفتی تجربه کرده بودند. برخی از این نمادها پیش از انتقال به بازار پایه فرابورس در قیمت‌هایی به مراتب بالاتر از قیمت‌های فعلی معامله شده بودند و دارندگان این سهم‌ها به حدی متحمل زیان شده بودند که دیگر در قیمت‌های بازار پایه حاضر به فروش نبودند. میان راه صعود اغلب نمادهای بازار پایه، یک بار در برهه زمانی ۸ تا ۱۶ فروردین، استراحت قیمتی مشاهده شد، اما پس از آن این نمادها دوباره مسیری صعودی را در پیش گرفتند. حالا از زمان آزاد شدن دسترسی معامله‌گران برخط به نمادهای بازار پایه، این دومین بار است که شاهد اصلاح و استراحت قیمتی هستیم. این بار احتمال ادامه‌دار شدن اصلاح قیمت‌ها در این نمادها بیشتر از نوبت قبل استراحت قیمتی شده است. به‌ویژه که حالا سهامداران حقوقی این نمادها (مانند «تپکو»، «لکما» و «خصدرا») شدیدا فروشنده شده‌اند. ضمنا باید این نکته را در نظر داشت که اغلب نمادهای حاضر در این بازار به‌دلیل مشکلات عمیقی در بازار پایه قرار گرفته‌اند. اغلب شرکت‌های این گروه‌ها نه تنها سودده نیستند، بلکه زیان‌های انباشته سنگین دارند. رشد قیمتی در این نمادها صرفا مبنای سفته‌بازانه دارد و اصولا ریسک ورود به این نمادها به شدت بالاست.

همزمان با اصلاح نسبی قیمت‌ها در نمادهای بازار پایه، نمادهای کوچک‌تر بورسی نیز در روز گذشته با افزایش فزاینده فروشنده و نبودن تقاضای تاثیرگذار مواجه شدند. اغلب نمادهایی که در هفته‌های گذشته بدون رخ دادن اتفاقی تاثیرگذار بر سودآوری با صف‌های خرید مواجه شده بودند، حالا هم بدون رسیدن خبری منفی به صف فروش رسیده‌اند. این اتفاق به‌ویژه در نمادهای خودروسازی، محصولات فلزی و سایر محصولات کانی غیرفلزی و البته شرکت‌های رایانه‌ای به وضوح مشاهده می‌شود. در گروه رایانه، تنها نمادی که هنوز در ادامه روند صعودی ایستادگی می‌کند، بزرگ‌ترین نماد این صنعت «آپ» است. با وجود اینکه مدیران این شرکت طی یک نامه شفاف‌سازی منتشر شده در شبکه کدال اعلام کردند که هیچ چشم‌اندازی برای تعدیل مثبت در این شرکت وجود ندارد، اما خریداران همچنان اصرار دارند «آپ» را در قیمت‌های بالاتر هم شده خریداری کنند. همان‌طور که پیش‌تر در گزارش‌های «دنیای اقتصاد» اشاره شده بود، تنها دلیل رشد نمادهای کوچک‌تر بازار در هفته‌های اخیر، ورود نقدینگی تازه و محرک‌های تکنیکال بوده است. در چنین شرایطی و بدون وجود چشم‌اندازی مناسب از رشد سودآوری شرکت‌ها، با رشد قیمت سهام، انگیزه‌ها برای نگهداری سهام و در اصطلاح سهامداری کاهش می‌یابد. بنابراین طبیعی است که با برخورد به مقاومت‌های قیمتی قدرت فروشندگان از قدرت خریداران فزونی یابد.

افت شاخص هم‌وزن

طی معاملات روز گذشته، شاخص کل هم‌وزن نیز در دومین نزول پی‌درپی (اولین نزول در معاملات روز یکشنبه هفته جاری)، ۵/ ۰ درصد از ارتفاع خود را از دست داد. با این حساب بازدهی شاخص کل هم‌وزن از ابتدای سال جاری تاکنون به ۸ درصد رسید. این درحالی است که بازدهی این نماگر بازار از ابتدای سال تا ابتدای هفته جاری تقریبا ۹ درصد بوده است. در هفته‌های گذشته شاخص کل هم‌وزن با هیجان ناشی از خرید در نمادهای کوچک‌تر بازار، رشدی قابل توجه را ثبت کرد. روز گذشته اما، افت شاخص کل هم‌وزن، بیش از افتی بود که شاخص کل تجربه کرد. در شرایط فعلی نیز می‌توان ادعا کرد که همچنان این نمادهای کوچک‌تر هستند که عامل حرکت‌های بازار (چه صعودی و چه نزولی) هستند و نمادها و گروه‌های بزرگ بورس همچنان درجا می‌زنند.

نقدینگی به دنبال لیدر جدید

همزمان با افت قیمت در گروه‌هایی که در هفته‌های اخیر رشد محسوسی را ثبت کرده بودند، گروه‌هایی هم بودند که مورد استقبال خریداران قرار گرفتند. روز گذشته گروه‌های پالایشی و قندی مورد توجه خریداران قرار گرفتند. با توجه به افزایش نسبی قیمت نفت و همچنین احتمال کاهش مجدد تولید نفت از سوی کشورهای عضو اوپک، پالایشی‌ها با رشد قیمت مواجه شدند. اینکه رشد قیمت نفت با وجود قیمت‌گذاری دستوری نرخ خوراک و محصولات پالایشگاه‌ها تأثیری بر سودآوری این شرکت‌ها ندارد، بارها در گزارش‌های دنیای اقتصاد مورد اشاره قرار گرفته است. اما زمانی که نقدینگی سرکش، سرمست از سود قابل قبول کسب شده در گروه‌های دیگر، گروه جدیدی را انتخاب کند چاره‌ای جز افزایش قیمت در گروه جدید نیست. به نظر می‌رسد که قندی‌ها و پالایشی‌ها به همین دلیل میزبان نقدینگی جدید شده‌اند.

صعود بورس به پایان رسید؟

با وجود آنکه تمایل فعالان بازار سهام به فروش سهام و شناسایی سود در بازار دیروز مشخص بود، اما هنوز نمی‌توان ادعا کرد که بورس وارد دوره اصلاحی شده است. چنانچه خریدهای پرحجم هفته‌های گذشته در بورس تهران را استفاده از هیجان نزدیک انتخابات ریاست‌جمهوری در نظر بگیریم، همچنان احتمال چرخش و برگشت بازار به سمت بالا وجود دارد. در هر لحظه این امکان وجود دارد که غول نقدینگی زنجیر پاره کند و دوباره بازار را به سمت بالا هدایت کند. اما حقیقت این است که با توجه به فقدان محرک‌های بنیادین، هر حرکت مثبت هیجانی در برهه فعلی منجر به ظهور دوره رکودی بلندتری می‌شود. چنانچه قیمت‌ها در روزهای آینده باز هم کاهشی شوند، می‌توان ادعا کرد که بازار متعادل شده و کف‌های قیمتی جدیدی در بازار سهام شناسایی می‌شوند. اما چنانچه رشد قیمت‌ها پس از اصلاح ناچیز دوباره ادامه پیدا کند، اصلاح قریب الوقوع قیمت‌های سهام و رکود بازار طولانی‌تر خواهد بود.

مروری بر آمار معاملات دیروز

شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با افت ۲۲۴ واحدی (معادل ۳/ ۰ درصد) مواجه شد و به عدد ۷۸ هزار و ۲۴۷ واحد رسید. همچنین در روز گذشته یک میلیارد و ۷۲ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۲۲۶ میلیارد تومان و در ۸۰ هزار و ۶۷۱ نوبت در بورس تهران دست به دست شد. از این میزان حدود ۱۹۰ میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق‌تقدم در نمادهای عادی بورس اختصاص یافت که نسبت به روزهای گذشته کاهش محسوسی یافته است. بیشترین ارزش معاملات به گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، رایانه، فرآورده‌های نفتی (پالایشگاه‌ها) و محصولات شیمیایی اختصاص یافت. از ۱۶ میلیارد تومان ارزش معاملات گروه رایانه، بیش از ۵ میلیارد تومان به نماد «آپ» مربوط بود. از میان گروه‌های ۳۷گانه بورس تهران، شاخص ۱۳ صنعت با رشد مواجه شد که گروه‌های محصولات کاغذی، زراعت و قند و شکر در صدر آنها قرار گرفتند. در طرف دیگر نیز شاخص ۱۹ صنعت با افت مواجه شد. گروه‌های ساخت محصولات فلزی، خودرو و ساخت قطعات و استخراج نفت و گاز بیشترین زیان را به سهامداران خود وارد کرد.

از میان نمادها نیز بیشترین رشد قیمت به نمادهای «آپ»، «سصفها» و «غشان» رسید. در مقابل نیز «سهگمت»، «فلوله» و «شپلی» بیشترین افت روزانه را ثبت کردند. نمادهای «خساپا»، «خودرو»، «رمپنا» و «اخابر» بیشترین اثر منفی و نمادهای فارس، شپنا و آپ نیز بیشترین اثر مثبت را برای شاخص کل رقم زدند.

عقبگرد بورس‌بازان از رالی صعودی