دنیای اقتصاد- هاشم آردم: شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با رشدی اندک به کار خود پایان داد و در عدد ۷۷ هزار و ۶۱۷ واحد ایستاد. روز گذشته، شاخص کل بورس تهران ۳۲ واحد (معادل ۰۴/ ۰ درصد) رشد نشان داد. این در حالی بود که شاخص کل هم‌وزن که میزان آن بدون توجه به اندازه شرکت‌ها محاسبه می‌شود، روز گذشته با رشد ۶۴/ ۰ درصدی (معادل ۱۰۳ واحد) به بالاترین میزان تاریخی خود رسید. با این حساب شاخص هم‌وزن از ابتدای سال جاری تاکنون (تنها در ۶ روز کاری) بیش از ۳ درصد رشد نشان داده است.

رخوت معاملات در گروه‌های بزرگ‌تر‌ و رشد قابل توجه نمادهای کوچک‌تر، این روزها در حالی رقم می‌خورد که ارزش معاملات بورس در سطح نازلی قرار گرفته است. اگرچه محرک‌های اقتصادی قدرت کافی را برای به حرکت درآوردن کلیت بازار سهام ندارند؛ اما این امکان وجود دارد که به زودی محرک‌های سیاسی، بورس تهران را دستخوش تغییراتی کنند. روندهای قیمتی که در روزهای اخیر شکل گرفته‌اند، نشانگر نوعی خوش‌بینی محتاطانه از سوی معامله‌گران سهام است. به نظر می‌رسد همین موضوع است که باعث می‌شود تمایل بازار به خرید در نمادهای کوچک‌تر افزایش یابد.

حرکت صعودی قیمت در صنایع بزرگ‌تر، به نقدینگی قابل توجهی نیاز دارد که تامین آن در شرایط فعلی بازار (با این ارزش نازل معاملات) بعید به نظر می‌رسد. اما گروه‌های کوچک‌تر با همین میزان ارزش معاملات نیز می‌توانند رشد نشان دهند. به ویژه آنکه سهامداران عمده در این نمادها تمایلی به فروش و کنترل قیمت‌ها ندارند.

شاخص هم‌وزن در قله تاریخی

همان‌طور که اشاره شد، شاخص کل هم‌وزن طی معاملات روز گذشته به بالاترین میزان تاریخی خود رسید. این شاخص که محاسبه آن بدون توجه به اندازه شرکت‌ها انجام می‌شود، در اولین روز کاری سال ۱۳۹۳ برای اولین بار محاسبه و اعلام شد. مبنای اولیه این شاخص عدد ۱۰ هزار واحد در نظر گرفته شد. در تاریخ ۱۷ آذر ماه سال گذشته، این شاخص به عدد ۱۶ هزار و ۱۸۰ واحد رسید. درست در این زمان شاخص کل بورس نیز در عدد ۸۱ هزار و ۲۵۰ واحد قرار داشت. اگر میزان ۸۱ هزار و ۵۰۰ واحدی ابتدای سال ۹۵ در نظر گرفته نشود، سطح ۸۱ هزار و ۲۵۰ واحد برای شاخص کل، قله سال ۱۳۹۵ محسوب می‌شود. حالا اما، از آن زمان تقریبا ۴ ماه می‌گذرد و زیان این شاخص تقریبا ۵/ ۴ درصد بوده است.

شاخص هم‌وزن اما حالا دوباره به همان سطح آذر ماه خود رسیده و حتی قله قبلی را نیز شکسته و به سطح ۱۶ هزار و ۲۱۸ واحدی رسیده است. شاید بتوان از این موضوع برای پیش‌بینی آینده بازار سهام در آینده نزدیک استفاده کرد. در این باره می‌توان دو سناریوی کلی را در نظر گرفت. سناریوی اول آنکه انحراف پیش آمده بین دو شاخص کل و هم‌وزن کل مانند گذشته صرفا به دلیل فقدان عرضه در نمادهای کوچک‌تر و میزان پایین سهام آزاد شناور شرکت‌های کوچک‌تر است. در سال گذشته نیز در حالی که شاخص کل بازدهی منفی را به ثبت رساند، شاخص هم‌وزن تقریبا ۱۸ درصد رشد نشان داد. در این سناریو می‌توان حالت پیش‌آمده فعلی را طبیعی دانست. از آنجا که شرکت‌های کوچک‌تر، سهام آزاد شناور کمتری دارند، راحت‌تر می‌توانند رشد کنند. اما در شرکت‌های بزرگ که وزن بیشتری را در شاخص کل به خود اختصاص می‌دهند، برای حرکت صعودی به نقدینگی بیشتری نیاز است. علاوه بر آن اشخاص حقوقی در نمادهای بزرگ حضور فعال‌تری دارند.

با رشد قیمت در نمادهای بزرگ‌تر، اشخاص حقوقی با رشد قیمت به فروش ترغیب می‌شوند. نیاز به نقدینگی که این روزها بین حقوقی‌های بزرگ بازار به یک مشکل فراگیر بدل شده است، باعث می‌شود که حقوقی‌ها در زمان‌هایی که بازار شرایط بهتری دارد، در فروش سهام خود تردید نکنند. در نتیجه قیمت در نمادهای بزرگ‌تر کنترل شده و در نهایت شاخص کل نسبت به شاخص هم‌وزن عقب می‌ماند. در این حالت، عقب ماندن شاخص کل از شاخص هم‌وزن را صرفا باید نتیجه سفته‌بازی در نمادهای کوچک‌تر و استفاده بورس‌بازان از فضای نیمه‌تعطیل بازار سهام در ایام نوروز دانست.

در سناریوی دوم باید برای رشد شاخص هم‌وزن به دنبال دلیل گشت. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» اشاره شده بود، شرکت‌های بورسی و فرابورسی، اولین پیش‌بینی‌های خود از سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۶ را فراتر از انتظار روانه کدال کردند. از طرف دیگر تقریبا از ۱۰ روز دیگر کارزار انتخابات ریاست جمهوری، رسما آغاز خواهد شد. در بین فعالان بورس تهران از گذشته باوری وجود داشته که حاکی از هیجان بورس در سال‌هایی است که انتخابات در آن برگزار می‌شود که در این میان، انتخابات ریاست جمهوری در صدر انتخابات اثرگذار قرار دارد. صرف‌نظر از درستی یا نادرستی این باور، باید پذیرفت که سایه انتخابات می‌تواند انتظارات بورس‌بازان را تغییر دهد. با تغییر انتظارات، طبیعی است که قیمت‌ها در کوتاه‌مدت با نوسان مواجه شوند.

اگر پیش‌بینی‌های مناسب و هیجان انتخابات را دلیلی بر رشد قیمت‌ها بدانیم، بنابراین می‌توان چنین استنباط کرد که انحراف محسوس پیش‌آمده بین دو شاخص مورد بررسی، تنها به دلیل چابکی شاخص هم‌وزن به وجود آمده است. از آنجا که در محاسبه شاخص هم‌وزن، وزن شرکت‌ها بدون توجه به اندازه آنها، برابر در نظر گرفته می‌شود لذا طبیعی است که شاخص هم وزن ماهیت چابک‌تری داشته باشد و زودتر و سریع‌تر از شاخص کل حرکت‌های صعودی یا نزولی خود را آغاز کند.

علاوه بر همه این موارد، محرک‌‌های تکنیکالی نیز وجود دارد که می‌تواند تاییدی بر بیشتر بودن وقوع سناریوی دوم باشد. شکست قله‌ها یا حضیض‌ها در روندهای قیمتی، برای تکنیکالیست‌ها معنادار است. شکست قله ۱۶‌هزار و ۱۸۰ واحدی در شاخص هم‌وزن می‌تواند نوید ادامه حرکت صعودی را بدهد. حرکتی که اولین سد آن سطح ۱۷ هزار واحدی است. اگر این حرکت تداوم داشته باشد، می‌توان انتظار داشت که بازده سه ماه اول شاخص هم‌وزن به ۸ درصد برسد.

همزمان با رشد شاخص هم‌وزن، شاخص کل نیز از یک روند نزولی ۴ ماهه خارج شده است. از ۲۰ آذر ماه سال گذشته شاخص کل در یک روند نزولی با نوسان‌های مثبت بسیار کوتاه‌مدت مواجه بوده است. حالا اما، با شکست محدوده ۷۷ هزار واحدی و تثبیت شاخص کل بالای این محدوده، به نظر می‌رسد این روند نزولی به پایان رسیده است. بنابراین این امکان وجود دارد که هیجان مثبت در نمادهای کوچک‌تر به نمادهای بزرگ‌تر نیز سرایت و در آینده نزدیک و در اولین موج صعودی شاخص کل نیز تا کانال ۷۹ هزار واحدی رشد کند و با شکست آن به قله میان‌مدت ۸۱ هزار و ۲۵۰ تا ۸۱ هزار و ۵۰۰ واحدی برسد.

مروری بر معاملات دیروز

همان‌طور که اشاره شد، روز گذشته شاخص کل بورس با ۳۲ واحد افزایش به رقم ۷۷ هزار و ۶۱۷ واحد رسید. شاخص بازار اول با ۱۱ واحد کاهش به رقم ۵۴ هزار و ۵۱۶ واحد بالغ شد و شاخص بازار دوم نیز با ۲۶۱ واحد افزایش رقم ۱۶۸ هزار و ۴۰۲ واحد را تجربه کرد. بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص کل را صنایع شیمیایی ایران، پالایش نفت تبریز، ایران ترانسفو، پالایش نفت اصفهان، آسان پرداخت پرشین و سایپا به خود اختصاص دادند و بیشترین تاثیر منفی بر شاخص متاثر از شرکت‌های مپنا، پتروشیمی جم و گل گهر بود. از سوی دیگر بیشترین حجم معاملات را مخابرات ایران، حق تقدم سیمان شرق، پلی اکریل، حق تقدم سرمایه‌گذاری اعتبار ایران، سایپا، قند ثابت خراسان و ماشین‌سازی اراک به نام خود ثبت کردند. از میان گروه‌های ۳۷‌گانه بورسی، شاخص ۱۸ صنعت در روز گذشته صعودی بود. در طرف دیگر شاخص ۱۴صنعت نیز با افت به کار خود پایان داد. در این میان گروه‌های قند و شکر، محصولات کاغذی و انبوه‌سازی بیشترین بازدهی روزانه را برای سهامداران خود به ارمغان آوردند و گروه‌های زراعت، خدمات فنی و مهندسی و ساخت محصولات فلزی نیز بیشترین زیان روزانه را ثبت کردند.

بیشترین ارزش معاملات به گروه‌های رایانه، خودرو و ساخت قطعات و محصولات شیمیایی اختصاص یافت. در روزی که ارزش معاملات چنگی به دل نمی‌زد، گروه رایانه که بیشتر معاملات آن در نماد «آپ» انجام شد، توانست بین گروه‌های بزرگ بازار جایی برای خود باز کند. به نظر می‌رسد فعالان بازار رفته‌رفته به استقبال عرضه اولیه‌ای می‌روند که می‌تواند گروه رایانه را به یکی از بزرگ‌ترین‌ گروه‌های بازار سهام بدل کند.

در جریان معاملات روز گذشته، نماد معاملاتی شرکت باما (کاما) با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم متوقف شد. در ضمن نماد معاملاتی حق تقدم شرکت فولاد آلیاژی ایران با توجه به اعلام مهلت پذیره‌نویسی، بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج تک‌قیمتی و نماد معاملاتی حق تقدم شرکت بانک خاورمیانه برای عرضه حق‌تقدم استفاده نشده بازگشایی شدند. در بازار صندوق‌های قابل معامله بیش از ۷۱۴ هزار واحد از صندوق درآمدثابت امین یکم فردا (امین یکم۱)، صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت کیان (کیان۱)، صندوق سرمایه‌گذاری صنوین-مختلط (صنوین۱)، صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر (پارند۱) و صندوق سرمایه‌گذاری صنوین- مختلط (صنوین۲) مورد معامله قرار گرفتند.

ادامه جولان کوچک‌ترهای بورس