دنیای اقتصاد: بورس تهران در حالی روزهای نزولی را تجربه می‌کند که بازگشایی نمادهای گروه بانکی، مهم‌ترین دغدغه فعالان این بازار است. گرچه بازگشت سهام بانکی می‌تواند حدود ۱۶۰۰ واحد اثر منفی بر شاخص کل داشته باشد، اما تعدیل قیمت‌ها جذابیتی برای خریداران ایجاد می‌کند. همزمانی این امر با نخستین پیش‌بینی شرکت‌ها می‌تواند روند رو به بهبودی را برای بورس تهران رقم بزند؛ اما در سناریوی بدبینانه ممکن است بی‌اطمینانی به بازار سهام، ورود سرمایه‌گذاران را محدود و ریزش قیمت‌ها را تشدید کند. تقابل عوامل مزبور به‌عنوان سومین سناریو، روند کم‌نوسان بورس را پیش‌بینی می‌کند.

دنیای اقتصاد- سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران در ادامه روند روزهای قبل، دیروز نیز افت ۳۳۵ واحدی را به ثبت رساند. به این ترتیب از روز بازگشایی نماد بانک ملت (سه‌شنبه هفته گذشته) شاهد ریزش نزدیک به ۲ درصدی شاخص بورس تهران هستیم. «وبملت» در معاملات دیروز نیز در میان نمادهای با بیشترین اثر منفی قرار داشت. مدیران سازمان بورس پیش از این به بازگشایی دیگر نمادهای بانکی در هفته جاری و همچنین هفته‌های آتی اشاره کرده بودند. در این میان به نظر می‌رسد انتظار برای ریزش بیشتر شاخص با فشار نمادهای بانکی در روز بازگشایی، فضای معاملات بازار سهام را منفی کرده است. «دنیای اقتصاد» به بررسی اثر بازگشایی نمادهای بانکی بر روند بازار پرداخته است. بر‌اساس محاسبات و با فرض ریزش نمادهای بانکی متناسب با ریزش قیمت بانک ملت در روز بازگشایی و در نظر گرفتن سایر عوامل حمایتی (مانند فاصله قیمت نمادهای بانک‌های صادرات و تجارت) از قیمت اسمی به نظر می‌رسد در نتیجه بازگشایی ۶ نماد بانکی باید در انتظار ریزش ۱۶۰۰ واحدی شاخص کل بود. البته این ریزش می‌تواند تحت تاثیر سایر عوامل مانند حمایت‌های پرقدرت حقوقی‌ها تعدیل شود یا اینکه بازار با مقایسه وضعیت بنیادی بانک‌ها با یکدیگر حتی ریزش بیش از سهام بانک ملت را در دیگر نمادهای این گروه رقم بزند. باید به این موضوع توجه داشت که بانک ملت برای سال جاری سود پیش‌بینی کرده است. این در حالی است که پیش‌بینی سایر بانک‌ها برای سال جاری تحقق زیان است. در گزارش پیش‌رو اثر ریزش نمادهای بانکی بر شاخص کل، فضای عمومی بورس و سایر نمادهای فعال در بازار و همچنین روند تغییرات نسبت قیمت به درآمد بازار پس از بازگشایی نمادهای بانکی بررسی شده است. در نهایت سه سناریو برای بازگشایی نمادهای بانکی مطرح می‌شود. به نظر می‌رسد با انتظار برای رشد سودآوری شرکت‌ها به خصوص شرکت‌های کالایی در نخستین پیش‌بینی سال مالی آینده و افت نسبت قیمت به درآمد بازار می‌توان در انتظار بازگشت رونق به بازار بود. البته احتمال کم‌نوسانی و همچنین حضور سایه رکود سنگین بر معاملات بورس نیز بررسی شده است.

وزنه سنگین «وبملت» روی دماسنج بازار

شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افت ۴/ ۰ درصدی در سطح ۷۷ هزار و ۷۱۴ واحد متوقف شد. شاخص کل هم‌وزن اما با نوسانات اندکی در مدار مثبت معاملات دیروز را به پایان رساند. بر این اساس ریزش قیمتی نمادهای بزرگ در برابر استقبال بازار از کوچک‌تر‌های بازار از شاخص کل‌ هم‌وزن حمایت کرده است. بانک ملت سه‌شنبه هفته گذشته با افت ۳۸ درصدی قیمت به معاملات بورس تهران بازگشت. با وجود تمام کاستی‌ها در صورت‌های مالی بانک‌ها بر‌اساس الزامات بانک مرکزی، کمتر کارشناسی این‌چنین افتی را برای سهام بانک ملت متصور بود. در حالی‌که انتظار می‌رفت با حمایت‌های همه‌جانبه سهامداران حقوقی در روز بازگشایی همراه باشیم؛ اما بدون حمایت‌های بازارگردان‌ها، «وبملت» سقوط آزاد را پس از ۶ ماه دور بودن از فضای معاملاتی بورس تهران تجربه کرد. در این میان حتی سناریو تشدید تقاضا در قیمت‌های پایین بانک ملت نیز به وقوع نپیوست. گرچه در ساعت پایانی معاملات روز بازگشایی (سه‌شنبه) و همچنین در ابتدای معاملات چهار‌شنبه تقاضا برای سهام این بانک افزایش یافت؛ اما این تقاضا در برابر سیل عرضه دوام نیاورد. دیروز نیز سهام بانک ملت از ابتدای معاملات با فشار فروش مواجه شد و این نماد تا صف فروش پیش رفت. با این حال افزایش تقاضا از سوی معامله‌گران به‌خصوص حقوقی‌ها باعث شد صف فروش جمع‌آوری شود. به این ترتیب بار دیگر با معاملات پرشور بانک ملت در کف قیمتی روزانه شاهد صدرنشینی این نماد در جدول ارزش معاملات روزانه بورس تهران بودیم. به نظر می‌رسد حتی نشست خبری مدیرعامل بانک ملت که در روز پنج‌شنبه انجام شد و حاوی اخبار مثبتی از بهبود بخش غیرمشاع و اصلاح بخش مشاع درآمدها بود نیز در این راستا کارساز نبوده است. همچنین سیگنال خرید گروه مالی ملت که معمولا در نقش بازارگردان سهم به ایفای نقش می‌پرداخته نیز بی‌فایده بود؛ گروه مالی ملت در موج فروش روز چهارشنبه ۸ میلیون سهم «وبملت» را خریداری کرده است.

بی‌اعتمادی بازار از کجا نشات می‌گیرد؟

با وجود انتشار اخبار مثبتی از سوی مدیر عامل بانک ملت مانند افزایش درآمدهای ارزی و انتظار برای رشد بیش از پیش این درآمدها در ماه‌های آتی و همچنین عرضه سرمایه‌گذاری‌ها مانند به‌پرداخت ملت در بازار یا حمایت سهامداران درصدی ملت از سهام اما فشار فروش سنگینی روی نماد «وبملت» وجود دارد. گرچه فشار عوامل بنیادی در این نماد وجود دارد، به نظر می‌رسد هراس از روزهای آتی بازار و بازگشایی سایر نمادهای بانکی ادامه ریزش «وبملت» را رقم زده است. موضوعی که البته با شدت کمتری در کل بازار سهام مشاهده می‌شود. البته باید به این موضوع توجه داشت که پیش از بازگشایی نماد «وبملت» در بورس تهران نیز نشانه‌هایی از فضای منفی مشاهده می‌شد با این حال ریزش بانک ملت و انتظار برای ریزش دیگر نمادهای بانکی در روزهای آتی بهانه‌ای برای خودنمایی عوامل ضعف بورس تهران است.

بررسی «دنیای اقتصاد» از اثر احتمالی بازگشایی دیگر نمادهای بانکی احتمال افت بیش از ۲۰ درصد شاخص گروه بانکی را نشان می‌دهد. با این ریزش شاخص گروه بانکی به کمترین مقدار از تابستان سال ۹۲ افت خواهد کرد. در این میان تخمین زده می‌شود که در روز بازگشایی ارزش بازار بانک‌های صادرات، تجارت، اقتصاد نوین،پارسیان، پست بانک و پاسارگاد افت نزدیک به ۶۷۰۰ میلیارد تومانی را تجربه کند. این افت شدید ارزش بازار می‌تواند افت ۱۶۰۰ واحدی شاخص کل را به دنبال داشته باشد. بر این اساس به نظر می‌رسد بیش از هر چیز دیگری فعالان بورس تهران به فضای حاکم بر بازار توجه دارند. آنچه در سال‌های اخیر نیز بارها مشاهده شده، حرکت معامله‌گران بر‌اساس موج‌های مثبت یا منفی در معاملات سهام است. علاوه بر نگرانی از تشدید زیان در روزهای آتی، موضوع دیگری که معامله‌گران را در موقعیت فروش قرار داده است، روند حرکتی قیمت سهام پیش از بازگشایی بانک ملت بود. پیش از این «دنیای اقتصاد» به موارد تردید مانند سیاست‌های جدید رئیس‌جمهوری آمریکا و اثر آن بر برجام، روند قیمتی دلار و بازار جهانی کالاها و حمایت‌‌های مصنوعی حقوقی‌ها اشاره کرده بود. در شرایط کنونی دلار در کانال ۳۸۰۰ تومانی نوسانات اندکی را تجربه می‌کند. گرچه توان شکستن سقف ۳۹۰۰ تومانی در دلار با توجه به سیاست‌های بازارگردان ارز مشاهده نمی‌شود، اما احتمال افت بیشتر دلار و شکستن کف ۳۸۰۰ تومانی نیز اندک به نظر می‌رسد. قیمت‌ها در بازار جهانی اما وضعیت نسبتا مناسبی را هفته گذشته پشت سر گذاشته‌اند. با وجود کم‌رمقی بازار چین در مواجهه با تعطیلات رسمی این کشور اما قیمت‌ها در بازارهای فلزات، پتروشیمی‌ها چندان ضعیف نشده و در سطوح بالا در حال نوسان است. در این خصوص هر تن روی هفته بازار جهانی را با ۲۷۳۰ دلار به پایان رساند. هر تن مس نیز در سطوح بیش از ۵۸۰۰ دلار قرار داشت. در این شرایط در کنار هراس از سرایت فضای منفی بانک‌ها به نظر می‌رسد باید به حمایت‌های نابجای حقوقی‌ها در هفته‌های گذشته نیز اشاره کرد.

سرانجام حمایت‌های مصنوعی با یک شوک

با به راه افتادن موج اخبار از بازگشایی سهام بانک ملت بازار با فضای منفی مواجه شد. در این میان حقوقی‌ها در تلاش برای حمایت از شاخص برآمدند. این معامله‌گران به دنبال نگه داشتن سطوح روانی بودند. با این حال مطابق با انتظارات این حمایت‌ها نیز نه‌تنها به کمک رونق بازار نیامد بلکه با افزایش بی‌اعتمادی در بازار شاهد نزول شاخص هستیم. پیش از این بارها نیز از سوی کارشناسان عنوان شده که حمایت‌های چشم‌بسته و محسوس حقوقی‌ها در بازار نه‌تنها نمی‌تواند مانع از افت قیمت سهام و شاخص شود بلکه سیگنالی برای افت بیشتر قیمت سهام برای معامله‌گران بازار است. با این حال اثر سوء این حمایت‌های مصنوعی معمولا با یک شوک و با گذر زمان مشخص می‌شود. در شرایط کنونی نیز با غلبه فضای منفی بر بازار سهام و شوک ریزش قیمت بانک ملت در هفته گذشته شاهد خروج سهامداران از دیگر شرکت‌های بورس تهران هستیم.‌

سه مسیر پس از پایان شوک بانک‌ها

انتظار ریزش ۱۶۰۰ واحدی شاخص تحت تاثیر ریزش نمادهای بانکی متوقف وجود دارد. حال نکته مهم رفتار احتمالی بازار و روند شاخص‌های بازار سهام پس از فشار نمادهای بانکی است. ابتدا باید به این موضوع اشاره کرد که گرچه فضای منفی بازگشایی بانک‌ها در شرایط کنونی فلج‌کننده است، اما احتمال افزایش تقاضا و قدرت‌نمایی سطوح حمایتی در برابر قیمت سهام حتی در نماد بانک‌ها پیش از بازگشایی سایر نمادهای متوقف بانکی وجود دارد. در این خصوص می‌توان به تقاضای سنگین روز گذشته در بانک ملت و دیگر نمادهای اثرگذار بر شاخص به خصوص از سوی معامله‌گران حقوقی اشاره کرد. در شرایط کنونی فرض بر این است که شاخص تا زمان بازگشایی نمادهای بانکی در وضعیت کنونی درجا بزند. علاوه بر این اثر افت قیمت نمادهای متوقف بانکی در مجموع در نظر گرفته شده است. با افت نمادهای بانکی می‌توان انتظار افت نسبت قیمت به درآمد بازار تا سطح ۳/ ۷ را داشت. در این خصوص بانک صادرات همچنان پیش‌بینی سود خود را تغییر نداده است ولی به نظر می‌رسد با توجه به عملکرد ضعیف این بانک در نیمه نخست سال نباید انتظار شناسایی سود از سوی این بانک را داشت. علاوه بر این در محاسبه نسبت قیمت به درآمد بازار از لحاظ زیان شرکت‌ها در محاسبات خودداری شده است. در نتیجه با در نظر گرفتن افت ارزش بازار نمادهای بانکی و در عین حال ریزش سودآوری بانک‌ها نسبت قیمت به درآمد بازار از حدود ۵/ ۷ در شرایط کنونی به ۳/ ۷ افت پیدا می‌کند. بر این اساس می‌توان سه‌سناریو برای ادامه حرکت بازار بیان کرد.

سناریوی نخست: بازگشت رونق در مواجهه با اولین پیش‌بینی‌ها

در روزهای پس از شوک نمادهای بانکی باید به این موضوع توجه داشت که در آستانه انتشار نخستین پیش‌بینی‌های شرکت‌ها قرار می‌گیریم. از اواخر ماه جاری و همچنین از ابتدای اسفند به تدریج شرکت‌ها نخستین برآورد از سال مالی ۹۶ را به بازار ارائه می‌دهند. به نظر می‌رسد باید در انتظار تعدیل مثبت بیشتر شرکت‌ها به خصوص در حوزه کالایی بود. در این خصوص قیمت‌های جهانی اوره و متانول چندان میل به نزول ندارند و حتی قیمت در بازار جهانی در هفته گذشته روند صعودی داشته است. باید به این موضوع توجه داشت که پتروشیمی‌های اوره‌ساز و متانول‌ساز در نیمه نخست سال مالی با مشکلات شدید با توجه به افت شدید قیمت‌ها در بازار جهانی و همچنین نرخ پایین دلار مواجه بودند. با این حال نیمه دوم سال مالی این شرکت‌ها در مقایسه با نیمه نخست درخشان بود. حال درصورتی‌‌که نرخ‌های کنونی دلار و قیمت‌های جهانی مبنای پیش‌بینی برای سال مالی آینده قرار گیرد، باید در انتظار تعدیل مثبت این شرکت نسبت به آخرین بودجه ۹۵ بود. این موضوع درباره گروه فلزات اساسی نیز صدق می‌کند. گرچه از نظر کارشناسان رشد قیمت سهام ماه‌های اخیر تا حدودی اثر رشد سودآوری در سال آینده را پیش‌خور کرده است اما این موضوع در گروه کالایی می‌تواند با توجه به سهم بالای آنها در سودآوری بازار سهام نسبت قیمت به درآمد کل بازار را کم کند. علاوه بر این نمادهای بانکی نیز با اصلاح شدید قیمت مواجه شده‌اند و انتظار فشار قیمتی از سوی این نمادها بسیار اندک است. حتی احتمال استقبال بازار از این نمادها با انتظار برای خروج از وضعیت کنونی و بهبود سودآوری در سال آینده وجود دارد. این سناریو که چندان دور از انتظار نیست می‌تواند کف حمایتی قوی در برابر شاخص ایجاد کند و به تدریج سهام آماده ادامه رشد قیمتی باشد.

کم‌نوسانی و رکود سنگین

دو سناریوی دیگر که می‌توان پس از بازگشایی بانک‌ها انتظار داشت، روند کم‌نوسان در معاملات بورس در کوتاه‌مدت تا خودنمایی عوامل مثبت در ماه‌های آینده است. در این شرایط زیانی که سهامداران در این مدت تجربه کرده‌اند و همچنین هراس از حضور در بازار سهام می‌تواند مانع از حضور نقدینگی تازه در بازار شود، با این حال دلایلی که در سناریوی پیشین عنوان شد می‌تواند سدی در برابر افت شاخص ایجاد کند. سناریوی پایانی نیز ایجاد فضای رکودی در بازار سهام است. پیش از این نیز بورس تهران با وجود افت شدید نسبت قیمت به درآمد رکود سنگین را تجربه کرده است. در این شرایط نیز احتمال تشدید فضای منفی و خروج نقدینگی از بازار سهام وجود دارد. این موضوع می‌تواند افت بیشتر نسبت قیمت به درآمد بازار را به دنبال داشته باشد. در صورتی‌که وضعیت بازارهای جهانی و نرخ دلار مطابق با روند کنونی پیش برود و وضعیت اقتصادی کشور نیز به حرکت رو به بهبود خود ادامه دهد ریزش قیمتی شدید نسبت قیمت به درآمد با فشار افت قیمت در صورت کسر می‌تواند فضا را برای یک رشد هیجانی در میان‌مدت فراهم کند.

بورس تهران در سه سناریو