عقبگرد بورس در یخبندان معاملاتی

دنیای اقتصاد - فاطمه اسماعیلی: بورس تهران دیروز نیز به مسیر نزولی خود ادامه داد. بر این اساس روز گذشته نماگر این بازار با افت بیش از ۲۶۲ واحدی پس از ۱۶ روز معاملاتی، کانال ۸۰ هزار واحدی را ترک کرد و تا سطح ۷۹ هزار و ۸۹۸ واحد عقب‌نشینی کرد. بر این اساس شاخص کل که در ۱۷ آذرماه موفق به فتح کانال ۸۱ هزار واحدی شده بود، از ۲۰ آذر با قرار گرفتن در یک فضای اصلاحی تنها دو روز معاملاتی مثبت را در کارنامه خود به ثبت رساند. همچنین بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» حکایت از افت ۴۰ درصدی میانگین ارزش معاملات دی ماه نسبت به میانگین این مولفه در آذرماه دارد.

شاخص کل بورس اوراق بهادار از اواخر شهریور‌ماه، از سطح ۷۶ هزار واحد رشد مناسبی را تا سطح ۸۰ هزار واحد (در روزهای ابتدایی آبان ماه) تجربه کرد. پس از آن در قالب حرکت‌های فرسایشی، شاخص کل نوسانات محدودی را تجربه می‌کرد. در روزهای میانی آذرماه اما نماگر این بازار ضمن عبور از رکورد آبان‌، به بالای ۸۱هزار واحد رسید، با این حال روند صعودی شاخص دوام زیادی نداشت (تنها دو روز در کانال ۸۱ هزار واحدی باقی ماند) و بازار بار دیگر وارد یک روند فرسایشی شد. این روند دیروز تشدید شد؛ به‌طوری که نماگر بورس تهران افتی ۳/ ۰‌درصدی را تجربه کرد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که کارشناسان در توجیه این روند عنوان می‌کنند، یک افت طبیعی پس از هر رشدی است. بورس در حالی این افت شاخص را تجربه می‌کند که شاهد فشار فروش بالایی نیست. البته در کنار این موضوع تقاضای زیادی نیز در بازار سهام مشاهده نمی‌شود که می‌توان برای آن دلایلی همچون P/ E بالای بازار و هزینه فرصت سهامداران، تعطیلات بازارهای جهانی و توقف روند صعودی قیمت جهانی در ماه دسامبر را برشمرد. ابتدای هفته جاری «دنیای اقتصاد» نظر کارشناسان مختلف بازار سهام را در مورد روند قیمت‌ها در هفته جاری در قالب یک نظر‌سنجی ارزیابی کرد. در این نظرسنجی که از ۳۰ کارشناس بازار سهام در مورد وضعیت بورس تهران در هفته جاری گرفته شد، اغلب کارشناسان روند بازار را در این هفته بدون نوسان محسوسی پیش‌بینی کرده‌اند. در این نظر‌سنجی ۱۸ کارشناس روند کم‌نوسانی را برای بازار سهام پیش‌بینی کردند. ۶‌کارشناس نیز روند نزولی و ۶ کارشناس نیز روند صعودی را برای شاخص کل طی معاملات هفته جاری پیش‌بینی کرده‌ بودند که روند کم‌نوسان پیش‌بینی شده به نظر در حال تحقق است.

بازار کم‌نوسان با بازارهای نیمه تعطیل

در این روند کم‌نوسان بیش از هر موضوعی رد پای بازارهای جهانی دیده می‌شود. نزدیک شدن به آغاز سال نو میلادی و تعطیلی بازارهای جهانی در روزهای شنبه و یکشنبه، عملا بازارهای جهانی در هفته جاری را در یک وضعیت نیمه تعطیل قرار داد. این در حالی است که بیش از نیمی از نمادهای فعال در بازار سهام به بازارهای کالایی وابسته بوده و عمده رشد اخیر بازار نیز از رشد قیمت کالاها در بازارهای جهانی تبعیت کرده بود. به همین دلیل می‌توان این‌گونه اذعان کرد که با حذف عامل تاثیرگذاری بازارهای جهانی بر بورس تهران، نمی‌توان افت یا رشد محسوسی را برای بازار سهام پیش‌بینی کرد.

P/ E بازار و هزینه فرصت سهامداران

این در حالی است که بالا بودن نسبت P/ E (نسبت قیمت به درآمد) در بازار سهام کشور زمینه افزایش ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران را فراهم آورده است. این نسبت که به نوعی نشانگر انتظارات سهامداران از سودآوری آینده شرکت‌ها است، در حال حاضر برای کل بازار در حدود ۷ است. حتی در برخی شرکت‌های بورسی شاهد P/ E‌های بالای ۷ هستیم. بر این اساس زمانی سرمایه‌گذاری در قیمت‌های کنونی برای سهامداران به صرفه خواهد بود که یا نگاهی بلندمدت بر معاملات بازار سهام حاکم باشد یا رشد سودآوری شرکت‌ها از سرعتی برخوردار باشد که زمینه تعدیل نسبت قیمت به درآمد را فراهم کند. در این میان عدم نرخ‌های جذاب در بازارهای کم‌ریسک‌تر مزید بر علت شده است. این موضوع عاملی برای افزایش تردید سهامداران برای ورود به بازار سهام شده است. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران با مدنظر گرفتن هزینه فرصت دارایی خود، ریسک ورود به بورس را بالا ارزیابی می‌کنند. علاوه بر این فضای فرسایشی کنونی معاملات بورس، خروج برخی سهامداران از بازار با هراس از ریزش بیشتر قیمت‌ها یا نیاز به نقدینگی محتمل‌تر به نظر می‌رسد.

سیگنال‌هایی برای جهت‌گیری شاخص

بر این اساس عوامل ذکر شده به نظر می‌رسد در کنار توقف روند صعودی قیمت جهانی فلزی- معدنی‌ها در ماه دسامبر، ابهام در مسیر حرکتی نرخ دلار و همچنین ریسک‌های سیاسی در مورد اجرای «برجام» با نزدیک شدن به زمان تحلیف دونالد ترامپ (رئیس‌جمهوری جدید آمریکا) با تقویت احتیاط میان معامله‌گران کاهش ۵۰‌درصدی ارزش معاملات را در دی نسبت به میانگین پاییز رقم زده است. البته در این میان انتشار گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌ها در کنار بازگشایی یک به یک نمادهای متوقف و مشاهده آمارهای مثبت در عوامل کلان اقتصاد همچون نرخ رشد و نرخ تورم می‌تواند سیگنال‌های جدیدی را برای جهت‌گیری شاخص ارسال کند.

در بازار چه گذشت؟

نماگر بورس تهران معاملات روز یکشنبه با افت ۲۶۲ واحدی (معادل ۳/ ۰ درصد) مواجه و در سطح ۷۹ هزار و ۸۹۹ واحدی متوقف شد. روز گذشته (با کسر معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) شاهد دادوستد یک میلیارد و ۱۲۱ میلیون سهم در حدود ۵۳ هزار نوبت معاملاتی بودیم تا ارزش کل معاملات این روز بازار سهام به حدود ۱۰۶ میلیارد تومان بالغ شود. دیروز در گروه خودرویی مدیرعامل شرکت پارس خودرو، درباره فاصله قیمت سهام حق تقدم و سهام عادی این شرکت توضیح داد. پارس‌خودرو که بعد از افزایش سرمایه ۲۳۷ درصدی، سرمایه بیش از ۶۷۷ میلیارد تومانی خود را به بیش از ۲ هزار و ۲۷۷ میلیارد تومان رسانده بود، بعد از بازگشایی نماد حق تقدم در ۲۸ آذر، با رشد قیمت این سهم طی روزهای اخیر (از ۸۳ به ۱۱۴ تومان در روز شنبه) مواجه شد که به نسبت به قیمت حدود ۹۲ تومانی هر سهم عادی، تفاوت معناداری داشت. این رویداد موجب شد تا اداره نظارت بر ناشران بورسی از مدیر عامل و سهامدار عمده «خپارس» خواهان ارائه توضیحاتی شود. علیرضا بادکوبه، عضو هیات‌مدیره و قائم مقام مالی و اقتصادی سایپا در این خصوص گفت: با توجه به تغییرات قیمتی اخیر در نماد حق تقدم پارس خودرو، با عنایت به اینکه این شرکت به‌عنوان متعهد پذیره‌نویس حق‌تقدم یاد شده است، هنگام خرید حق تقدم استفاده نشده بر اساس قیمت سهام شرکت مذکور نسبت به خرید اوراق فوق‌الذکر اقدام خواهد کرد. قیمت گواهی حق تقدم در بورس، معمولا معادل تفاوت قیمت اسمی (۱۰۰ تومان) و قیمت بازار سهم است، بنابراین سهامدارانی که در شرایط فعلی با امید به رشد قیمت و کسب سود به خرید این اوراق می‌پردازند. در حال حاضر قیمت «خپارس» با انتظارات فاصله زیادی داشته و بر این اساس صف خرید هیجانی این اوراق نگران‌کننده به نظر می‌رسد. همچنین بورس تهران دیروز شاهد بازگشایی نماد معاملاتی شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران با توجه به تعدیل پیش بینی درآمد هر سهم بود. «وساخت» پس از بازگشایی با ریزش بیش از ۱۷ درصدی همراه شد. از آنجا که این شرکت یکی از سهامداران اصلی بانک اقتصاد نوین است، انتظار می‌رفت پیش از انتشار پیش‌بینی این بانک شاهد بازگشایی «وساخت» نباشیم. با این حال به‌‌رغم گزارش ندادن بانک اقتصاد نوین این نماد بازگشایی شد. به نظر می‌رسد با وجود تداوم رکود در بخش ساخت و ساز، سهامداری شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران در «ونوین» موجب شده تا بخشی از سود این شرکت از این محل تامین شود. افت قابل توجه قیمت سهام «وساخت» روز گذشته بیشترین فشار را بر شاخص کل هم‌وزن وارد کرد. موضوعی که به افت ۰۸/ ۰ درصدی این نماگر منتهی شد.