بورس تهران هم‌جهت با جهان

دنیای اقتصاد: بورس تهران برای دومین روز متوالی سبزپوش ماند تا نماگر این بازار با افزایش ۲۳۹ واحدی برای بازگشت به کانال ۸۰ هزار واحدی خیز بردارد. خوش‌بینی بازارهای جهانی به رئیس‌جمهور شدن هیلاری کلینتون، نماینده دموکرات آمریکایی‌ها باعث افزایش قیمت کالاها شد. بر این اساس، بورس تهران نیز تحت‌تاثیر گروه‌های کالایی به‌ویژه نمادهای فعال در صنایع فلزی-معدنی رشد ۳/ ۰ درصدی را تجربه کرد. با این حال، پیش‌خور شدن بخش مهمی از اثرات مثبت انتخاب هیلاری بر قیمت سهام، اصلاح در روند صعودی اخیر را محتمل نشان می‌دهد.

دنیای اقتصاد- هاشم آردم: شاخص کل بورس تهران طی معاملات روز گذشته در تالار شیشه‌ای با ۲۳۹ واحد رشد (۳/ ۰درصد) به عدد ۷۹ هزار و ۸۷۱ واحد رسید. این دومین روزی است که معاملات بورس تهران به‌طور مستقیم از حواشی انتخابات آمریکا تاثیر می‌پذیرد. در هفته‌های اخیر چند دلیل مهم باعث شد که فعالان بورس تهران، معاملات مثبتی را در تالار شیشه‌ای رقم بزنند، اما شاید هیچ‌یک از این دلایل نتوانند محرک محکمی برای رشد بازار باشند. به نظر می‌رسد آنچه بیش از هر دلیل دیگری باعث رشد بازار در شرایط فعلی شده است، وجود نقدینگی مازاد در بورس باشد. صاحبان این جریان نقدینگی آماده هستند تا با انتشار هر خبر مثبتی (خواه تاثیرگذار، خواه کمتر تاثیرگذار) اقدام به خرید کنند و معاملاتی را رقم بزنند که منجر به رشد قیمت سهام شود.

انتخابات آمریکا و قیمت‌های جهانی

رشدی که در روزهای گذشته برای شاخص قیمت‌های سهام رخ داد، نمی‌تواند دلیلی جز انتخابات آمریکا داشته باشد. در ابتدای هفته و با انتشار خبر اظهار نظر FBI درباره گمانه‌های تخلف هیلاری کلینتون، هیجان مثبت نه تنها به بورس تهران، بلکه به همه بازارهای جهانی بازگشت. قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی کاهش یافت و قیمت کالاها در بازارهای جهانی نیز مثبت شد. این تحولات ریشه در ماهیت بازار طلا و ارتباط آن با ناامنی اقتصادی، نااطمینانی و التهاب‌ها در اقتصاد جهانی دارد. هر زمان که نااطمینانی در ابعاد جهانی افزایش می‌یابد، بهترین مأمن برای حفظ ارزش دارایی، بازار طلاست. در هفته گذشته زمانی که نگرانی از کاهش شانس هیلاری کلینتون برای برنده شدن در انتخابات افزایش یافت (با انتشار خبر قرار گرفتن پرونده ایمیل‌های کلینتون در دست بررسی از سوی FBI) هراس از روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید باعث شد شاخص دلار افت کرده و بهای هر اونس طلا در بازارهای جهانی افزایش یابد. از آنجا که جامعه جهانی و فعالان اقتصادی در سراسر جهان ترامپ را فردی غیرقابل پیش‌بینی می‌دانند، انتخاب شدن ترامپ را یک مولفه مهم در ایجاد نااطمینانی در فضای اقتصاد می‌دانند. پس از آنکه FBI کلینتون را بی‌گناه اعلام کرد، خوش‌بینی‌ها در اقتصاد جهانی از نو آغاز شد و رشد شاخص دلار و افزایش قیمت‌های جهانی را رقم زد. در شرایط عادی شاخص دلار و قیمت‌ها در جهت عکس هم حرکت می‌کنند، اما با ایجاد فضای خوش‌بینی به اقتصاد آمریکا و اقتصاد جهانی به‌طور هم‌زمان، طی روزهای اخیر قیمت‌های جهانی به همراه شاخص دلار در حال رشد هستند.

اما تحولات فعلی و شکل‌گیری روندهای قیمت صعودی در بازارهای کالا، صرفا نتیجه یک خوش‌بینی به آینده اقتصاد است و کمتر مبنایی حقیقی دارد. در واقع آنچه شالوده عرضه و تقاضا را در هر بازاری تشکیل می‌دهد، تولید و مصرف است که در کوتاه‌مدت نمی‌تواند تغییر چندانی کند. آنچه عرضه و تقاضا را از مبنای اصلی آن منحرف می‌کند، انتظارات است که بعضا بسیار شکننده و ناپایدار است. حال این تحولات میرا و شکننده، باعث شده‌اند قیمت‌های جهانی رشد کنند و رفتار بورس‌بازان ایران تحت تاثیر قرار بگیرد. به عبارت دقیق‌تر نوعی شتاب‌زدگی در میان فعالان بورس تهران به چشم می‌خورد که بیشتر ناشی از وجود نقدینگی مازاد در بورس تهران است. به نظر می‌رسد متوسط قیمت‌ها در بورس، در شرایط فعلی چندان پایین یا مناسب نیست، اما صرفا به دلیل وجود نقدینگی مازاد و نبود جذابیت در بازارهای موازی، فعالان بازار منتظرند با هر خبر نه چندان مثبتی، حتی در قیمت‌های بالا وارد بازار شوند. روز گذشته عرضه سهام نسبتا سنگین بود، اما خریداران دست رد به سینه هیچ قیمتی نزدند و در گروه‌های وابسته به قیمت‌های جهانی تقریبا در هر قیمتی خریدار بودند. اگرچه قیمت‌های جهانی رشد کرده‌اند و چشم‌انداز مناسب‌تری برای شرکت‌های حاضر در بورس تهران به وجود آمده است، اما نباید فراموش کرد که اولا شرکت‌ها بخش بزرگی از سال مالی جاری را در سایه قیمت‌های نازل جهانی فعالیت کرده‌اند و با قیمت‌های نازل محصولات خود را به فروش رسانده‌اند و در ثانی، رشد قیمت‌های جهانی در حال حاضر مبنایی شکننده دارد. به نظر می‌رسد به دلیل افت بی‌رویه قیمت‌های جهانی در سال‌های اخیر، فعالان بازار امیدوارند قیمت‌ها در سطوح بالاتری به تعادل برسند.

رشد شاخص 22 صنعت

طی معاملات روز گذشته و تحت تاثیر بازارهای جهانی و انتخابات آمریکا، شاخص بورس تهران با ۲۳۹ واحد رشد به عدد ۷۹ هزار و ۸۷۱ واحد رسید. شاخص کل حالا دوباره تنها یک قدم با فتح مجدد کانال ۸۰ هزار واحدی فاصله دارد. امری که با ادامه روند مثبت قیمت‌های جهانی و تحت تاثیر قرار گرفتن شرکت‌های بزرگ و شاخص‌ساز چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد، اما تجربه نشان داده معامله‌گران تالار شیشه‌ای در آستانه وقایع هیجانی رفتار می‌کنند و بازار را به محدوده‌های بیش‌فروش یا بیش‌خرید می‌برد؛ بنابراین ریزش قیمت‌ها پس از برنده شدن احتمالی هیلاری کلینتون نیز محتمل به نظر می‌رسد. به عبارت بهتر، بخشی از فعالان بازار پیش از وقوع یک اتفاق که برای بازار مثبت قلمداد می‌شود، اقدام به خرید سهام می‌کنند، تا پس از قطعی شدن خبر، اقدام به فروش سهام در قیمت‌های بالاتر کنند، غافل از آنکه تعداد این گونه معامله‌گران در بورس تهران قابل توجه است. بنابراین پس از وقوع اتفاق مورد انتظار، به جای هجوم خریداران، این فروشندگان هستند که با ایجاد فشار فروش، شوکی منفی به بازار تحمیل می‌کنند. به نظر می‌ر‌سد، محدوده‌ای که شاخص کل در روز گذشته به آن رسید، محدوده‌ای ناپایدار باشد.

همچنین روز گذشته، تقریبا ۸۶۵ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۲۱۹میلیارد تومان و در ۶۵ هزار و ۳۸۱ نوبت دست به دست شد. از این میزان تقریبا ۱۷۰ میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی اختصاص داشت. بیشترین ارزش معاملات به ترتیب به گروه‌های فلزات اساسی، خودرو و ساخت قطعات و محصولات فلزی اختصاص یافت. از میان گروه‌های ۳۷ گانه بورسی، شاخص ۲۲ صنعت با رشد مواجه شد و در طرف دیگر شاخص ۱۲ صنعت افت کرد. سهامداران گروه‌های استخراج نفت و گاز، انتشار و چاپ، استخراج زغال‌سنگ و استخراج کانه‌های فلزی بیشترین بازدهی روزانه روز گذشته را کسب کردند و شاخص این گروه‌ها به ترتیب ۵، ۹۶/ ۴، ۸۳/ ۴ و ۳۱/ ۲ درصد رشد کرد. در طرف مقابل گروه‌های تامین آب، برق و گاز، رایانه و حمل‌ونقل‌ بیشترین زیان روزانه را به سهامداران خود تحمیل کردند. شاخص این گروه‌ها نیز به ترتیب با ۶۳/ ۰، ۵۱/ ۰ و ۴۸/ ۰ درصد افت مواجه شد. نمادهای «فولاد»، «فخوز»، «کچاد» و «کگل» بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل داشتند و آن را جمعا ۱۹۱ واحد ارتقا دادند. اگرچه این نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز بودند که در روز گذشته بار بخش عمده رشد شاخص را به دوش کشیدند، اما شاخص هم‌وزن نیز در روز گذشته با رشد ۴۶/ ۰درصدی مواجه شد. به عبارت دقیق‌تر، شرکت‌های کوچک‌تر اگرچه در رشد شاخص کل تاثیر معناداری نداشتند، اما شرایطی مثبت‌تر از شرکت‌های بزرگ‌تر داشتند. همچنین نمادهای «جم»، «حکشتی» و «خبهمن» بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل داشتند و از رشد بیشتر آن جلوگیری کردند.

سلب اعتماد از حسابرسان معتمد سازمان

اما در حالی که شاخص بورس این روزها با غوغای انتخابات آمریکا، روزهای پر افت و خیزی را تجربه می‌کند، سهامداران یک گروه خاص تحولات بازار را در نمادی خلاصه می‌بینند که امروز دو ماه از توقفش می‌گذرد. گروه ابزار پزشکی، اپتیکی و اندازه‌گیری با تک‌نماد «آکنتور» این روزها، به نظر کمترین جلب‌توجه را در بازار به‌خود اختصاص می‌دهد. در حالی که اتفاقی بی‌سابقه در این گروه در حال رخ دادن است که می‌تواند تاثیر مخربی در کل بازار داشته باشد. پیش‌تر در گزارش‌های «دنیای اقتصاد» به‌طور مفصل به داستان شرکت کنتورسازی و پروژه صندوق‌های فروشگاهی اشاره شده بود. در ابتدای ساعات معاملات روز گذشته، نامه‌ای در شبکه کدال منتشر شد که از سوی اتاق اصناف ایران به تحریر درآمده بود. در متن این نامه آمده است که هنوز هیچ قراردادی در رابطه با پروژه صندوق‌های فروشگاهی و طرح نصر با هیچ‌یک از شرکت‌های ۲۵ گانه لیست اعلامی، منعقد نشده است. اما شاید این موضوع در شرایط فعلی کمترین میزان اهمیت را داشته باشد. پروژه جدید تحت‌عنوان طرح نصر، کمترین نگرانی این روزهای سهامداران شرکت کنتورسازی ایران است. شرکتی که تصور می‌شد در طرح قبلی که موسوم به طرح باران بود، بیش از ۲۱۰ هزار صندوق فروشگاهی را تحویل داده است. نکته‌ای که در صورت‌های مالی ۱۲ ماهه حسابرسی شده سال مالی گذشته، توسط حسابرس معتمد سازمان بورس، بر آن صحه گذاشته شده بود. حال اما گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که هیچ صندوقی تحویل داده نشده و سود شناسایی‌شده سال گذشته شرکت کنتورسازی موهوم است. در همین‌باره، عصر روز دوشنبه خبری در پایگاه اطلاع‌رسانی سنا منتشر شد که حکایت از خروج حسابرس و بازرس قانونی شرکت کنتورسازی ایران از لیست حسابرسان معتمد سازمان بورس داشت. بدون شک چنین اتفاقی در بورس ایران بی‌سابقه است. هیچ‌یک از فعالان و کارشناسان بازار اتفاقی مشابه را به خاطر نمی‌آوردند. هیچ‌گاه در گزارش‌های حسابرسی شده، شبهه‌‌ای وجود نداشته است و حالا برای اولین‌بار یک صورت مالی حسابرسی شده به کلی زیر سوال رفته است. اگرچه هنوز ابهامات زیادی در این‌باره وجود دارد، اما آنچه مسجل است، عدم تحویل صندوق‌های فروشگاهی در قرارداد سابق و سودی است که از سوی حسابرس به تایید رسیده است و البته سهامدارانی که با اعتماد به گزارش حسابرس اقدام به خرید سهام شرکت کنتورسازی کرده‌اند. در این میان شیوه برخورد سازمان با موضوع از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. در این‌باره چنانچه تقصیری وجود داشته باشد، از هر مسیری به سازمان بورس منتهی می‌شود. اگر به هر طریقی تخلفی از جانب هیات‌مدیره شرکت، حسابرس و بازرس قانونی یا اتاق اصناف ایران رخ داده باشد، در نهایت این سازمان است که مسوول بازگشایی نماد و تایید گزارش حسابرس شرکت است. با این وجود متولیان بازار و مسوولان سازمان هنوز اظهار نظری شفاف در این‌باره ارائه نداده‌اند. چنانچه تعللی در این‌باره صورت بگیرد و اعتماد به حسابرسان خدشه‌دار شده و سازمان زیر سوال برود، آنگاه باید تبعات سنگین آینده را به قیمت کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران بورس پذیرفت.