دنیای اقتصاد-زهرا رحیمی: بورس تهران اولین هفته از آبان ماه سال جاری را با رشد ۵/ ۱ درصدی شاخص کل به پایان رساند. نماگر این بازار که در پایان مهرماه در رقم ۷۸ هزار و ۹۱ واحدی قرار داشت، در پایان اولین هفته از ماه جاری به رقم ۷۹ هزار و ۳۰۰ واحد رسید. طی معاملات هفته گذشته شاخص کل نه تنها جایگاه خود در کانال ۷۸ هزارواحدی را مستحکم کرد بلکه با عبور از کانال ۷۹ هزار واحدی موفق به جبران بخش زیادی از زیان خود از ابتدای سال جاری شد.

ابهام در تداوم رشد قیمت‌ها

در دوران رونق بازار، همواره توجه سرمایه‌گذاران جدید به معاملات جلب می‌شود. از این رو این موضوع که این سرمایه‌گذاران بدانند در چه شرایطی وارد بازار می‌شوند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سرمایه‌گذاران جدید باید بدانند انتظار کسب بازدهی از بازار سهام و در صنایع مختلف با توجه به نسبت قیمت بر درآمد کنونی بازار سهام، تنها در بلند‌مدت امکان‌پذیر خواهد بود. با ادامه روند رشد قیمت‌ها در بازار سهام از ابتدای پاییز، نسبت قیمت بر درآمد سهم نیز با افزایش مواجه شد (در پایان معاملات روز چهارشنبه این نسبت به بیش از ۵/ ۷ رسید). کارشناسان ادامه افزایش نسبت قیمت بر درآمد به صرف رشد قیمت‌ها و بدون بهبود سودآوری شرکت‌ها را تهدیدی برای روند آتی قیمت سهام می‌دانند. این کارشناسان می‌گویند: اگر میزان سودآوری شرکت‌ها همگام با رشد قیمت‌ها در بورس تهران، افزایش نیابد، ترمز رشد قیمت‌ها در بورس کشیده خواهد شد. «دنیای اقتصاد» در این گزارش به بررسی نسبت مزبور در برخی صنایع بزرگ و اثرگذار در محاسبه شاخص کل پرداخته است.

استخراج کانه فلزی: در هفته گذشته یکی از گروه‌های اثر گذار بر رشد شاخص کل گروه استخراج کانه‌های فلزی بود. شاخص این گروه از ابتدای سال تا پایان شهریور زیان۳/ ۲ درصدی را به سهامداران خود تحمیل کرد. نسبت قیمت به درآمد سهم این گروه در پایان نیمه اول سال حدود۱/ ۱۱ بود. معاملات مثبت نمادهای زیر مجموعه گروه مزبور با شروع فصل پاییز نه تنها نماگر این گروه را از بند زیان نجات داد، بلکه بازدهی این نماگر از ابتدای سال را به ۸/ ۱۱ درصد رساند. نسبت قیمت بر درآمد این صنعت نیز به ۲/ ۱۱ رسید. این موضوع نشان می‌دهد، رشد قیمت در گروه کانه‌های فلزی همراه با رشد سودآوری در این گروه نبوده است. همچنان نسبت قیمت بر درآمد این صنعت از میانگین بازار فاصله دارد.

در این میان در حالی‌که انتظار افت قیمت جهانی سنگ آهن پس از اوج‌گیری قیمت این کالا در بازار جهانی در ماه‌های نخست سال جاری وجود داشت اما همچنان شاهد پایداری رشدهای پیشین قیمت سنگ آهن و بعضا رشدهای مقطعی قیمت این کالا هستیم. قیمت فولاد شمش خوزستان نیز به‌عنوان مبنای نرخ‌گذاری سنگ آهن در بازار داخل در صورت‌های مالی «فخوز» رشد کرد که علاوه بر تعدیل مثبت فولاد خوزستان رشد سودآوری دیگر دوقلوهای سنگ آهنی («کچاد» و «کگل») را نیز به دنبال داشته است. در شرایطی که نسبت قیمت به درآمد این گروه بالاتر از میانگین بازار است، در صورتی‌که رشد قیمتی نمادهای این گروه مشابه با هفته گذشته پرشتاب ادامه یابد، رشد احتمالی درآمد تنها می‌تواند نسبت قیمت به درآمد این شرکت‌ها را به سطوح کنونی نزدیک کند. این موضوع برای گروه بزرگ و اثر‌گذاری مانند کانه‌های فلزی می‌تواند رشد عمومی نسبت قیمت به درآمد بازار را نیز به دنبال داشته باشد.

فرآورده‌های نفتی: این گروه در حالی که در نیمه اول سال زیان ۸/ ۱۲ درصدی را به سهامداران خود تحمیل کرد، تمامی این افت را در مهرماه و هفته نخست آبان ماه جبران کرد. رشد قیمت‌ها در نمادهای زیر مجموعه این گروه البته با رشد ۱/ ۲ واحدی نسبت قیمت بر در آمد از ابتدای مهرماه همراه بود. افزایش این نسبت نشان می‌دهد که رشد قیمت‌ها در این گروه‌ها با رشد سودآوری همراه نبوده است. در این زمینه کارشناسان معتقدند اگر رشد قیمت‌ها به این منوال در نمادهای پالایشی ادامه یابد. نسبت قیمت به در آمد این گروه به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت و به تهدیدی بر سر راه این شرکت‌ها تبدیل خواهد شد. در میان شرکت‌های بورسی این گروه تنها پالایش نفت بندر عباس اقدام به انتشار صورت‌های مالی سه‌ماه کرده و سایر نمادهای پالایشی‌ از انتشار عملکرد خود خودداری کرده‌اند. در این شرایط ابهام درخصوص نحوه سودآوری این شرکت‌ها همچنان مشاهده می‌شود. در حالی‌که مقامات پالایش و پخش به ابلاغ ماهانه نرخ‌های فرآورده‌های اصلی اشاره دارند اما عدم انتشار صورت‌های مالی شرکت‌های پالایشی نشانه خوبی نیست. در ماه‌های اخیر شرکت‌های پالایشی با ابهام در این خصوص بعضا رشدهای قابل توجهی را کسب کرده‌اند. در شرایط کنونی نیز رشد محسوس نرخ فرآورده‌های فرعی معامله‌گران را به سهام پالایشی‌ها جلب کرده است. در حالی‌که رشد نرخ ارز مبادله‌ای و همچنین رشد حاشیه سود محصولات فرعی شرکت‌های پالایشی (بخش نسبتا کمی از کل مبلغ فروش را این محصولات به خود می‌دهند) می‌تواند به رشد سودآوری این شرکت‌ها کمک کند. اما باید توجه داشت که رشد سودآوری توان تعدیل نسبت قیمت به درآمد کنونی پالایشگاه‌ها را خواهد داشت یا خیر؟ با فضای مبهم کنونی و عدم نوسازی پیش‌بینی‌های اولیه شرکت‌های پالایشی ادامه رشد قیمتی تنها رشد نسبت قیمت به درآمد را به دنبال خواهد داشت.

خودرو و ساخت قطعات: در گروه خودرو و ساخت قطعات در حالی از ابتدای پاییز تا کنون با رشد قیمت‌ها نسبت به نیمه اول سال مواجه بودیم که نسبت قیمت بر درآمد این صنعت نیز افزایش یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد در صنعت خودرو، تنها نماد«خودرو» با بهبود شرایط سودآوری مواجه بوده است و دیگر شرکت‌ها در پوشش پیش بینی‌های خود به هیچ وجه موفق نبوده‌اند. این موضوع نیز تهدیدی بر سر راه رشد قیمت نمادهای گروه خودرویی مطابق آنچه در روزهای اخیر در بورس تهران شاهد بودیم، خواهد بود.

عملکرد ضعیف خودرویی‌ها در نیمه نخست سال در صورتی‌که در ماه‌های باقی‌مانده سال ادامه یابد می‌تواند با کاهش سودآوری، نسبت قیمت به درآمد کنونی خودرویی‌ها را با رشد قابل‌توجهی مواجه کند که این موضوع بر نسبت قیمت به درآمد کل بازار نیز اثرگذار خواهد بود. پیش از این به‌خصوص در سه‌ماه پایانی سال گذشته سهام خودرویی با انتظار رشد سودآوری جهش‌های عجیب قیمتی را تجربه کردند. در شرایط کنونی همچنان بخش اعظمی از رشد نمادهای این گروه با وجود موج اصلاحی در نیمه‌نخست سال باقی‌مانده است. ادامه رشد قیمت‌ها با توجه به فضای نامناسب این گروه تنها می‌تواند با رشد قیمت در صورت کسر و احتمالا ریزش سود در مخرج کسر، منجر به رشد نسبت قیمت به درآمد سهام این گروه و بازار شود.

محصولات شیمیایی: نسبت قیمت بر درآمد گروه محصولات شیمیایی از ابتدای پاییز تاکنون تفاوت چندانی با این نسبت در پایان شهریور ماه نداشته است. نمادهای زیرمجموعه این گروه در حالی در پاییز بخشی از زیان خود از ابتدای سال را جبران کرده که نسبت قیمت به درآمد این صنعت با رشد ۱/ ۰ واحدی مواجه بوده است. نسبت قیمت به درآمد گروه شیمیایی در آخرین روز خرداد ماه سال جاری حدود ۶ بوده است. این نسبت در شرایط کنونی به ۳/ ۶ رسیده است. در حالی شاهد رشد نسبت قیمت به درآمد این گروه هستیم که این گروه افت حدود ۳ واحد درصدی را از ابتدای تابستان تا پایان هفته گذشته تجربه کرده است. در حالی‌که با افت قیمت (صورت کسر) انتظار کاهش نسبت قیمت به درآمد وجود دارد، با این حال افت قیمت نمادهای زیر مجموعه این گروه، به افزایش نسبت قیمت به درآمد این گروه منجر شده است. امری که به دلیل کاهش سودآوری شرکت‌های این گروه بوده است. در شرایط کنونی نیز مشکلات این گروه همچنان ادامه دارد. در این‌خصوص رشد قیمت خوراک مایع و همچنین احتمال یکسان‌سازی نرخ ارز در ماه‌های آینده (رشد تدریجی نرخ ارز مبادله‌ای به‌عنوان مبنای محاسبه قیمت خوراک گازی) می‌تواند با رشد بهای تمام‌شده بر سودآوری این شرکت‌ها بیش از پیش فشار وارد کند. بر این اساس به نظر می‌رسد نزول سودآوری این گروه بزرگ بازار که حدود از ۲۵ درصد از ارزش بازار را به خود اختصاص داده است، بر نسبت قیمت به درآمد کل بازار نیز فشار زیادی وارد کند.

استخراج زغال‌سنگ: گروه زغال‌سنگ در نیمه اول سال با رشد بیش از ۱۰۰ درصدی رتبه نخست بازدهی در بین صنایع مختلف بورسی را با P بر E حدود ۴۰ به خود اختصاص داد. شاخص گروه مزبور از ابتدای مهرماه تاکنون نیز حدود ۵۰ درصد دیگر رشد کرد، اما با رشد ۹ واحدی نسبت قیمت بر درآمد خود مواجه شد. موضوعی که نشان‌دهنده رشد قیمتی تنها نماد زیرمجموعه این گروه یعنی «کطبس» بدون رشد سودآوری محسوس آن است. به‌نظر می‌رسد رشد قیمت زغال‌سنگ در بازار جهانی بهانه‌ای برای رشد قیمت شرکت‌های زغال‌سنگی بود. اخبار از آزادشدن قیمت سنگ‌آهن برای فروش به شرکت‌های داخلی در ماه‌های اخیر به رشد قیمت نمادهای این گروه کمک کرد. با این حال همچنان ابهامات درخصوص خریدار اصلی این محصول (ذوب آهن) با وضعیت نامناسب سودآوری و همچنین قراردادهای پیشین که بین فروشندگان و خریدار بسته شده است، وجود دارد.

گروه فلزات اساسی: شاخص گروه فلزات اساسی با رشد ۹/ ۱۴ درصدی از ابتدای سال جاری مواجه بوده است (نسبت قیمت بر درآمد این صنعت در پایان معاملات روز چهارشنبه به ۸/ ۱۱ رسیده است). بررسی‌ها نشان می‌دهد با شروع پاییز شاهد افت ۶/ ۰ واحدی این نسبت از پایان شهریور ماه بوده‌ایم. این موضوع حاکی از رشد سودآوری این شرکت‌ها بیش از رشد قیمت سهام آنها است. البته همچنان نسبت قیمت به درآمد این گروه بالاتر از میانگین بازار (۵/ ۷) است. گرچه برای برخی از نمادهای این گروه مانند تولیدکنندگان روی انتظار رشد سودآوری وجود دارد اما نسبت قیمت به درآمد این نمادها خود در سطوح بالایی قرار دارد. این موضوع می‌تواند بخش زیادی از رشدهای درآمد آتی را نیز پیشخور کند.

عیار‌سنجی بورسی‌ها درروزهای سبز