دنیای اقتصاد-سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران روز گذشته با رشد ۱۹۸ واحدی (معادل ۲۵/ ۰ درصد) در سطح ۷۸هزار و ۵۶۹ واحد متوقف شد. رشد قیمتی نمادهای پالایشگاهی بورسی را می‌توان مهم‌ترین محرک صعود شاخص در روز گذشته دانست. ابلاغ نرخ‌های جدید محصولات ویژه شرکت‌های پالایشی استقبال فعالان بازار از سهام این شرکت‌ها را به دنبال داشت. البته نرخ‌های جدید برای فرآورده‌های فرعی شرکت‌های پالایشی اعلام شده‌اند. این محصولات بخش کمی (کمتر از ۱۰ درصد) از مبالغ فروش شرکت‌های پالایشی‌ را به خود اختصاص می‌دهند. با این حال به نظر می‌رسد فعالان بازار سهام با واکنش به این خبر به پیشواز یکسان‌سازی نرخ ارز و محاسبه نرخ‌ فروش فرآورده‌های اصلی شرکت‌های پالایشی بر اساس نرخ آزاد رفته‌اند. در حالی‌که همچنان درخصوص خرید محصولات از شرکت‌های پالایشی بر اساس نرخ آزاد و نحوه نرخ‌گذاری این محصولات ابهام وجود دارد، اما بهانه دیگری برای خرید سهام شرکت‌های پالایشی در معاملات امروز وجود نداشت. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از نحوه نرخ‌گذاری محصولات نشان می‌دهد، محصولات فرعی بر اساس قیمت‌های جهانی و تغییرات قیمت نفت در بازار جهانی تعیین می‌شود. نرخ تسعیر در محاسبه نرخ این محصولات ارز آزاد است. از سوی دیگر فرآورده‌های اصلی شرکت‌های پالایشی که معمولا بیش از ۹۰ درصد از مبالغ فروش این شرکت‌ها به خود اختصاص می‌دهند به‌صورت کامل به‌صورت ارزی بوده و برای جلوگیری از مشکلات احتمالی از دریافت و پرداخت‌های ریالی خودداری می‌شود.

قیمت نفت در یک ماه گذشته رشدی نزدیک به ۱۰ درصدی را تجربه کرده است. در نتیجه بخشی از رشد محصولات به رشد قیمت نفت مرتبط است. با این حال نکته اصلی در این میان معاملات ارزی محصولات اصلی و همچنین خرید نفت از سوی شرکت‌های پالایشی است. در‌صورتی‌که نرخ ارز مبادله‌ای در کشور حذف شود، پالایشگاهی‌ها می‌توانند ارز خود را بر اساس نرخ آزاد به فروش برسانند؛ این موضوع می‌تواند اثر مثبتی بر صورت‌های مالی این شرکت‌ها داشته باشد. نحوه نرخ‌گذاری محصولات نیز با توجه به تفاوت کیفیت بنزین‌های تولید پالایشگاه‌های مختلف تعیین می‌شود. در این میان مرجع اصلی نرخ‌گذاری محصولات قیمت‌های جهانی و تفاوت کیفیت با استانداردهای جهانی است. با این حال به منظور نرخ‌گذاری محصولات صلاح شرکت‌های پالایشی و نحوه پیشرفت طرح‌های کیفی‌سازی نیز در نظر گرفته می‌شود.

جهش نرخ فرآورده‌ها با ارز آزاد؟

از ابتدای آبان شرکت‌های پالایشی محصولات فرعی با رشدهای قابل توجهی مواجه شده‌اند. این محصولات شامل وکیوم باتوم، لوبکات، آیزوریسایکل و همچنین حلال‌ها هستند. بر اساس اطلاعات موجود وکیوم باتوم رشد نزدیک به ۳۰ درصدی و لوبکات رشد بیش از ۳۰ درصدی را تجربه کرده است. قیمت نفتا نیز در این میان با رشد نزدیک به ۱۷ درصد مواجه بوده است. گرچه جهش نرخ به‌عنوان عامل اثرگذار بر فروش شرکت‌های پالایشی محسوب می‌شود، اما باید به این موضوع توجه داشت که فرآورده‌های فرعی پالایشی‌ها کمتر از ۱۰ درصد کل مبالغ فروش این شرکت‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. از طرفی قیمت نفت در یک ماه گذشته روند صعودی را در پیش گرفته است که رشد قیمت نفت خود عاملی برای رشد قیمت جهانی محصولات است که می‌تواند بهای تمام‌شده شرکت‌های پالایشی را افزایش داد. به نظر می‌رسد علاوه بر قیمت نفت عامل دیگری نیز در رشد قیمت این فرآورده‌ها موثر بوده است. شاهرخ خسروانی، معاون مدیر عامل پالایش و پخش در این خصوص به «دنیای اقتصاد» گفت: قیمت محصولات فرعی شرکت‌های پالایشی به‌صورت ماهانه از سوی پالایش و پخش بر اساس قیمت‌های جهانی و نرخ دلار آزاد تعیین می‌شود. وی در ادامه افزود: قیمت اعلام شده به‌صورت قیمت پایه بوده و متناسب با روند عرضه و تقاضا در بازار تغییر می‌کند. از طرفی قیمت‌های جهانی نیز در نحوه محاسبه نرخ‌ها اثرگذار خواهد بود. به این ترتیب محصولات فرعی بر اساس قیمت پایه نرخ‌گذاری می‌شوند که البته این نرخ‌ها در بورس مطابق با شیوه‌نامه موجود قابل تغییر هستند.

خسروانی در ادامه به مصوبه هیات‌ دولت درخصوص نحوه نرخ‌گذاری محصولات اصلی شرکت‌های پالایشی اشاره کرد و گفت: بر اساس تصمیم هیات‌ دولت در صورتی‌که شرکت‌های پالایشی ۳۰ درصد از سود سالانه را به منظور اجرای طرح کیفی‌سازی کنار بگذارند، نرخ خرید محصولات از این شرکت‌ها بدون در نظر گرفتن کیفیت محصولات خواهد بود. در این میان نحوه پیشرفت پروژه این شرکت‌ها بررسی خواهد شد. در شرایطی که برخی از پالایشگاه‌ها در حال حاضر محصولات با کیفیت یورو ۴ تولید می‌کنند، در صورتی‌که نرخی یکسان برای خرید محصولات از شرکت‌های مختلف در نظر گرفته شود، در حق برخی پالایشگاه‌ها اجحاف خواهد شد. بر این اساس قیمت محصولات مطابق با اوکتان (برای بنزین) و روند پیشرفت پروژه در نظر گرفته می‌شود. در سال گذشته درخصوص نحوه نرخ‌گذاری محصولات ابهاماتی وجود داشت؛ اما در شرایط کنونی این ابهامات کاملا رفع شده است. معاون پالایش و پخش در ادامه گفت: در شرایط کنونی قیمت‌ها با تاخیر یک ماه تعیین می‌شود. نرخ‌های کنونی نهایی است و انتظار تغییر نرخ‌ها مطابق با سال گذشته وجود ندارد. با بررسی وضعیت پالایشگاه‌ها در صورتی‌که روند پیشرفت پروژه‌ها مناسب باشد، می‌تواند روند نرخ محصولات متفاوت باشد. وی در پایان درخصوص نحوه خرید و فروش ۵ فرآورده‌ اصلی و سوخت جت فرآورده‌های پالایشی افزود: خریدها کاملا به‌صورت ارزی است. فرمول ابلاغ‌شده به منظور تعیین نرخ نیز در راستای سیاست درست در نظر گرفته شده است. فرمول کنونی مطابق با شرایط تولیدی پالایشگاه‌ها متفاوت خواهد بود. وی در این خصوص گفت: برای مثال بنزین بر اساس اوکتان ۹۲ نرخ‌گذاری می‌شود. بنزین تولیدی پالایشگاه‌ها متفاوت است. به میزان کمتر بودن عدد اوکتان بنزین تولیدی نرخ خرید بنزین نیز کاهش می‌یابد؛ با این حال سعی شده که به منظور کمک به شرکت‌های پالایشی از در نظر گرفتن اثر واقعی تفاوت اوکتان‌ها خودداری شود تا به این ترتیب به طرح‌های کیفی‌سازی این شرکت‌ها کمک شود.

رشد محصولات همگام با مواد اولیه

سیروان امینی، مدیر بخش بورس کالا و انرژی کارگزاری خبرگان سهام نیز درخصوص رشد قیمت فرآورده‌های فرعی شرکت‌های پالایشی به «دنیای اقتصاد» گفت: به نظر می‌رسد نرخ ارز آزاد مبنای نرخ‌گذاری جدید محصولات فرعی شرکت‌های پالایشی بوده است. این موضوع در کنار رشد قیمت فرآورده‌ها عامل جهش نرخ فرآورده‌های فرعی شده است. در شرایط کنونی نیز جهش نرخ‌ وکیوم باتوم به‌عنوان ماده اولیه، رشد قیمت قیر را به دنبال خواهد داشت. مطابق با جهش نرخ وکیوم باتوم مصرفی شرکت‌های تولیدکننده قیر به همان میزان انتظار رشد محصول نیز وجود دارد. کارگزاری خبرگان سهام قیمت وکیوم باتوم در مهر را با نرخ‌های جدید مقایسه کرده است. بر این اساس نرخ هر کیلو وکیوم باتوم در ماه مهر معادل ۵۴۰ تومان بوده که این نرخ در شرایط کنونی به ۷۰۲ تومان رسیده است. به نظر می‌رسد این موضوع اثر هر چند اندکی را بر صورت‌های مالی شرکت‌های پالایشی داشته باشد.

رفت و برگشت‌های دیروز تالار

طی معاملات دیروز،نماد معاملاتی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه مبنی بر تقسیم سود نقدی بازگشایی شد. همچنین نمادهای معاملاتی شرکت فرآورده‌های تزریقی ایران، سرامیک‌های صنعتی اردکان نیز پس از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده مبنی بر تصویب افزایش سرمایه و گروه صنعتی ملی با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به ۳۰ اسفند ۱۳۹۵، به تابلو معاملات بازگشتند. در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های حمل‌و‌نقل پتروشیمی با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم و سیمان شرق به دلیل ابهام در ارائه اطلاعات متوقف شدند.

رشد بورس با سوخت پالایشی‌ها