دنیای اقتصاد - فاطمه اسماعیلی: برخی از فعالان حقوقی بازار در ماه‌های اخیر تمایل زیادی برای مشارکت در سمت خرید سهام از خود نشان داده‌اند. در این میان به نظر می‌رسد برخی از نهادهای سرمایه‌گذاری مانند صندوق‌های با درآمد ثابت به منظور تعدیل نسبت‌های سرمایه‌گذاری خود بر اساس دستورالعمل موجود حضوری فعال در بازار داشته‌اند. گرچه ورود نقدینگی از سوی صندوق‌ها با افزایش نقدشوندگی و پویایی بازار همراه است، اما این هجمه احتمالی حجم بالای نقدینگی می‌تواند اثرات سوئی در برداشته باشد. در شرایط کنونی که تنها بخش کمی از این نقدینگی به بازار روانه شده است، برخی از نمادهایی که زیر ذره‌بین این صندوق‌ها قرار دارند رشدهای قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.

نکته قابل توجه در این میان رشد قیمت سهم پیش از ورود این نهادها به معاملات است. به نظر می‌رسد برخی از فعالان بازار با اطلاع از ورود احتمالی موج عظیمی از نقدینگی به پیشواز رشد آتی سهم می‌روند. این موضوع علاوه بر رشدهای غیرمنطقی در سهم می‌تواند با ترغیب سایر معامله‌گران تحلیل‌های اندک کنونی در سهام را نیز از بین ببرد. در شرایطی که با دنباله‌روی از یک حقوقی می‌توان سودهای قابل توجهی را کسب کرد سایرین نیز در سودای کسب چنین سودهایی به کارزار وارد شده، در حالی‌که زمان ورود این افراد احتمالا با خروج بالادستی‌ها همزمان است. تشدید این روند و حضور پررنگ‌تر نقدینگی از سوی این نهادها می‌تواند در عین تقویت معاملات سهام به فضای تحلیلی بازار ضربه وارد کند.

غوغای درآمد ثابت‌ها در بازار سهام

در ماه‌های اخیر شاهد حضور نقدینگی تازه از سوی برخی حقوقی‌های بازار بوده‌ایم. برای مثال می‌توان به خریدهای صندوق با درآمد ثابت گنجینه آرمان شهر اشاره کرد. این صندوق با ارزش خالص دارایی‌ها با ارزش بیش از ۲۰هزار میلیارد تومانی در برخی از نمادهای بازار خریدهای قابل توجهی داشته است. در حالی‌که حضور این نقدینگی تازه در بورس تهران پویایی معاملات و افزایش نقدشوندگی سهام را به دنبال خواهد داشت، اما از طرفی حضور این حقوقی‌ها در سهامداران درصدی سیگنالی برای رشد قیمتی بوده است.

ماه‌ گذشته ابلاغیه جدیدی مبنی بر لزوم رعایت سقف ۶۰ درصدی برای سرمایه‌گذاری‌های صندوق‌های با درآمد ثابت ابلاغ شد. در حالی‌که حدود ۸۰ درصد از ارزش سرمایه‌گذاری‌های این صندوق‌ها به سپرده‌های بانکی اختصاص دارد، کارشناسان نسبت به احتمال اثرات سوء ورود چنین حجم بالایی از نقدینگی به سهام هشدار داده بودند. برای مثال آرمان‌شهر در شرایط کنونی بیش از ۷۵ درصد از پرتفوی خود را به سپرده‌های بانکی اختصاص داده است. در شرایط کنونی نیز به نظر می‌رسد این نهاد سرمایه‌گذاری به دنبال کاهش وزن سپرده‌ها در پرتفوی خود از طریق خرید سهام است. با این حال در مقایسه با پایان شهریور شاهد رشد ۲ درصدی سهم سپرده‌های بانکی از جمع سرمایه‌گذاری‌های این شرکت هستیم. در این میان ارزش سرمایه‌گذاری‌های این صندوق در مقایسه با پایان شهریور رشد نزدیک به ۲ هزار میلیارد تومانی را تجربه کرده است. این موضوع حرکت نقدینگی به سمت سودهای جذاب این صندوق‌ها، در فضای انتظار کاهشی نرخ سود را نشان می‌دهد. در شرایطی که عوامل بنیادی در حمایت از قیمت سهام بازمانده‌اند، اختصاص هر چند اندک دارایی صندوق‌های درآمد ثابت رشدهای قابل توجهی را برای سهام به دنبال داشته است.

سیگنال حقوقی‌ها به بازار

در این میان نکته‌ قابل توجه سیگنالی است که با حضور این حقوقی‌ها، در میان سهامداران درصدی شرکت‌های بورسی ارسال می‌شود. رصد معاملات این معامله‌گران برای عموم بازار تا زمانی‌که سهم حقوقی از شرکت به بیش از یک درصد نرسد، امکان‌پذیر نیست. به این ترتیب عموم بازار با مشاهده نام این سهامداران در میان درصدی‌های سهام مشخص با مشارکت در سمت خرید سعی می‌کنند از رشدهای احتمالی قیمت سهام شرکت که در اثر ورود نقدینگی تازه رخ داده است، در کوتاه‌مدت بهره ببرند. معاملات پرحجم پیش از حضور این واحدهای سرمایه‌گذاری در میان درصدی‌های شرکت‌ها است. حجم معاملات در این نمادها بسیار بیشتر از میزان یک درصد سهام اولیه سهام خریده شده توسط حقوقی‌های مزبور است. برای مثال می‌توان به معاملات نماد «غپاک» اشاره کرد. گنجینه آرمان‌شهر از ۱۳ مهر به جمع سهامداران با سهم بیش از یک درصد این شرکت اضافه شده است. سرمایه کنونی این شرکت بیش از ۹۵۵ میلیون سهم ۱۰۰ تومانی (ارزش اسمی هر سهم) است. بر این اساس برای کسب یک درصد از این شرکت تنها باید بیش از ۹میلیون و ۵۵۰ هزار سهم از سوی گنجینه آرمان خریداری می‌شد. این در حالی است که مجموع حجم معاملات این نماد از زمان شروع روند صعودی تا پیش از حضور آرمان‌شهر به بیش از ۹۴ میلیون سهم می‌رسد. در نتیجه تنها ۱۰ درصد از حجم معاملات خرید (با فرض اینکه آرمان‌شهر پیش از این سهمی از «غپاک» را در پرتفوی خود نداشته است) به این صندوق مربوط می‌شود. بر این اساس به نظر می‌رسد عده‌ای از قصد آرمان‌شهر برای حضور در میان درصدی‌های «غپاک» مطلع بوده‌اند و به پیشواز این موضوع رفته‌اند.

بهانه‌ای دیگر برای فرار از تحلیل

در نگاه اول به نظر می‌رسد مشکلی در روند این معاملات وجود ندارد، با این حال می‌توان به چند نکته درخصوص اثر سوء این موضوع اشاره کرد. مضرترین اثر چنین معاملاتی می‌تواند در رانتی که در این میان عده‌ای داشته‌اند و از موقعیت خرید استفاده کرده‌اند، باشد. رانت در معاملات به منزله حذف تحلیل و از بین بردن تحلیل در بازار سهام است. خارج از این موضوع که عده‌ای خاص از این موضوع بهره برده‌اند، این موارد می‌تواند به بی‌اعتمادی فعالان بازار نسبت به فضای معاملات دامن بزند. در نتیجه سایر فعالان بازار نیز به جای تحلیل بنیادی به دنبال رانت خواهند رفت. در این میان عده‌ بسیار زیادی که به خیال خود از فعالیت‌های پشت پرده اطلاع دارند، با مشارکت در چنین روندهایی ضررهای هنگفتی را متحمل می‌شوند. زیرا چنین مواردی می‌تواند فضا را برای سفته‌بازان آماده کند. علاوه بر این با سوء‌استفاده از موضوع مذکور، این فضای مسموم به سایر نمادهای بازار نیز کشیده شود در نتیجه سهم به بهانه ورود حجم بالایی از نقدینگی داغ شود و در نهایت عده‌ای بی‌خبر در این میان متضرر شوند. در عین حال طبیعتا این صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دنبال افزایش فعالیت خود در بازار سهام برای تعدیل نسبت‌های پرتفوی خود هستند. در صورتی‌که سهم پیش از ورود این حقوقی‌ها روند صعودی را در پیش گرفته و در این شرایط این خریداران باید با بهای تمام‌شده بالاتری، سهام مورد نظر را در صورت‌های خود داشته باشند. تهدیدی که برای این صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد.حال به نظر می‌رسد باید راهکاری برای حضور احتمالی چنین حجم بالایی از نقدینگی در نظر گرفته شود، زیرا قرار گرفتن این موارد در کانون توجه بازار می‌تواند تحلیل سطحی کنونی موجود در بازار را به‌طور کلی حذف کرده و همه به دنبال رصد معاملات این حقوقی‌ها در بازار به سودای کسب سودهای کوتاه‌مدت باشند.

نگاهی به آمار معاملات

نماگر بورس تهران معاملات روز گذشته را با رشد ۱۴۲ واحدی به پایان رساند و شاخص این بازار در عدد ۷۷ هزار و ۸۴۹ واحدی قرار گرفت. همچنین عدم پایداری رشد نمادهای بزرگ‌تر و تحرک معامله‌گران در نمادهای کوچک‌تر بازار موجب شد تا شاخص کل هم‌وزن (اثرگذاری یکسان نمادها) نیز با رشد ۵/ ۰ درصدی روبه‌رو‌ شود. بورس تهران در پایان معاملات روز گذشته (با احتساب معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) شاهد دادوستد ۸۵۰ میلیون سهم در حدود ۶۷هزار نوبت معاملاتی بود تا ارزش کل معاملات این روز بازار سهام بالغ بر ۲۱۱ میلیارد و ۷۸۱ میلیون تومان برآورد شود.

همچنین معاملات دیروز پتروشیمی جم به تنهایی توانست تاثیر حدود ۵۲ واحدی بر رشد شاخص کل داشته باشد و بیشترین تاثیر مثبت بر این نماگر اصلی بازار را به نام خود ثبت کند. این در حالی است که بررسی رفتار معامله‌گران در این نماد معاملاتی حکایت از مشارکت بیش از ۹۸ درصدی سهامداران حقوقی در سمت خرید سهام «جم» دارد. علاوه بر «جم»، گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان و پتروشیمی فجر نیز در مجموع تاثیری ۴۹ واحدی بر رشد شاخص داشتند. در آن سوی بازار نیز پالایش نفت اصفهان و فولاد مبارکه اصفهان در مجموع با تاثیر ۴۸ واحدی از رشد بیشتر نماگر بازار ممانعت کردند. عنوان بیشترین افزایش قیمت در این روز نیز به ترتیب به نام نماد معاملاتی شرکت‌های صنایع ریخته‌گری ایران، مهندسی نصیرماشین، آهنگری تراکتورسازی ایران، کابل البرز و سیمان ارومیه ثبت شد و در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های سیمان کارون، صنایع کاشی و سرامیک سینا، قند نقش جهان و آبسال بیشترین کاهش قیمت این روز را به خود دیدند. همچنین دیروز سهامداران برای خرید سهام شرکت آسان پرداخت پرشین بیشترین تقاضاها را به ثبت رساندند. به‌طوری که معامله‌گران «آپ» در دومین روز از حضور این نماد در تابلوی معاملاتی بورس تهران، صف خرید ۱۹۲ میلیونی تشکیل دادند. صف خرید پر حجم این نماد تازه وارد در حالی مشاهده شد که اکثر نمادهای گروه‌ رایانه‌ای معاملات متعادلی را تجربه کردند. صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر و آهنگری تراکتورسازی ایران نیز از دیگر شرکت‌هایی بودند که در پایان معاملات دیروز با صف خرید طولانی مواجه شدند. در مقابل خروج گروهی از سهامداران از صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر، صندوق سرمایه‌گذاری پاداش سرمایه‌گذاری توسعه و اوراق مشارکت شهرداری مشهد سبب شد تا سنگین‌ترین صف‌های فروش در این نمادها شکل گیرد. روز گذشته همچنین شاهد شروع مثبت و پرتقاضا نمادهای گروه سیمانی در آغاز معاملات بودیم اما در انتها سیمانی‌ها با فشار عرضه مواجه شدند و در نهایت عمدتا در محدوده منفی قرار گرفتند. در این میان نماد «ساروم» توانست صف خرید خود را حفظ کند.

جریان‌ساز نامرئی بازار سهام