سوخت هیجان در صنعت شیرین بورس

گروه بورس: صنعت قند و شکر حدود ۲۵/ ۰ درصد از ارزش کل بازار سهام را در اختیار دارد. این صنعت در سالیان اخیر با نوسانات قیمتی زیادی مواجه بوده است. اخبار مختلف نظیر میزان تولید چغندر، تغییرات قیمتی در بازارهای داخلی و خارجی، واردات شکر خام و تصمیمات دولت مبنی بر تخصیص یارانه‌ها بر مسیر نوسانی قیمت سهام شرکت‌‌های این گروه قرار گرفته‌اند. بررسی رشد و نزول شاخص این صنعت در چند سال اخیر (۵۸درصد رشد در یک سال اخیر و ۱/ ۰درصد افت از ابتدای سال) گواه این است که بیش از آنکه مولفه‌های بنیادی بر آن اثر داشته باشد، هیجان‌های رفتاری میان سهامداران اثرگذار بوده به گونه‌ای که بتای منفی را برای این صنعت رقم زده است. در نتیجه در دوران رکودی سهام این شرکت‌ها توجه بازار را به خود جلب می‌کند. این موضوع روز گذشته نیز مشاهده شد و سهام شرکت‌های قندی در ریزش دسته‌جمعی سهام، با صف‌های خرید مواجه شدند.

قیمت شکر در اوج

سال گذشته تولید شکر در ایران رکورد زد، گرچه با تولید ۵/ ۱ میلیون تن شکر در سال گذشته رکورد تولید این محصول به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی شکسته شد، اما به هم‌ریختگی بازار این کالا و افزایش حداقل هزارتومانی قیمت آن در ۲ ماه گذشته شیرینی این رکورد را تلخ کرد. طی ماه اخیر قیمت شکر در بازار آزاد افزایش یافت و به بیش از کیلویی۴۰۰۰تومان برای مصرف‌کننده رسید. در این زمینه دبیر انجمن صنفی صنایع قند و شکر احتکار برخی سودجویان و تاخیر در واردات محموله‌های شکر از برزیل را عامل گرانی این محصول دانست.

با این حال پس از گذشت یک ماه از افزایش قیمت شکر، دبیر انجمن صنفی صنایع قند و شکر می‌گوید طی هفته‌ گذشته قیمت شکر از کیلویی بیش از ۳۵۰۰ تومان به حدود ۲۸۰۰ تومان کاهش یافته و در ادامه با توجه به ورود شکر تولیدی حاصل از واردات و آغاز تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار تنی شکر داخلی قیمت این محصول به قیمت منطقی نزدیک‌تر می‌شود.

با تمام تفاصیل درخصوص قیمت‌گذاری قند و شکر، بررسی روند این شرکت‌ها حاکی از زیان انباشته در بسیاری از نمادهای این صنعت است. از میان ۶ شرکتی که مجمع آنها در تیرماه برگزار شده تنها کارخانه قند نقش جهان درحدود ۳ درصد از اولین پیش‌بینی سال ۹۴ را محقق کرده است. این در حالی است که نماد‌هایی نظیر «قصفها»، «قچار»، «قشهد»، «قزوین» و «قشیر» هیچ یک سود سال ۹۴ را پوشش نداده و در ورطه زیان غوطه‌ورند، اما درخصوص سال جاری، تحلیل‌های کارشناسان این صنعت حاکی از آن است که طی امسال پتانسیل تولید چغندر تا ۲۰درصد افزایش می‌یابد. افزایش تولید چغندر بر تولید شکر داخلی تاثیر قابل توجهی دارد.

مطالبات 500 میلیارد تومانی صنایع و انتقاد از وزارت کشاورزی

طی سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ دولت تصمیم گرفت تا بخشی از قیمت شکر را از خرید مابه‌التفاوت واردات که به ترتیب ۲۰۰ و ۲۱۵ تومان مصوب کرده بود، به تولید‌کننده‌های قند و شکر پرداخت کند، اما اظهارات مقامات مربوطه حاکی از آن است که طی دو سال اخیر هیچ مبلغی از این مابه‌التفاوت را پرداخت نکرده‌اند و هم‌اکنون مطالبات به بیش از ۵۳۰ میلیارد تومان رسیده است. در این خصوص رئیس انجمن قند و شکر می‌گوید: اگر مطالبات به زودی پرداخت نشود شرکت‌ها نمی‌توانند از پس هزینه‌های تولید که از مساعده دادن به کشاورزان برای برداشت و همچنین هزینه‌ها می‌شود، برآیند و مطمئنا تولیدی که طی سه سال اخیر رو به افزایش بوده و هر ساله رکورد جدیدی ثبت کرده است، زمین می‌خورد.

مصائب صنعت با تصمیمات دولت

الهام خلیلی تحلیلگر صنعت قند و شکر نیز در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» چشم‌انداز روشنی را برای این صنعت تا پایان سال متصور نبود. وی در ابتدا می‌گوید: تمام این شرکت‌ها در حال حاضر در زیان هستند. در کارخانه‌های قند و شکر عمده مشکلاتی که وجود دارد به دلیل سیاست‌گذاری‌های دولتی در بخش نرخ‌گذاری و عدم واردات شکر خام است.

وی در ادامه و درخصوص افزایش قیمت‌های اخیر می‌گوید: افزایش قیمتی که هم اکنون صورت گرفته، عمدتا بر کارخانه‌ها تاثیر نداشته است. این افزایش نرخ در حالی اعمال شد که کارخانه‌ها آماده برای برداشت چغندر بودند. به‌طور سنتی زمان برداشت چغندر اواخر اردیبهشت است، در این بازه زمانی شرکت‌ها موجودی انبارهای خود را به دلیل مشکلات نقدینگی به فروش رسانده‌اند و هیچ موجودی برای فروش ندارند به همین دلیل افزایش قیمت نمی‌تواند تاثیر چندانی بر عملکرد این شرکت‌ها داشته باشد.

وی همچنین درخصوص تاثیر افزایش قیمت جهانی شکر بر بازار ایران گفت: با توجه به اینکه نرخ‌های قند و شکر در صورت‌های مالی شرکت‌های این صنعت ما دستوری است، قیمت جهانی روی بازار ما تاثیر چندانی نخواهد داشت؛ برای مثال اگر با توجه به قیمت جهانی، قیمت شکر پنج‌ هزار تومان شود، شرکت‌های قندی و شکری نمی‌توانند محصول خود را با چنین قیمتی عرضه کنند و در صورت ارائه این قیمت، جریمه می‌شوند. پس نمی‌توان افزایش قیمت جهانی قند و شکر را به بازار داخلی متصل کنیم. البته با افزایش قیمت جهانی اصلا واردات این محصول برای ما صرفه اقتصادی نخواهد داشت و از این بابت نیز تاثیری بر بازار ما نمی‌تواند داشته باشد.

خلیلی درخصوص شرایط این گروه تا پایان سال بیان کرد: معمولا وقتی که کلیت بازار به سمتی می‌رود که هیچ سودی از آن انتظار نمی‌رود، بازار به قندی‌ها و شرکت‌های کوچک توجه می‌کند. اگر بازار روند صعودی خود را از دست بدهد، این موضوع محتمل خواهد بود که شرکت‌های قندی و شکری با توجه به شایعات مربوط به افزایش سرمایه‌های آنها، تحت تاثیر قرار بگیرند و روی موج شایعات با رشدهای قیمتی سهام مواجه شوند.

وی همچنین بزرگ‌ترین مشکل این گروه را در حال حاضر عدم پرداخت یارانه وعده داده شده از سوی دولت دانست و گفت: دو سال از نحوه قیمت‌گذاری جدید این گروه می‌گذرد. طبق دستور‌العمل دولت قرار بر این شد یارانه‌ای به کارخانه‌ها تخصیص داده شود. از عملکرد پارسال و امسال رقمی بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان مجموع بدهی‌های دولت به قندی‌ها است که از این مبلغ، سال ۹۳ دولت ۳۰۰ هزارتن شکر خام وارداتی و امسال نیز ۵۰۰ هزار تن تقسیم کرده است که اگر از این موارد عوارض گمرکی کاسته شود باقی آن به‌عنوان یارانه پرداختی محاسبه شده است. پرداخت نشدن این یارانه باعث شده تا شرکت‌ها با مشکلات نقدینگی بی‌سابقه‌ای مواجه شوند و برای پوشش این نقدینگی وام‌های کلان از بانک‌ها بگیرند. همین موضوع باعث شده تا شرکت‌ها در صورت‌های مالی با افزایش سقف هزینه‌های مالی روبه‌رو شوند و شرایط مطلوبی نداشته باشند. از سوی دیگر طی دو سال اخیر واردات شکر خام ممنوع شده است. بسیاری از شرکت‌های قند و شکر از طریق تصفیه شکر خام درآمد‌زایی می‌کردند. عمده شرکت‌هایی که در منطقه شرق کشور هستند به دلیل شرایط محیطی قادر به کشت چغندر نیستند. این کارخانه‌ها طی سال‌های اخیر EPS خود را بر اساس تصفیه شکر خام تامین می‌کردند. همین موضوع باعث شده تا این کارخانه‌ها نتوانند درآمد‌زایی داشته باشند و شرایط آنها سخت‌تر از قبل شود.

رشد قندی‌ها با بهانه رکود بازار

در حالی‌که شاخص کل با ریزش ۶/ ۰ درصدی در روز گذشته مواجه شد، گروه قند و شکر نیز در معاملات دیروز بورس تهران با رشد ۴ درصدی بیشترین رشد شاخص را در میان صنایع بورسی به ثبت رساند. به این ترتیب شاخص این گروه از محدوده زیان از ابتدای سال خارج شد. کارشناسان در سال‌های اخیر بارها به حرکت سفته‌بازانه در گروه قندی اشاره کرده‌اند. البته این موضوع تنها برای شرکت‌های گروه قندی نبوده و شرکت‌های کوچک بورسی معمولا در دوران رکود دوساله بازار از دی ۹۲ رشدهای عجیب قیمتی را تجربه کرده‌اند. تشدید فضای رکودی در کل بازار سهام میل به سفته‌بازی در این گروه‌ها را بیش از پیش افزایش می‌داد.

در این خصوص از میانه اردیبهشت ۹۴ تا پایان پاییز شاخص گروه قندی رشد بیش از ۴۷ درصدی را به ثبت رساند. در این دوران به خصوص پاییز بورس تهران یکی از عمیق‌ترین دوران رکودی خود را تجربه کرد. البته روند صعودی نمادهای قندی با رشد هیجانی شاخص کل نیز ادامه یافت و در نتیجه شاخص این گروه در سال ۹۴ رشد بیش از ۵۷ درصدی را تجربه کرد. پس از ثبت رشدهای این‌چنینی شاخص این گروه سال ۹۵ را با یک شیب ملایم نزول آغاز کرد. این روند در ادامه نیز با افت آرام سایر صنایع بورسی ادامه یافت. در این خصوص از ابتدای سال جاری شاخص گروه قند و شکر تا میانه اردیبهشت افت بیش از ۷ درصدی را تجربه کرد. در ادامه شاخص این گروه تا میانه خرداد با رشد بیش از ۱۵ درصدی مواجه شد. باید توجه داشت که بازار سهام در فصل بهار به خصوص در ماه پایانی با کاهش حجم و ارزش معاملات و همچنین روند نزولی شاخص مواجه بود.

پس از آن شاخص این گروه تا پایان تیر افت نزدیک به ۱۷ درصدی را تجربه کرد. در مرداد اما یک بار دیگر شاخص این گروه در مسیر صعودی قرار گرفت. در شرایط کنونی بار دیگر به نظر می‌رسد نشانه‌ها از شروع یک روند رکودی برخی از سرمایه‌ها را به سمت این گروه کشانده است. دیروز نیز بار دیگر فضای رکودی بازار توجه اهالی بازار را به سوی این شرکت‌ها جلب کرد. در حالی‌‌که کارشناسان به وضعیت نامناسب سودآوری این شرکت‌ها با توجه به مطالبات بالای این گروه از دولت و همچنین کمبود مواد اولیه اشاره دارند اما به نظر می‌رسد بار دیگر پول‌های هوشمند راهی جز این نمادها برای کسب بازدهی از بازار پیدا نکرده‌اند. بازار شایعات نیز همیشه داغ است. حال با سرمایه‌های نه‌چندان کلان امکان شروع یک روند صعودی قیمت در این گروه به وجود می‌آید، در ادامه نیز چارتیست‌ها بی‌توجه به عوامل بنیادی بر اساس الگوهایی که تشکیل شده سیگنال خرید صادر می‌کنند. در این میان باید توجه داشت که نوسانات شدید قیمتی می‌تواند زیان‌های هنگفتی برای چنین خریدارانی به همراه داشته باشد، البته بازیگران اصلی سهم در صورتی‌که آنچه می‌خواهند بر اساس برنامه پیش برود معمولا سودهای هنگفتی را کسب می‌کنند. موارد مختلفی برای داغ کردن سهام وجود دارد. پس از پایان التهاب قیمتی سهام ناشی از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی به نظر می‌رسد همچنان فروش زمین‌های یک شرکت می‌تواند توجه سوداگران را به خود جلب کند.

در ماه‌های اخیر نیز مواردی مانند افزایش قیمت شکر در بازار جهانی یا جهش قیمتی نامعقول شکر در بازار آزاد داخلی بعضا دستمایه برخی از سرمایه‌گذاران شده است. در حالی‌که قیمت شکر به عنوان یکی از کالاهای ضروری جامعه توسط دولت تعیین می‌شود، نمی‌توان انتظار اثر مثبتی از رشد قیمت‌ شکر در بازار بر صورت‌های مالی این شرکت‌ها را داشت. با این حال به نظر می‌رسد تسویه مطالبات توسط دولت بتواند اثر مثبت قابل توجهی در صورت‌های مالی این شرکت‌ها بگذارد. «قزوین» از جمله نمادهای قندی بود که روز گذشته رشد ۵ درصدی را در قیمت پایانی به ثبت رساند و در پایان معاملات نیز با صف خرید مواجه شد. اظهار‌نظر حسابرس قانونی شرکت نسبت به افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی از محل آورده نقدی روی کدال منتشر شد. گزارش توجیهی این افزایش سرمایه پیش از این روی کدال منتشر شده بود و در آن هدف اصلی جذب نقدینگی جدید به شرکت اصلاح ساختار مالی عنوان شده بود. نگاهی به‌صورت‌های مالی شرکت‌های قندی به بالا بودن مقادیر دریافتنی‌های تجاری در کنار بالا بودن تسهیلات مالی دریافتی این شرکت‌ها اشاره دارد. بر این اساس در صورتی‌که این مابه‌التفاوت میان قیمت شکر تولیدی از چغندر قند تا قیمت مصوب به ازای هر کیلوگرم ۲۱۵ تومان به شرکت‌های شکر پرداخت شود می‌تواند اثر مثبتی در کاهش هزینه‌های مالی برای این شرکت‌ها داشته باشد.