گروه بورس، هاشم آردم: طی معاملات روز گذشته در بورس تهران، شاخص کل با افت ناچیز ۳۱/ ۰ واحدی در عدد ۷۸ هزار و ۸۶ واحد بسته شد و تقریبا درجا زد. با وجود انجام معاملات بلوک در نمادهای عادی شرکت‌های بزرگ و شاخص‌ساز، دماسنج بازار نتوانست مثبت بماند. بازار سهام روز گذشته هم شاهد انتقال کد به کد سهامی اثرگذار بود تا شاخص کل بیش از حد ریزش نکند. در عین حال شاخص هم‌وزن روز گذشته حال و روز بهتری از خود نشان داد تا حاکی از بازاری متعادل باشد. همانند آنچه پیش‌ترها هم در بورس تهران تجربه می‌شد، شاید این روزها را بتوان دوره جولان شایعات و خبرهای بی‌اساس دانست. هر زمان که محرکی اساسی برای رونق بازار وجود ندارد، بعضا چنین رخدادهایی در بازار مشاهده می‌شود. به دلیل گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی شاید این روزها، بورس بیش از پیش در سیطره شایعات قرار دارد.

شفافیت، حلقه مفقوده مناسبات بازار

آنچه دیروز بیش از هرچیز توجهات را در بازار سهام تهران به خود جلب می‌کرد، قدرت و نفوذ شایعات بود. شایعاتی که به راحتی بازار را تحت تاثیر و سرنوشت گروهی از سرمایه‌گذاران را بازیچه قرار می‌دهد. روز گذشته یک شرکت بورسی اطلاعیه‌ای را در شبکه کدال منتشر کرد و طی آن شایعه‌ای مهم را مورد تکذیب قرار داد. داستان از خبری آغاز می‌شود که در میانه‌های زمستان سال گذشته به بازار مخابره شد. خبری که فعالان بازار را شوکه کرد. شرکت کنتورسازی ایران در آن دوره، پس از توقف نماد معاملاتی‌اش، به یکباره پیش‌بینی سود هر سهم خود را ۴۳۳ درصد افزایش داد. پیش‌بینی شرکت از ۲۸۲۹ ریال سود به ۱۵۰۸۰ ریال سود تعدیل شد و طبق معمول برای بازگشایی به انتظار صدور مجوز بازگشایی توسط ناظر بازار نشست. نکته مشکوک درباره این سهم، رشد قیمت سهام شرکت و همچنین افزایش چشمگیر ارزش معاملات در یک ماه منتهی به تاریخ توقف نماد بود. قیمت سهام مذکور، در حالی که هنوز هیچ اطلاعیه‌ای روی شبکه کدال قرار نگرفته بود، در مدت کمتر از یک ماه (از ۱۷ آذرماه سال ۹۵ تا ۱۲ دی ماه) از محدوده هزار و ۱۰۰ تومان به محدوده بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ تومان رسید. سرانجام پس از یک ماه رشد بی‌وقفه، نماد معاملاتی سهام این شرکت متوقف شد تا شرکت گزارش‌های با اهمیت و تاثیرگذار مالی خود را روانه کدال کند. پس از آنکه شرکت کنتورسازی با رعایت الزامات بورس مدارک و مستندات تعدیل مثبت با اهمیت خود را منتشر کرد، در بازگشایی نماد رشد کم‌سابقه‌ای برای سهام این شرکت رخ داد و قیمت سهم حتی در برهه‌ای قیمت‌های بالاتر از هشت تومان را نیز به چشم دید.

آنچه بیش از همه داستان رشد کم‌سابقه نمادی به نام «آکنتور» را پررنگ می‌نماید، افزایش شدید قیمت در این نماد با حجم‌های بالا، در زمانی است که هنوز خبری رسمی به بازار مخابره نشده است. بعید به نظر می‌رسد بازیگردانان خریدهای سنگین در این نماد در آن دوران صرفا با تحلیل‌های شخصی حاضر شده باشند سهامی را که در مدت یک ماه بیش از ۱۰۰ درصد بازدهی داده است، باز هم خریداری کنند. البته بودند در این میان صف‌نشینانی که صرفا با دیدن صف‌های خرید سنگین در این نماد، خود را به جمع خریداران «آکنتور» افزودند.

حال پس از گذشت ۵ ماه از دوره رشد طلایی قیمت در نماد «آکنتور»، شایع شد که شرکت ایران ارقام (با نماد مرقام) نیز می‌تواند راه رفته سهام شرکت کنتور‌سازی را طی کند. پس از انتشار خبر فراخوان رسمی اتاق اصناف کشور از تولیدکنندگان بالقوه صندوق‌های فروشگاهی (همان پروژه‌ای که شرکت کنتورسازی به دست گرفته بود) شایعه قرار گرفتن ایران ارقام در صف شرکت‌هایی که می‌توانند در این پروژه نقشی ایفا کنند، بالا گرفت. سهام این شرکت در مدتی کوتاه (از بیستم تیرماه سال جاری تا بیستم مرداد ماه) از محدوده قیمتی ۳۵۰ تومان به ۴۷۰تومان رسید و بازدهی ۳۴ درصدی را ثبت کرد. اما در روز یکشنبه شرکت ایران ارقام با انتشار یک نامه شفاف‌سازی در شبکه کدال، تمام شایعات شکل‌گرفته حول سهام این شرکت را تکذیب کرد. در نهایت اما روز گذشته نماد معاملاتی «مرقام» دوباره به تابلو بازگشت و تنها ۵/ ۰ درصد افت را ثبت کرد. این مساله می‌تواند نشان‌دهنده عدم اعتماد فعالان بازار به اطلاعیه‌هایی باشد که در شبکه کدال درج می‌شود.

اتفاقات مشابهی بارها در گروه‌های مختلف حاضر در بورس تهران رخ داده است که روز به روز وسعت بیشتری می‌یابد. این اتفاقات از یک طرف باعث از میان رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران بورسی به ساز‌و‌کار بازار می‌شود و از طرف دیگر به رفتارهای هیجانی دامن می‌زند. سهام شرکت کنتورسازی در سال گذشته بدون هیچ دلیل شفافی شروع به رشد کرد و پس از آن از قراردادی رونمایی شد که می‌تواند سرنوشت این شرکت را تغییر دهد. پس از این اتفاق، استنباط فعالان بازار می‌تواند این باشد که احتمالا فرد یا افرادی از اطلاعات نهانی شرکت مطلع بوده‌اند و اقدام به خرید سهام کرده‌اند. خریدهای سنگین این افراد باعث ایجاد اضافه تقاضا و لذا افزایش قیمت در این نماد شد و سپس با رونمایی از قرارداد جدید شرکت، سودی سرشار به پرتفوی این افراد سرازیر شد.

بنابراین طبیعی است که یک شایعه در مورد ایران ارقام بتواند چنین فضایی را ایجاد کند. فقط کافی است برخی افراد به موقع خریدهای خود را در این نماد تکمیل و سپس با استفاده از فضای مجازی اقدام به شایعه‌پراکنی کنند. در این میان عمق کم بازار، غفلت حقوقی‌های بزرگ فعال در بورس، فقدان تحلیل‌پذیری بازار، و همچنین فرهنگ صف‌نشینی فضا را برای جولان شایعات هموار می‌کند. با وجود چنین رویه‌ای در معاملات، به اصلاح قوانین بازار سهام نیاز مبرمی حس می‌شود. از طرفی لازم است که شفافیت و سرعت انتقال خبرهای موثق در بازار افزایش یابد و از طرف دیگر لازم است که قدرت نهاد ناظر برای برخورد با متخلفان به طرز معناداری بیشتر شود.

حمایت‌هایی از جنس حذف صورت مساله

با وجود برخی کاستی‌ها که دامنگیر معاملات بورس تهران است، به‌نظر می‌رسد که همچنان توجهات نهاد ناظر به مسائل دیگری معطوف است. بارها در گزارش‌های مختلف «دنیای اقتصاد» اشاره شده است که حمایت‌های دستوری از شاخص کل می‌تواند چه تبعاتی داشته باشد. طی معاملات روز گذشته باز هم شاهد شکل‌گیری معاملات بلوکی در نماد عادی بودیم و این بار نوبت به «وغدیر» رسید. صبح روز گذشته در حالی که نماد معاملاتی هلدینگ غدیر روز آرام و کم‌معامله‌ای را سپری می‌کرد، ناگهان چند معامله نسبتا بزرگ از راه رسید و قیمت پایانی سهم را به محدوده ۴ درصد مثبت رساند. در نتیجه شاخص کل با جهشی معنادار مواجه شد. در ادامه اما، بازار مسیر طبیعی خود را در پیش گرفت و سیر نزولی خود را طی کرد. در حالی که شاخص بورس در ساعاتی از زمان معاملاتی روز گذشته به محدوده ۷۸ هزار و ۲۷۰واحد نیز رسید که در انتها شاخص با افتی ناچیز به کار خود پایان داد. اما اگر حمایت‌های مذکور در نماد بزرگی چون «وغدیر» شکل نمی‌گرفت، شاخص کل می‌توانست به مراتب با افت بیشتری مواجه شود.

پالایشگاه‌ها و سد 50 دلاری نفت

گروه فرآورده‌های نفتی در هفته‌های اخیر دوباره مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته بود که عمده دلیل آن، رشد دوباره بهای هر بشکه نفت در بازارهای جهانی بود. اما با برخورد قیمت نفت برنت به محدوده ۵۰ دلار (محدوده‌ای که عبور از آن دست‌کم در کوتاه‌مدت دشوار به نظر می‌رسد) حالا سهام شرکت‌های حاضر در گروه فرآورده‌های نفتی نیز متوقف شده‌اند. شاخص این گروه روز گذشته با افت ۴/ ۲ درصدی نشان داد که برای ادامه صعود مسیر آسانی را در پیش ندارد و دست‌کم تا زمانی که نفت روی این قیمت‌ها در حال رفت و آمد است، احتمالا نمی‌توان امید به رشدهای خیره‌کننده در این گروه داشت. شاخص این گروه رفته رفته به سقفی نزدیک می‌شود که ۵ ماه پیش عبور از آن میسر نشد.

نگاهی به آمار معاملات

در معاملات روز گذشته بیش از ۹۴۳ میلیون برگه سهم و حق تقدم به ارزش ۴۱۲ میلیارد ریال در ۶۶ هزار نوبت معاملاتی، داد و ستد شد (با احتساب معاملات بلوکی و اوراق مشارکت). در این روز شاخص کل بدون حرکتی قابل توجه در عدد ۷۸هزار و ۸۶ ماندگار شد. شاخص بازار اول ۴/ ۱ واحد افت کرد و شاخص بازار دوم ۷ واحد بالا رفت.

نمادهای سرمایه‌گذاری غدیر، ایران خودرو و ایران ترانسفو بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل داشتند. این در حالی بود که نمادهای پالایش نفت بندرعباس، فولاد مبارکه، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تبریز با بیشترین تاثیر منفی بر شاخص به کار خود پایان دادند. همچنین در بازار دیروز سه گروه خودرو، دستگاه‌های برقی و سرمایه‌گذاری‌ها با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر جدول برترین صنایع بازار قرار گرفتند. بیشترین رشد قیمت‌ها نیز متعلق به نمادهای رینگ‌سازی مشهد، پتروشیمی آبادان، افست، ایران خودرو دیزل، کاشی و سرامیک سینا، گروه صنعتی بوتان و سرمایه‌گذاری رنا بود. در مقابل تامین ماسه ریخته گری، فرآوری مواد معدنی، پالایش نفت تبریز، معادن بافق، قند اصفهان، معادن منگنز ایران و لبنیات پاک با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.در پایان معاملات اولین روز شهریور ماه ایران خودرو دیزل، رینگ‌سازی مشهد، دارویی رازک، کنتورسازی ایران، اوراق صکوک بنا گستر کرانه و اوراق صکوک فولاد کاوه کیش با بیشترین تقاضا، سنگین‌ترین‌های خرید را داشتند.

صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر، صندوق سرمایه‌گذاری پاداش سهامداری توسعه، سایپا، فولاد امیر کبیر کاشان، ایران ارقام، اوراق مشارکت شهرداری مشهد و حق تقدم کابل البرز در روز جاری با بیشترین عرضه‌ها و سنگین‌ترین صف‌های خرید به کار خود پایان دادند. در پایان نیز نماد سایپا با معامله ۱۳۳ میلیون سهم بیشترین حجم معاملات و نماد اوراق مشارکت شهرداری مشهد با معامله یک هزار و ۸ میلیارد ریال بیشترین ارزش معاملات را ثبت کردند.

دام شایعه در بورس تهران