لزوم اعتمادسازی در بورس تهران

گروه بورس- سلیمان کرمی: بورس تهران معاملات دیروز خود را با رشد اندک ۲۷ واحدی معادل ۰۳/ ۰ درصدی به پایان رساند. نماگر بازار سهام دیروز تا لحظات پایانی معاملات در مدار منفی قرار داشت. در ادامه اما حمایت پررنگ حقوقی‌ها در سمت خرید سهام آن هم در نیم ساعت پایانی معاملات در نهایت موجب شد بازار، سبزپوش به کار خود پایان دهد.

این موضوع یادآور حمایت‌های بی‌نتیجه‌ای است که بارها در سال‌های گذشته از سوی معامله‌گران حقوقی در بازار صورت گرفته است. همان‌طور که «دنیای اقتصاد» پیش از شروع روند اصلاحی کنونی اشاره کرده بود، رفتار معاملاتی حقوقی‌ها در روند اصلاح قیمتی سهام اثرگذار خواهد بود. بر این اساس به نظر می‌رسد معامله‌گران بزرگ بازار با حمایت‌ از سهام به دنبال کاهش هراس از ادامه نزول قیمت‌ها میان اهالی بازار هستند. در حالی‌ پافشاری بر این عادت غلط را در بازار شاهد هستیم که در شرایط کنونی تقریبا تمامی اهالی بازار از بی‌ثمر بودن رشدهای مصنوعی در توقف روند نزولی مطلع هستند. از این رو انتظار می‌رود به جای تلاش برای حفظ سطح شاخص، تلاش‌ها برای رفع ابهامات از بازار سهام صورت گیرد. ابهاماتی مانند ادامه توقف نمادهای بانکی، ادامه ابهامات سنگین بر گروه پالایشی و همچنین مواردی از این دست که سایه بدبینی را بر بازار افکنده‌اند. به نظر می‌رسد فواید رفع این ابهامات بسیار بیشتر از نگه داشتن سطح شاخص در جلب اعتماد معامله‌گران باشد. این موضوع باید درک شود که نوسانات قیمت سهم بر‌اساس عوامل بنیادی انجام خواهد شد.

نیم‌ ساعت امدادی برای شاخص

بورس تهران روز گذشته نیز شاهد جولان حقوقی‌ها در سمت خرید سهام بود. شاخص کل دیروز با یک شیب نزولی ثابت در ادامه مسیر اصلاحی خود قرار داشت. در این میان رشد قیمتی برخی نمادهای بزرگ در میانه معاملات پله‌های صعودی را برای شاخص رقم زد. با این حال این حمایت‌ها با تداوم فشار فروش کارساز نشد. برای مثال نماد «فملی» در میانه معاملات با خرید سنگین حقوقی مواجه شد. ۶ کد حقوقی بیش از ۱۱ میلیون از سهام ملی مس ایران را خریداری کردند. رشد قیمت پایانی این نماد بزرگ با سهم ۶/ ۲ درصدی از ارزش کل بازار از شاخص کل به‌صورت مقطعی حمایت کرد. در ادامه معاملات مشاهده روند نزولی شاخص بار دیگر موجی از تقاضا را در نمادهای بزرگ به وجود آورد. نمادهای «شپدیس»، «همراه»، «فارس» و همچنین «فولاد» از جمله نمادهایی بودند که در نیم ساعت پایانی معاملات با موج‌های تقاضا رشد کردند. معامله ۷۰۰ هزار سهم پتروشیمی پردیس، ۲۰۰ هزار سهم همراه اول، ۳۱۳ هزار سهم هلدینگ خلیج فارس و بیش از ۹ میلیون سهم فولاد را در نیم ساعت پایانی معاملات شاهد بودیم. به این ترتیب نقدینگی بیش از ۲میلیارد تومانی از سوی حقوقی‌ها برای حمایت از سهام در لحظات پایانی به بازار وارد شد. در این میان ارزش بالای این نمادها باعث شد که شاخص کل نیز با توقف در مسیر نزولی با رشد اندکی معاملات روز سه‌شنبه را به پایان رساند. به نظر می‌رسد حمایت از شاخص مهم‌ترین انگیزه حمایت پرشور حقوقی‌ها از سهام بوده است. البته سناریوی دیگری مانند جذابیت سهام از دید این معامله‌گران را نیز می‌توان مطرح کرد. با این حال در شرایطی که بازار در مسیر نزولی قرار دارد و احتمال ادامه افت قیمت‌ها از بازگشت به مسیر صعودی بیشتر است، حالت منطقی، انتظار برای خرید در قیمت‌های پایین‌تر است. در این میان ممکن است این موضوع با خریدهای پله‌ای این معامله‌گران بر اساس تحلیل‌های آنها توجیه شود. با این حال نباید تجربه بازار در مورد حمایت‌های بی اثر این معامله‌گران را فراموش کرد. در مقاطع زمانی مختلفی که بازار در فضای رکودی قرار گرفته، بارها شاهد این چنین حمایت‌های مصنوعی و بی‌ثمری از شاخص بوده‌ایم. با این همه با وجود اینکه بارها کارشناسان به اثر سوء این حمایت‌ها اشاره کرده‌اند و علاوه بر این بارها بی‌نتیجه بودن این حمایت‌ها در بازار به چشم دیده شده است، همچنان اصرار به این موضوع قابل توجه است. موضوعی که تنها نتیجه آن بی‌اعتمادی بازار نسبت به تغییرات شاخص بوده است.

در بازار چه گذشت؟

شاخص کل بورس تهران روز گذشته با رشد اندک ۲۷ واحدی در سطح ۷۷ هزار و ۸۵۵ واحد متوقف شد. شاخص کل هم‌وزن با (اثرگذاری یکسان نمادها) با افت ۱۲/ ۰ درصدی مواجه شد. بر این اساس به نظر می‌رسد در فضای نزول تدریجی در کل بازار، رشد نمادهای بزرگ تغییرات شاخص کل را رقم زده است.

ارزش معاملات دیروز حدود ۱۹۵ میلیارد تومان بود که در مقایسه با روز دوشنبه این مولفه رشد ۴۵ درصدی را تجربه کرده است. ارزش معاملات گزارش شده بدون احتساب معاملات بلوکی است. انجام معاملات سنگین در روند عادی معاملات در برخی نمادها در رشد قابل توجه ارزش معاملات اثر قابل توجهی داشته است. در این خصوص بیش از ۴۵۱ میلیون سهم از «خساپا» در معاملات دیروز دست به دست شد. به این تر‌تیب این نماد به تنهایی بیش از یک‌چهارم ارزش کل معاملات بازار را به خود اختصاص داد. در این میان نزدیک به ۳۹۲ میلیون سهم در قیمت صفر تابلو در این نماد مورد معامله قرار گرفت. این موضوع باعث شده که قیمت پایانی «خساپا» تا پایان معاملات در صفر تابلو قفل شود. در حالی‌که پیش از انجام این معامله سهام سایپا یک درصد کمتر از قیمت پایانی (صفر تابلو) انجام می‌شد، اما انجام چنین معاملاتی باعث شد که اثر سایر معاملات در تغییرات قیمت پایانی حذف شود (میانگین موزون معاملات با در نظر گرفتن حجم آنها در محاسبه قیمت پایانی در نظر گرفته می‌شود). سرمایه‌گذاری رنا پیش از این درخصوص معاملات بلوکی در «خساپا» شرکت زیرمجموعه خود (توسعه سرمایه رادین) شفاف‌سازی کرده بود.

رشد ارزش معاملات «خساپا»‌ صدرنشینی گروه خودرو در جدول صنایع با بیشترین ارزش معاملات روزانه را در روز گذشته پررنگ تر کرد. ارزش معاملات در این گروه روز گذشته به بیش از ۷۹ میلیارد تومان رسید، در حالی‌که مجموع ارزش معاملات ۶ صنعت دیگر که پس از خودرو بیشترین ارزش معاملات را در اختیار داشتند، معادل ۵۳ میلیارد تومان بود.

افزایش فضای اطمینان در بازار

در شرایطی که نمادهای بزرگ گروه بانکی متوقف هستند، ارزش معاملات این صنعت بسیار کاهش یافته است. این گروه که معمولا بخش قابل توجهی از ارزش معاملات را به خود اختصاص می‌دادند، به دلیل ابهام در انعکاس صورت‌های مالی متوقف هستند. مطابق سال گذشته بانک‌ها در مجامع امسال نیز خبرساز شدند.

سال گذشته بانک مرکزی مانع از تقسیم سود بالا در مجامع این شرکت‌ها شد. امسال علاوه بر ایراداتی که از سوی بانک مرکزی بر روند ذخیره‌گیری حساب‌ها عنوان شد، تغییر فرمت صورت‌های مالی نیز مانع از انتشار صورت‌های مالی بانک‌ها شد. در شرایط کنونی سهامداران بانک‌ها با ابهام سنگینی که سرمایه آنها را تهدید می‌کند، مواجه هستند. در حالی‌که توقف نمادهای بانکی تقریبا به یک ماه رسیده است، اما خبری از برگزاری مجامع این شرکت‌ها برای سال مالی ۹۴ نیست. در این میان دعوت به مجامع نیز یکی پس از دیگری از سوی این شرکت‌ها لغو می‌شود. بانک تجارت نیز در آخرین اطلاعیه خود در «کدال» از لغو مجمع عمومی خود خبر داد. در حالی‌که اخبار در ابتدای مرداد به مهلت ۹ ماهه بانک مرکزی به بانک‌ها برای ارائه صورت‌های مالی بر اساس فرمت جدید اشاره داشت، اما همچنان از صورت‌های مالی حسابرسی‌شده این شرکت‌ها خبری نیست. این در حالی است که برگزاری مجامع بدون وجود وضعیت مالی حسابرسی‌شده شرکت امکان‌پذیر نیست. در صورتی که بانک‌ها بخواهند روند قانونی را در برگزاری مجمع رعایت کنند، باید ۱۰ روز پیش از مجمع صورت‌های مالی خود را منتشر کنند. بر این اساس به نظر می‌رسد نباید در انتظار برگزاری مجامع بانکی در روزهای آتی بود.

این روند بیانگر یک خاطره تلخ برای یکی از گروه‌های مبهم بازار است. نمادهای پالایشی نیز در سال ۹۳ در پی جدل‌هایی که میان این شرکت‌ها و پالایش و پخش وجود داشت با توقف حدودا یکساله مواجه شدند. در ادامه نیز نمادهای این گروه پس از ریزش بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت بازگشایی شدند. این موضوع یک نقطه ناپیوستگی نزولی را در نمودار سودآوری این شرکت‌ها ایجاد کرد. در شرایط کنونی بار دیگر یک نهاد دولتی مانند بانک مرکزی عاملی برای توقف نمادهای یک گروه مهم بازار شده است. هر چند مواردی که بانک مرکزی عنوان کرده به نظر منطقی باشد اما این موضوع نمی‌تواند پاسخ ضرر سهام‌داران را بدهد. سایه سنگین چنین ابهاماتی بر بازار سهام عاملی برای تشدید بی‌اعتمادی به بازار است. در این میان به جای این‌که تلاش برای رفع ابهامات وجود داشته باشد، با حمایت‌های مصنوعی از سهام بر شدت بی‌اعتمادی بازار افزوده می‌شود.

نمادهای پالایشی در پایان سال ۹۳ با ریزش شدید قیمت بازگشایی شدند. با وجود افت شدید ارزش بازار این شرکت‌ها، انتظار برای شفافیت این گروه امیدواری زیادی را میان اهالی بازار ایجاد کرد. در شرایط کنونی نزدیک به ۱۷ ماه است که از این رخداد در بازار سهام می‌گذرد، اما همچنان ابهام پالایشی‌ها ادامه دارد. در حالی‌که پنجمین ماه سال رو به اتمام است، همچنان خبری از صورت‌های مالی سه‌ماه این گروه نیست. گمانه‌زنی‌ها نیز با فضای مبهم کنونی برای این گروه روز به روز بیشتر می‌شود. از این رو این امیدواری وجود دارد که هر چه سریع‌تر از ابهامات این گروه پرده برداشته شود. علاوه بر این انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر بانک‌ها نسبت به ابهامات موجود پاسخگو باشند.