گروه بورس- هاشم آردم: معاملات بورس تهران، روز گذشته در فضایی نسبتا متعادل پیگیری شد. این روزها ارزش معاملات خرد سهام بار دیگر در محدوده‌های نازلی قرار گرفته است و اندک اندک فشار فروش در نمادها و گروه‌های مختلف خودنمایی می‌کند. کاهش ارزش معاملات در شرایط کنونی می‌تواند نشانگر پایان صعودی نسبتا بی‌بنیاد باشد. رفت و برگشت شاخص‌ها و قیمت‌های سهام در جریان معاملات روز گذشته نشان داد که ظاهرا توان فروش برتوان خرید در بازار غلبه دارد.

کاهش تمایلات صعودی بازار

صبح روز گذشته معاملات بورس در شرایطی نسبتا مثبت آغاز به کار کرد. آمار معاملات نشان می‌دهد که خریداران آماده بودند در قیمت‌های فعلی در گروه‌های مختلف ورود کنند، اما با گذشت دقایقی از زمان رسمی معاملات، این فروشندگان بودند که در صنایع مختلف قدرت‌نمایی کردند.

روز گذشته یک میلیارد و ۱۷۶ میلیون ورقه بهادار به ارزش بیش از ۲۴۷ میلیارد تومان در ۶۴ هزار و ۵۱ نوبت در تالار شیشه‌ای دست به دست شد. از این میزان تقریبا ۵۷ میلیارد تومان به معامله بلوکی در نماد خساپا۲ اختصاص یافت و ۳۶ میلیارد تومان دیگر نیز به سایر معاملات بلوکی و اوراق مشارکت تعلق گرفت. به عبارت دقیق‌تر ارزش معاملات موثر در سهام و نمادهای عادی به زحمت به ۱۵۰ میلیارد تومان می‌رسید. کاهش ارزش معاملات در روزی که از ابتدا به نظر می‌رسید معاملات به سمت قیمت‌های مثبت در حال حرکت است، می‌تواند مبین عقب‌نشینی خریداران از تصمیم خود برای ورود باشد. آمار معاملات گروه‌های پرمعامله بازار روز گذشته نشان می‌دهد که در اغلب گروه‌های مورد توجه بازار رفت و برگشت شاخص اتفاق افتاده است. پس از شکل‌گیری تقاضای مناسب در این گروه‌ها، دارندگان سهام فرصت را برای فروش غنیمت شمردند و قیمت آخرین معاملات را به زیر قیمت‌های پایانی کشاندند. در بسیاری از این گروه‌ها آخرین قیمت‌های معاملات در واقع در محدوده منفی روز آینده قرار گرفت. تفسیر این رخداد را می‌توان کاهش تمایلات صعودی بازار تلقی کرد. شاخص بورس از اواسط تیرماه سال جاری در مسیری صعودی قرار گرفته بود که تا‌حدودی باعث انحراف ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها از وضعیت جاری در این شرکت‌ها شد. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» اشاره شد، شرایط بنیادی شرکت‌ها برای ایجاد روندی صعودی در قیمت‌های سهام چندان پرقدرت به نظر نمی‌رسید. اگرچه پس از تقسیم سود نقدی در فصل مجامع، قیمت‌های تابلو به لحاظ روانی ارزان به نظر می‌آمدند و طبیعتا گروهی از فعالان بازار قیمت‌ها را برای ورود جذاب یافتند، اما به نظر می‌رسید که رشد شاخص تا حدودی غیرمنطقی است.

اما پس از گذشت مدتی کوتاه، این اشخاص حقوقی بودند که رهبری بازار را به دست گرفتند و با خریدهای خود در نمادهای شاخص‌ساز، موجبات رشد قیمت‌ها و در نتیجه رشد شاخص بورس را رقم زدند. در این میان صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت گنجینه آرمان شهر بیشترین خریدها را به خود اختصاص داد و در مدتی کمتر از دو ماه مبلغی حدود ۲۵۰ میلیارد تومان به بازار تزریق کرد. صرفنظر از انگیزه‌های احتمالی از این خریدهای سنگین، تجربه نشان داده است که این گونه اقدامات حمایتی در نهایت موجب بهبود روند و رشد قیمت‌ها در بلندمدت نشده است. به ویژه در زمانی که فاکتورهای بنیادی بهبود چندانی نداشته‌اند. تزریق این نقدینگی نه تنها به نفع عاملان آن نیست، بلکه کمکی به شرایط بازار نیز نمی‌کند. در واقع با تزریق این مبالغ قابل توجه، رشد کاذبی در قیمت‌های سهام رخ می‌دهد و طبیعی است که سایر فعالان بازار موقعیت را برای فروش جذاب بدانند. بنابراین نقدینگی جدید توسط سایر فعالان بازار، از بورس خارج می‌شود. از طرف دیگر این‌گونه اقدامات با منحرف کردن روند قیمت‌ها در بازار، منجر به طولانی شدن دوره‌های رکود و سلب اعتماد از بازار می‌شود. برای مثال چنانچه قرار باشد یک اصلاح قیمت دو ماه به طول انجامد، با به عقب انداختن مسیر نزولی قیمت‌ها، رکود از یک دوره به دوره‌ای دیگر منتقل می‌شود و طبیعتا چابکی بازار در واکنش به اخبار و اتفاقات تاثیرگذار کاهش می‌یابد.

در حال حاضر از آنجا که شرایط بنیادی شرکت‌ها هنوز چشم‌انداز مناسب و روشنی را تصویر نمی‌کند، طبیعی است که فعالان بازار برای فروش سهام خود آماده باشند. بنابراین طبیعی است که تمایلات صعودی بازار کاهش یافته و رفته رفته جای خود را به تمایلات نزولی دهد.

خودنمایی فروشندگان در گروه‌های پرمعامله

همانطور که اشاره شد، حرکت رفت و برگشتی شاخص‌های صنایع پرمعامله در شاخص کل نیز منعکس شد. شاخص بورس تهران روز گذشته با ۱۴ واحد افت به کار خود پایان داد و در عدد ۷۸ هزار و ۲۰۵ واحد متوقف شد. این در حالی بود که روند دماسنج بازار تا ساعت ۹ و ۳۰ دقیقه، بیش از ۱۹۹ واحد رشد نشان داد، اما درست پس از آن روند افزایشی فشار فروش آغاز شد و در نهایت شاخص بورس وارد مدار منفی شد.

بیشترین ارزش معاملات روز گذشته در گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، ساخت محصولات فلزی و فرآورده‌های نفتی (پالایشگاه‌ها) مشاهده شد. هر سه گروه با افزایش و سپس کاهش قیمت‌ها مواجه بودند. از میان ۱۰ صنعت پرمعامله بازار روز گذشته، ۶ صنعت در ابتدا با رشد سطح شاخص صنعت و سپس با افت شاخص صنعت مواجه شدند. گروه‌های ساخت محصولات فلزی، استخراج کانه‌های فلزی و تامین آب و برق و گاز در حالی که در نیمه ساعات معاملات بر مدار مثبت قرار داشتند، اما در نهایت با بازدهی منفی به کار خود پایان دادند و گروه‌های خودرویی، پالایشگاهی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بازدهی مثبت داشتند. اگرچه آخرین معاملات در این گروه‌ها در محدوده منفی روز معاملاتی بعد قرار داشت.

اغلب این گروه‌ها یا در هفته‌های اخیر یا در ماه‌های اخیر رشدهای قابل قبولی از خود به جای گذاشته‌اند. شاخص گروه پالایشگاهی (فرآورده‌های نفتی) در ماه اخیر بازدهی ۲۰درصدی ثبت کرده است، گروه خودرویی در سه ماهه پایانی سال گذشته رشد نجومی ثبت کرده بود و گروه شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز شرایط مشابهی داشته است. می‌توان ادعا کرد که بخش قابل توجهی از فعالان بازار در این نمادها هنوز قابلیت شناسایی سود دارند و از آنجا که سود به‌دست آمده در این مدت برای این فعالان در مقایسه با متوسط نرخ سود اقتصاد کشور قابل توجه بوده است و همچنین با توجه به آنکه عوامل بنیادی اقتصاد کشور و شرکت‌های بورس کمک چندانی به بنیان رشدهای اخیر نکرده است، قدرت‌نمایی فروشندگان در صنایع مختلف تا حدودی طبیعی به نظر می‌رسد.

حمایتگران دیروز، تماشاچیان امروز

نکته قابل توجه در بازار روز گذشته علامت متفاوتی بود که شاخص کل و شاخص هم‌وزن به خود گرفتند. در حالی که شاخص کل روز گذشته در نهایت با افت ارتفاع به کار خود پایان داد، شاخص کل هم‌وزن ۱۵ واحد (معادل ۱۱/ ۰ درصد) رشد نشان داد. اگرچه شاخص کل هم‌وزن نیز حرکتی رفت و برگشتی را تجربه کرد و در حالی که می‌توانست بازدهی بالاتر را رقم بزند، رشد ناچیزی را ثبت کرد، اما مثبت ماندن آن و منفی شدن شاخص کل نشان‌دهنده وزن بیشتر افت نمادهای شاخص‌ساز است. به عبارت دقیق‌تر، روز گذشته همان نمادها بیش از سایر نمادها افت کردند که در هفته‌های اخیر مورد حمایت اشخاص حقوقی قرار گرفته بودند. با حمایت از نمادهای شاخص‌ساز این امکان وجود دارد که آسیب‌پذیرترین قشر فعال در بورس متحمل زیان شوند.

در واقع نقص دیگری که حمایت‌های بی‌حساب و کتاب از شاخص کل در روند بازار ایجاد می‌کند، به رفتار سهامداران خرد باز می‌گردد. سطح پایین شفافیت بازار سهام کشور و همچنین عدم تخصص بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران در تحلیل شرایط اقتصادی باعث می‌شود که نگاه فعالان کوچک بازار به بزرگان بازار دوخته شود. به عبارت بهتر، گروهی از فعالان در بازار حضور دارند که تحرکات این‌چنینی را یک نشانه برای ورود به یک صنعت و خرید سهام تلقی می‌کنند. زمانی که بزرگان بازار از یک یا چند نماد حمایت می‌کنند، از آنجا که شفافیت در بورس تهران در سطح قابل قبولی قرار ندارد برخی آن را نشانه‌ای از وقوع اخباری بااهمیت در پشت پرده می‌دانند، و از آنجا که ضعف تحلیل در بازار موج می‌زند برخی آن را نشانه‌ای از تحلیل بزرگان از بورس در نظر می‌گیرند. بنابراین بعضا مشاهده می‌شود که برخی با ملاحظه این تحرکات اقدام به خرید سهام می‌کنند و این درست همان چیزی است که اشخاص حقوقی به‌عنوان متخصصان بازار سهام از آن اطلاع دارند. از آنجا که منابع مالی حقوقی‌ها برای حمایت از بازار در بلندمدت کافی نیست، رشد و سپس افت قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر است و عده‌ای نیز در قیمت‌های بالا به امید ادامه رشد (رشدی که از اساس نباید رخ می‌داد) وارد بازار می‌شوند و احتمالا متحمل زیان‌های سنگین خواهند شد.

آمار معاملات

طی معاملات روز گذشته شاخص کل هم‌وزن با افزایش ۱۵ واحدی معادل ۱۱/ ۰‌درصد عدد ۱۴ هزار و ۴۶۱ واحد را به نمایش گذاشت. معاملات سهام در نماد معاملاتی سه شرکت پالایش نفت بندرعباس (شبندر) با ۴۷ واحد، گروه سایپا (خساپا) با ۳۳ واحد و گسترش نفت و گاز پارسیان (پارسان) با ۱۸ واحد افزایش، بیشترین تاثیر مثبت را بر محاسبه شاخص کل بورس به نام خود ثبت کردند. رنج‌کشی در محدوده مثبت نماد پارسان توسط حقوقی‌ها نکته قابل توجه نمادهای اثرگذار بود.

در طرف مقابل معاملات سهام در نماد معاملاتی سه شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی) با ۲۶ واحد، گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید (وامید) با ۲۱ واحد و فولاد مبارکه (فولاد) با ۹ واحد کاهش، بالاترین تاثیر منفی را بر این نماگر تحمیل کردند.

همچنین طی معاملات دیروز بورس تهران نماد معاملاتی شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا، ‌حق تقدم خرید سهام صنایع لاستیکی سهند، بانک قوامین،‌ صنایع بسته‌بندی مشهد، سرمایه‌گذاری مسکن الوند از سوی ناظر بازار سهام بازگشایی و در مقابل نماد معاملاتی حق تقدم خرید سهام سرمایه‌گذاری شمال غرب متوقف شد.

کمین فروشندگان در بورس تهران