انحراف بورس از تقویم گزارشگری

گروه بورس، مهرنوش سلوکی: تنفس‌های پی در پی موضوعی بود که در این دوره از فصل مجامع به کرات دیده شد. برگزاری مجامع شرکت‌های بورسی به‌عنوان کارنامه عملکرد یکساله شرکت‌ها، از مهم‌ترین‌ رویدادهایی است که در تصمیم‌گیری سهامداران برای دوره جدید سرمایه‌گذاری اثر‌گذار است. با این حال بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که در حدود۴۰ مجمع بورسی به دلایل مختلف لغو و یا برگزار نشده است. به‌زعم کارشناسان اختلال در زمان برگزاری مجامع و تاخیر در زمان ارائه گزارش‌های مالی ۴پیامد منفی برای بازار سهام دارد که درصورت ضعف رسیدگی از سوی نهاد ناظر می‌تواند ضربه‌های قابل توجهی به بدنه بازار سهام وارد کند. کاهش نقدشوندگی در بازار سهام، ابهام در گزارش‌های سال مالی شرکت‌ها، کاهش اعتماد سهامداران به شرکت‌ها و تعویق در انتشار گزارش‌های فصلی از اثرات منفی لغو و به تنفس خوردن مجامع شرکت‌ها در زمان تعیین‌شده است که در این گزارش به بررسی آن می‌پردازیم.

تنفس در مجامع

برگزاری مجامع بورسی که در هفته گذشته به هیجان‌انگیز‌ترین روزهای خود نزدیک شده بود، در حالی روبه پایان است که به نظر می‌رسد تعداد قابل توجهی از مجامع به دلایل مختلفی لغو یا تا اطلاع ثانوی برگزار نمی‌شود. بسیاری از شرکت‌ها دلایل مختلفی درخصوص عدم برگزاری مجامع بیان می‌کنند که متداول‌ترین آن در زمینه آماده نبودن گزارش‌های عملکرد یکساله آنها است. از سوی دیگر بسیاری از این شرکت‌ها طی این مدت نتوانستند گزارش‌های سه‌ماهه خود را ارائه دهند که جای خالی آنها در گزارش حسابرس شرکت‌ها قابل لمس بود این موضوع بسیاری از سهامداران را با ابهام قابل توجه درخصوص عملکرد شرکت در این بازه زمانی مواجه کرد. با تمام این اتفاقات به نظر می‌رسد تاکنون سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر تمهیدات قابل توجهی برای برخورد با تخلف این شرکت‌ها اتخاذ نکرده است، این در حالی است که کارشناسان بر این باورند چنین عملکردی از سوی شرکت می‌تواند عواقب منفی زیادی برای بازار سهام داشته باشد. در ادامه این گزارش، به بررسی پیامد این موضوع و همچنین عملکرد نهاد ناظر می‌پردازیم.

سال مالی واقعی شرکت‌ها با پایان مجمع

در همین زمینه ولی نادی‌قمی، مدیر عامل تامین سرمایه نوین در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» گفت: برگزاری مجامع وابستگی فراوانی به شفافیت بازار دارد، در واقع هرچه شفافیت مالی شرکت‌ها بیشتر باشد، مجامع بهتری را می‌توانیم شاهد باشیم. وی در ادامه بیان کرد: مطابق قانون، برگزاری مجامع حداکثر ۴ماه بعد از سال مالی شرکت‌ها باید انجام شود، در این مدت شرکت‌ها باید مطابق با عملکرد سال گذشته صورت‌های مالی خود را آماده کرده و در مجمع سالانه منتشر کنند. این روند درکشورهای خارجی متفاوت است به این صورت که شرکت‌ها تنها یک ماه بعد از اتمام سال مالی باید برای حضور در مجمع آماده شوند. با توجه به اینکه در ایران فاصله بین اتمام سال مالی تا اجرای مجمع معمولا سه تا چهار ماه طول می‌کشد، عملا سال مالی شرکت‌ها با تعویق ۴ ماهه شده و همین موضوع تا حد زیادی عملکرد شرکت‌ها و شفافیت صورت‌های مالی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این توصیفات مجامعی که در شرایط کنونی به تنفس خورده و اجرای آنها به زمانی بعد از تیرماه موکول شده، می‌تواند آسیب جدی به بازار و شرایط سهامداران وارد کند.

بانک‌ها، جامانده‌های بزرگ مجامع

نادی همچنین درخصوص شرکت‌هایی که مجامع آنها به تعویق افتاده است، گفت: در سال جاری با پدیده نادری درخصوص بانک‌ها (به‌خصوص بانک‌هایی که به تازگی به بخش خصوصی وارد شده اند) مواجه هستیم که تا حدودی شرایط شرکت‌های این گروه را تحت‌تاثیر قرار داده است. مورد اول درخصوص الزام بانک‌ها به دریافت مجوز از سوی بانک مرکزی برای برگزاری مجامع است که با مقاومت برخی بانک‌ها روبه‌رو‌ بوده است. دومین مورد نیز مربوط به دستور بانک مرکزی درخصوص تطبیق گزارش‌ها با الگوهای بین‌المللی است. با توجه به لغو تحریم‌ها و حضور گسترده‌تر بانک‌ها در مجامع بین‌المللی، تطبیق صورت‌های مالی در شبکه بانکی با استاندارد‌های بین‌المللی جزو الزامات اولیه بانک‌ها بوده و این عامل برای شفاف‌سازی صورت‌های مالی آنها و همچنین تسهیل امور برای برقراری ارتباط با بانک‌های خارجی ضروری است. برهمین اساس، بانک مرکزی طبق بخشنامه‌ای این مورد را تاکید کرده که صورت‌های مالی باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)تهیه شود. با این تفاسیر و با تغییر این قوانین تعویق در برگزاری مجامع از قبل پیش‌بینی می‌شد.

برخورد ضعیف سازمان بورس

مدیر عامل تامین سرمایه نوین در ادامه با اشاره به دیگر تاثیرات منفی به تعویق افتادن مجامع می‌گوید: از دیگر عواقب این موضوع دیرکرد در انتشار گزارش‌های سه ماهه است، این موضوع تا حد زیادی شفافیت بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سهامداران را بر سر چند راهی تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها قرار می‌دهد، با این وجود برخورد سازمان بورس در مواجهه با این شرکت‌ها در چند سال اخیر اثر چندانی نداشته است. توقف نماد شرکت‌ها به‌عنوان جریمه جدا از اینکه بیشترین ضرر را به سهامدار می‌زند، هیج تاثیری در تنظیم دقیق‌تر صورت مالی شرکت‌ها برای سال بعد ندارد و از این رو مقام ناظر باید شیوهایی دیگری برای برخورد با این تخلفات اتخاذ کند.

اختلال زمان برگزاری در دو گروه

علی اسلامی بیدگلی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری آرمان آتی خصوصیات یک بازار را برای سرمایه‌گذاری، شفافیت در اطلاع‌رسانی، دقت و سرعت می‌داند. وی در این زمینه می‌گوید: در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، نهاد ناظر (سازمان بورس) و نهاد اجرایی (شرکت‌ها) وظیفه دارند که اعتماد سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری جلب کنند. وی در ادامه می‌گوید: اختلال در برگزاری مجامع سال جاری را می‌توان در دو گروه از شرکت‌ها بررسی کرد. شرکت‌هایی که نهادی، به غیر از سازمان بورس و اوراق بهادار نیز، عهده دار نظارت آنها است و شرکت‌هایی که نظارت آنها تماما زیر نظر سازمان بورس قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۹۵ عمده مشکلات برگزاری مجامع در گروه بانکی بوده است، با توجه به اینکه ابلاغیه بانک مرکزی درخصوص تطبیق صورت‌های مالی با مدل‌های بین‌المللی در ابتدای سال ۹۵ ارجاع شد، پیش‌بینی می‌شد بانک‌ها نتوانند در این مدت کوتاه این صورت‌ها را تغییر داده و بدنه مالی قدیم را آپدیت کنند. این موضوع در گروه بیمه نیز به‌صورت دیگر قابل لمس بود، شرکت‌های بیمه‌ای موظفند تا صورت‌های مالی خود را در ابتدا به تصویب بیمه مرکزی برسانند و بسیاری از آنها توجیه به تنفس رفتن مجمع خود را این موضوع می‌دانند. اسلامی بیدگلی در ادامه می‌گوید: درخصوص دیگر شرکت‌ها که به‌طور مستقل زیر نظر سازمان بورس هستند موضوع متفاوت است، اختلال در زمان برگزاری این مجامع خواه ناخواه باعث کمرنگ شدن اعتماد سهامداران به شرکت‌ها می‌شود. همچنین طولانی‌تر شدن زمان توقف نماد‌ها تا حد زیادی گردش نقدینگی را در بازار کاهش می‌دهد که این موضوع پیامدهای منفی بسیاری برای بازار دارد.

لزوم آموزش گزارشگری نوین در ایران

وی می‌افزاید: در دنیا شیوه گزارشگری شرکت‌ها بسیار توسعه یافته است. بسیاری از شرکت‌ها طی یک سال مالی ۴بار فرآیند تقسیم سود را در برنامه دارند که این موضوع مستلزم تایید این صورت‌ها از سوی نهاد ناظر است. متاسفانه در ایران اقدامات چندانی درخصوص تدوین و بررسی صورت‌های مالی صورت نگرفته است که یکی از مصادیق آن اختلال زمان برگزاری مجامع به‌صورت سالانه است.

تنظیم تقویم برای ارائه گزارش‌های مالی

اسلامی بیدگلی درخصوص معایب ترافیک مجامع که هر ساله در تیرماه دیده می‌شود، می‌گوید: همواره در روزهای پایانی تیرماه دیده می‌شود که ترافیک برگزاری مجامع به اوج خود می‌رسد. این موضوع باعث می‌شود که حسابرس‌ها نتوانند به خوبی نظارت بر صورت‌های مالی شرکت‌ها را اعمال کرده، همچنین سهامدارانی که در چند شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، کمترین اشراف را به شرایط یک ساله شرکت دارند. وی در ادامه می‌گوید: در این زمینه سازمان بورس می‌تواند برنامه‌هایی داشته باشد که طبق آن زمان بندی شروع مجامع با انضباط بیشتری انجام گیرد. اگر سازمان بتواند در فصل مجامع، با گروه‌بندی شرکت‌ها برنامه برگزاری مجامع را به عهده بگیرد مطمئنا در سال‌های بعد شرایط بهتری را برای فصل مجامع شاهد خواهیم بود.