تکرار تجربه‌های شکست خورده در بورس؟

گروه بورس - زهرا رحیمی: شاخص کل بورس تهران دیروز در حالی که از ساعات ابتدایی معاملات در مسیر ریزشی حرکت می‌کرد، در نهایت تحت تاثیر تحرکات هدف‌دار معامله‌گران حقوقی در معاملات برخی نمادها وارد روند صعودی شد و در نهایت توانست رشد حدود ۴۹ واحدی معادل ۰۶/ ۰ درصد را در کارنامه خود به ثبت رساند. نکته مهم در معاملات روزهای اخیر بازار سهام کشور، تلاش‌های برخی معامله‌گران حقوقی در راستای جلوگیری از ریزش شاخص کل بورس است به‌طوری که روند روزهای اخیر بازار (حدود دو هفته اخیر)، عدم تطابق شاخص کل با واقعیت‌های بازار سهام و مشاهده برخی جابه‌جایی‌های عمده بین دو معامله‌گر حقوقی منجر به شکل‌گیری دوباره شایعاتی مبنی بر شاخص‌سازی و مهندسی شاخص در طول معاملات روزانه بازار سهام شده است. این موضوع که بازار سهام کشور در مقاطع مختلفی ( به‌طور مثال در سال‌های ۹۲ و ۹۳) تجربه آن را داشته است، به اعتقاد کارشناسان بر خلاف اصول بازار سهام، نوعی دخالت در بازار به شمار می‌رود و اثرات منفی زیادی نیز در پی دارد ضمن اینکه تجربه اقدامات این‌چنینی در دو سال اشاره شده نیز نه تنها به روند معاملات بورس کمک نکرد، بلکه بازار را در رکود عمیقی فرو برد.

به هر ترتیب این اقدامات که دلایل آن برای فعالان بازار سهام تنها تحت عامل حمایت از بازار سهام توجیه می‌شود، مخالفان زیادی دارد.فارغ از دلایل این تحرکات، کارشناسان این اقدام را نادرست می‌دانند و پیامدهای منفی متعددی برای آن عنوان می‌کنند: اول اینکه با اقداماتی از این دست به تدریج عامل تحلیل در بازار از بین می‌رود.چرا که فاصله گرفتن واقعیات بازار با رقم شاخص موجب می‌شود ارزش تحلیل‌ها و اثر‌‌پذیری آنها در معاملات بازار سهام از بین برود و تحلیلگران از تحلیل در بازار سهام دلسرد شوند. پس از آن و در پی کمرنگ شدن فضای تحلیل به تدریج شاهد ارزیابی نادرست بسیاری از مدیران سرمایه‌گذاری و صندوق‌ها خواهیم بود ضمن اینکه این موضوع با دادن سیگنال‌های غلط به فعالان بازارهای سرمایه‌گذاری امکان تشخیص انتخاب بین بازار‌ها را از بین می‌برد و این موضوع یک بار دیگر کمرنگ شدن فضای تحلیل در پی این اقدامات را نشان می‌دهد.

تجربه مشابه در ایران و جهان

همان‌طور که اشاره شد، بازار سهام کشور در مقاطعی در سال‌های ۹۲ و ۹۳ شاهد تلاش‌هایی از سوی سازمان بورس و برخی نهادهای حقوقی برای جلوگیری از ریزش شاخص بود. به‌طوری که پس از چند ریزش سنگین، در مقاطعی در پی ایجاد محدودیت‌های معاملاتی و بعضا تلاش‌های معامله‌گران حقوقی شاهد حرکت لاک‌پشتی طولانی‌مدت شاخص کل بودیم که به‌زعم کارشناسان تنها زمان اصلاح قیمت‌ها در بورس را به تعویق انداخت و رکود را تشدید کرد. ضمن اینکه مطابق گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» در بورس‌های معتبر جهان نیز این اقدامات صورت گرفته است که این تجربه‌ها نیز حاکی از نتایج نامناسبی بوده است.در این زمینه، داوود فصاحت، کارشناس بازار سهام با اشاره به اینکه شاخص‌سازی بورس در روندهای منفی مشاهده می‌شود، گفت: بورس تهران در نزدیک به سه ماه اخیر بازدهی حدود ۲۵ درصدی را کسب کرده است و بررسی‌ها از عملکرد صنایع و گروه‌های بورسی نیز به‌طور میانگین تقریبا همین بازدهی را نشان می‌دهد.از این رو شائبه معاملات حمایتگر و هدفدار در بازار سهام کشور در دوران رونق بازار رد می‌شود.وی ادامه داد: در روند نزولی حدود دو هفته اخیر بورس ردپای چنین دخالت‌هایی در بازار نمایان شد به‌طوری که برخی کارشناسان روند این روزهای شاخص بورس را نوعی دستکاری شاخص دانسته و معتقدند این اقدام نوعی دخالت در بازار سهام است تا با ایجاد دلگرمی میان سهامداران، شرایط روانی بازار مساعد شود. این کارشناس بازار سهام افزود: در شرایطی که شاخص بورس به‌عنوان نماگر وضعیت بازار سهام کشور مورد استفاده تحلیلگران قرار می‌گیرد، به وجود آمدن فاصله بین واقعیت‌های بازار و رقم شاخص تحلیل کارشناسان بورسی را فاقد ارزش می‌کند و در نتیجه کم کم تحلیل در بازار جای خود را به انتظارات بی مورد در بازار می‌دهد. فصاحت با بیان اینکه عملکرد مدیران صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر اساس بازدهی شاخص سنجیده می‌شود، تشریح کرد: تلاش برای جلوگیری از ریزش شاخص بورس موجب می‌شود اعتبار ارزیابی‌‌ها از بین برود که این موضوع در پی عامل اول یعنی از بین رفتن تحلیل در بازار است. وی ادامه داد: همچون تجربه سال ۹۲ و ۹۳ که این اقدام اصلا به وضعیت بازار کمک نکرد و فقط موجب تعمیق رکود معاملات شد، ادامه اتخاذ چنین اقدامات هدفداری همچون دو بازه زمانی اشاره شده تنها روند اصلاحی بازار را به تعویق می‌اندازد. از طرفی در مقایسه با دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری، امکان مقایسه بازار‌های سرمایه‌گذاری را نزد فعالان اقتصادی از بین می‌برد و به افراد سیگنال‌های غلط می‌دهد.

در بازار چه گذشت؟

شاخص کل بورس روز گذشته با رشد اندک ۰۶/ ۰ درصدی مواجه شد و در نهایت در ارتفاع ۷۷ هزار و ۶۹۷ واحدی ایستاد. به این ترتیب بازدهی این بازار از ابتدای سال در همان محدوده ۲۴ درصدی باقی ماند.در بازار دیروز در حالی که شاخص کل تحت تاثیر نوسانات منفی «شپنا» و «فولاد» در مسیر نزولی حرکت می‌کرد، در ساعات پایانی معاملات تحت تاثیر تحرکات معامله‌گران حقوقی در نمادهای «اخابر»، «وغدیر» و «حکشتی» در نهایت با رشد ۴۹ واحدی به کار خود پایان داد.در جریان معاملات دیروز «چفیبر» و «کسعدی» پس از اعلام گزارش پیش‌بینی سود سال مالی منتهی به۳۰ اسفند ۹۵ خود کشف قیمت شدند و به ترتیب بیشترین افزایش قیمت بازار سهام را به نام خود ثبت کردند. پس از این دو نماد «دپارس» و «زمگسا» قرار داشتند. در مقابل دو نماد «کطبس» و «خفنر» رده‌های نخست جدول بیشترین کاهش قیمت را به خود اختصاص دادند. معامله ۴۱۵ میلیارد ریالی شرکت آذر آب این نماد را در صدر جدول بیشترین ارزش معاملات قرار داد. جایگاه دوم این جدول نیز به معامله ۴۱۰ میلیارد ریالی ایران‌خودرو تعلق گرفت.