رفتار معکوس در بازار آتی سکه
منیـره نظامیوند چگینی: طی روزهای اخیر انتظار نشست فدرال رزرو آمریکا برای تعیین زمان افزایش نرخ بهره باعث کم‌عمقی معاملات طلای جهانی و نوسان‌های محدود این فلزگرانبها شد. معاملات آتی سکه نیز که در انتظار این خبر بود همچنان پایین‌ترین حجم معاملات خود را نسبت به ماه‌های گذشته در سال 94 ثبت کرد. پس از تصمیم فدرال رزرو مبنی بر عدم ایجاد تغییر در میزان نرخ بهره بانکی در پایان نشست روز پنج‌شنبه، گمانه‌زنی‌ها درخصوص زمان دقیق افزایش نرخ بهره آمریکا قوت گرفت که موجی از نگرانی‌ها را در میان فعالان و سرمایه‌گذاران برانگیخت و در نتیجه قیمت این فلز به بیش از ۱۱۳۳ دلار رسید.

به نظر می‌رسد این عامل طی مدت اخیر، محرک اصلی نوسانات قیمت اونس طلا بوده است. در پی اعلام نتیجه نشست فدرال رزرو آمریکا،‌ بهای طلا در بازارهای جهانی، معاملات روز جمعه را با افت قیمت آغاز کرد. قیمت هر اونس طلا دیروز با 3/ 0 درصد افت به کمتر از 1127 دلار رسید، اما در ادامه ساعات معاملات با رشد قیمت و افزایش تقاضا همراه بود.


شایان کرمی، تحلیلگر بازار آتی درخصوص رفتارهای نوسانی سکه آتی در هفته گذشته بر این باور است که بازار این کالا در روزهای اخیر دستخوش تغییراتی شده که بیشتر تحت تاثیر پیش بینی‌ها و انتظارات فعالان از نشست آخر هفته فدرال رزرو آمریکا صورت گرفته است. به عقیده وی، نکته مهمی که در روزهای اخیر در معاملات آتی سکه به چشم می‌خورد این است که سررسیدهای آتی نسبت به ماه گذشته مجددا از حالت بک واردیشن (Backwardation) یا وضعیتی که در آن قیمت‌های آتی کمتر از قیمت‌ها در بازار نقدی است، خارج شده و در حال حاضر کلیه سررسیدهای آتی بالاتر از بازار نقدی معامله می‌شوند، اما همچنان فاصله بسیار کمی دارند. حال باید دلایلی که بازار طی این هفته‌ها از حالت بک واردیشن به حالت فورواردیشن (Forwardation) یعنی وضعیتی که قیمت قرارد‌اد‌ آتی د‌ر آن بالاتر از قیمت د‌ارایی پایه د‌ر بازار نقد‌ است، تغییر فاز داده را بررسی کنیم.


کرمی بر این باور است که طبیعتا فاصله‌های سررسیدهای آتی نسبت به بازار نقدی بر اساس انتظارات تورمی تعیین می‌شود. این انتظارات بیشتر خود را در نرخ ارز که یکی از متغیرهای تعیین‌کننده در قیمت سکه در بازار ایران است، نشان می‌دهد. پس از توافق هسته‌ای در تیرماه 94 شاهد این موضوع بودیم که قیمت سررسیدهای آتی به زیر نقدی نزول کرد و پایدار ماند که از اصلی ترین دلایل آن انتظار کاهش تورم و رسیدن به تورم تک رقمی است؛ هرچند ریزش طلای جهانی به کمترین قیمت خود طی 5 سال گذشته مزید بر علت بود که آتی به حالت بک واردیشن تبدیل شد. اما پس از گذشت زمان و ادامه دار شدن رکود اقتصادی در جامعه، بحث‌های رد توافق در کنگره و مجلس آمریکا همچنین مخالفت حزب جمهوری خواه در این کشور که آینده توافق هسته‌ای را در ابهام قرار می‌دهد و مهم تر از همه ریزش قیمت جهانی نفت و طرح بودجه 95 و کسری بودجه دولت این انتظارات تورمی را تغییر داد و نرخ ارز مجددا شیب صعودی به خود گرفت و بازار آتی از حالت بک واردیشن خارج شد به‌طوری که حتی سکه نقدی در بازار ایران نیز به دلیل افزایش تقاضا به بالاتر از ارزش ذاتی خود رسید. به گفته کرمی به نظر می‌رسد با ذکر تمامی شرایط فوق نمی‌توان انتظار کاهش قیمت ارز را در سال‌های 94 و 95 داشت و این نکته‌ای است که باید اکثر فعالان بازار قراردادهای آتی در نظر داشته باشند؛‌ هر چند این مساله خدشه‌ای به وعده‌های دولت مبنی بر تک رقمی کردن تورم وارد نمی‌کند، زیرا درصورتی‌که تغییرات اموال غیر‌منقول را در سبد محاسبه تورم قرار دهیم، عملا دولت یازدهم به تورم تک رقمی دست پیدا کرده است. جمع بندی که از بحث نرخ ارز می‌توان داشت این است که شیب صعودی افزایش دلار و افت ارزش ریال همچنان در سال‌های آتی حفظ خواهد شد، اما به‌طور قطع فارغ از هیجانات سال‌های گذشته خواهد بود و نوسانات آن کاملا کنترل شده و محدود است. پس طبیعی است که بازار آتی سکه فاصله خود را در حد معقولی از بازار نقدی نگه دارد و همچنان در حالت فورواردیشن باشد. دیگر متغیر مهم در تعیین قیمت سکه و طلا و همچنین متغیری که این روزها مورد توجه فعالان بازار آتی سکه است و اهمیت بسیاری دارد، قیمت طلای جهانی است. خبر تورم ماهانه آمریکا روز پنج‌شنبه 16 سپتامبر که برخلاف پیش‌بینی‌ها منفی بود و نشان‌دهنده تورم منفی در آمریکا بود، انتظارات را برای افزایش نرخ بهره در این ماه حتی آینده نزدیک از بین برد. زیرا بر اساس صحبت‌های جانت یلن، رئیس بانک مرکزی آمریکا، رسیدن به تورم 2‌درصد و انتشار خبر منفی تورم ماهانه نشان‌دهنده این موضوع است که تا افزایش نرخ بهره در این کشور فاصله زیادی باقی است؛ زیرا افزایش نرخ بهره یک سیاست پولی انقباضی است. این در حالی است که تورم این کشور منفی شده و برای رسیدن به تورم 2 درصد نمی‌توان از سیاست‌های انقباضی استفاده کرد، به همین منظور خروجی نشست فدرال رزرو آمریکا فردای همان روز یعنی 17 سپتامبر نشان داد فعلا خبری از افزایش نرخ بهره نیست، هرچند رئیس بانک مرکزی آمریکا احتمال افزایش نرخ بهره در ما دسامبر را نیز رد نکرد و حتی به رشد اقتصادی آمریکا هم اشاره داشت. همین مساله باعث شد از 16 سپتامبر طلای جهانی روند مثبت به خود بگیرد.


در حال حاضر می‌توان گفت مهم ترین عواملی که طی هفته‌های آینده روی این فلز گران بها اثر می‌گذارد اخبار اقتصادی آمریکا و تقاضای کشورهایی همچون چین و هند است.

معاملات آتی سکه نیز طبیعتا پس از مشخص شدن نتیجه فدرال رزرو آمریکا از هفته‌های آتی حجم بهتری به خود می‌گیرد و با توجه به کنترل قیمت ارز به دلیل رشد نسبی قیمت نفت، بیشتر متاثر از روند طلای جهانی در روزهای آینده خواهد بود.