محمد‌حسین بابالو: در بازار محصولات پتروشیمی رکود شدیدی حاکم شده که افت شدیدتر حجم معاملات پلیمرها را به همراه داشت. این در حالی است که کاهش موجودی انبارها به دلیل افت هفتگی و ادامه دار حجم معامله پلیمرها در بورس کالای ایران باعث شده تا موجودی انبارها کاهش یابد و تماشاگر نوسان عرضه بسیاری از مواد اولیه باشیم. با توجه به نزدیکی به ماه مبارک رمضان و کاهش حجم تولید در صنایع پایین‌دستی و همچنین ضعف فراگیر نقدینگی شاهد آن بودیم که قیمت‌ها وارد یک فاز دوگانه شده و تا جایی که برخی از کالاها با افزایش نرخ و بسیاری نیز با افت قیمت‌ها رو‌به‌رو شده‌اند که انسجام کلی را از بازار دریغ داشته است. با توجه به موارد ذکر‌شده به نظر می‌رسد این وضعیت پیشین حداقل در هفته پیش‌رو نیز ادامه داشته باشد.


وضعیت معاملات در بورس کالای ایران

در هفته گذشته بازار محصولات پلیمری وارد یک فاز عقب‌نشینی مهم شده تا جایی که حجم معامله پلیمرها در بورس کالای ایران با کاهش ۸ هزار و ۹۵۴ تنی همراه شد. به عبارت ساده‌تر اگر کاهش حجم معامله در اولین هفته فروردین ماه را در نظر نگیریم، حجم معامله پلیمرها به کمترین حد از دی ماه سال گذشته تاکنون کاهش یافته است. این وضعیت در حالی تجربه شد که حجم عرضه کاهش محدودی داشت؛ ولی تقاضا با افت قابل ملاحظه‌ای رو‌به‌رو شد. کاهش حجم تولید در صنایع پایین‌دستی و مصرف‌کننده، نزدیکی به ماه مبارک رمضان، کاهش جذابیت واسطه‌گری و سفته‌بازی، دورنمای مبهم بازار و ترس از کاهش بیشتر قیمت‌ها را می‌توان از دلایل اصلی این وضعیت برشمرد. این در حالی بود که بسیاری از کالاهایی که در گذشته جذابیت فراوانی داشتند با افت تقاضا همراه شدند که البته نشان‌دهنده رکود گسترده تولید در صنایع مصرف‌کننده است.

کاهش حجم تولید در روزهای گرم سال و مخصوصا در ماه مبارک رمضان در اغلب صنایع پایین‌دستی پتروشیمی امری عادی و حتی سنتی تلقی می‌شود که تنها بازار ظروف یکبار مصرف شرایط مطلوبی خواهند داشت، ولی امسال شرایط، سخت‌تر از حالت عادی است؛ زیرا کاهش حجم معاملات در بورس کالای ایران به قدری خودنمایی می‌کند که باید نگران کل بازار بود.

در بازار محصولات پتروشیمیایی نیز شرایط مشابهی حاکم بود و افت تقاضا را می‌توان مهم‌ترین‌ رخداد در معاملات هفته گذشته این قبیل محصولات در بورس کالا برشمرد. با توجه به ویژگی‌های فنی صنایع مصرف‌کننده محصولات شیمیایی که اغلب آنها شرکت‌ها و کارخانه‌های قدرتمند در صنایع پایین‌دستی به شمار می‌روند که البته تولیدات آنها بیشتر به مصرف دیگر صنایع به‌عنوان مواد اولیه می‌رسد، می‌توان گفت شرایط کلی در کل بازار محصولات پتروشیمی رو به وخامت گذاشته است. البته کاهش قیمت‌های پایه را نیز باید لحاظ کرد ولی تاکنون نتوانسته است بر کل بازار با بهبود حجم معاملات و ایجاد یک جذابیت نسبی موفق عمل کند.


بازار داخلی محصولات پلیمری

با توجه به افت شدید حجم معامله پلیمرها در بورس کالای ایران، انتظار داریم تا عرضه محصولات به بازار داخلی البته با مبدأ بورس کاهش یابد. این در حالی است که افت حجم معامله مدت‌ها در حال کاهش است که نشان می‌دهد باید انتظار داشته باشیم تا موجودی انبارها کم بوده و حتی به‌صورت روزشمار نیز کاهش یابد. البته شاید بازار بتواند با عرضه‌های خارج از بورس تا حدودی ضعف عرضه خود را کاهش دهد، ولی قطعا کل تقاضای بازار را جبران نخواهد کرد. این در حالی است که ضعف تقاضای موثر به دلیل افت حجم تولید باعث شده تا واقعیت‌های بازار تا حدودی مغفول باقی بماند. به عبارت ساده‌تر حجم عرضه در بازار داخلی پایین است ولی چون تقاضا هم محدود است، بنابراین شاهد جهش شدید قیمت‌ها نبوده‌ایم.

در روزهای اخیر طرزفکر کلی در بازار مواد اولیه پلیمری کاهش قیمت‌ها بوده و هست ولی با توجه به ضعف عرضه و وجود محدود تقاضا، بسیاری از کالاها افزایش قیمت داشتند که باعث شد تا بازار این قبیل محصولات وارد یک چندگانگی شود تا جایی که بسیاری از کالاها با افزایش نرخ و بسیاری دیگر با کاهش قیمت رو به رو شدند. به نظر می‌رسد این شرایط چندگانه حداقل در هفته پیش رو میهمان بازار باشد.

به‌عنوان مثال 0209 خطی، 0075، EX3 و برخی دیگر از گریدها با کاهش قیمت‌ها و در مقابل 2420D، 2100، 3840 تبریز و بسیاری دیگر از کالاها در مسیر افزایش قیمت شتابانی قرار داشتند. از طرف دیگر بخش بزرگ تری از کالاها باز هم با نوسان نرخ همراه شدند تا اینکه یک روز افزایش قیمت و روز دیگر کاهش نرخ را تجربه کردند که در نهایت باید گفت از یک روند عمومی مشخص تبعیت نکردند. دلیل اصلی این موارد را باید نوسان حجم عرضه و تقاضا و همچنین جو روانی حاصل از معاملات در بورس کالا دانست. در نهایت باید گفت که شرایط فوق نشانه‌ای از کاهش موجودی انبارها است که پس از وجود یک تقاضای مطلوب، قیمت‌ها افزایش یافته یا با عرضه یک کالای خاص و حتی تحویل یک محموله مورد معامله، قیمت‌ها در مسیر کاهش قرار می‌گیرد. تجربه‌های پیشین نشان می‌دهد در چنین شرایطی شایعات در بازار حرف اول را می‌زند و البته هر فعال بازار که از نقدینگی بیشتری برخوردار باشد می‌تواند با خرید نقدی و فروش اعتباری یا خرید یک محموله از یکسو بازار را مدیریت کرده، تعیین قیمت کند و همچنین سود بیشتری را برای خود به ارمغان آورد.

با توجه به این موارد، این وضعیت شکننده باز هم ادامه خواهد داشت که در کنار برخی شنیده‌ها از تلاش برخی افراد برای منوپول کردن بازار یک گرید خاص (در دست گرفتن اختیار اکثریت حجم عرضه‌ها - انحصاری کردن بازار) می‌توان وجود پتانسیل افزایش قیمت‌ها به نسبت نرخ‌های مورد معامله در بورس کالای ایران را نیز هشدار داد. در نهایت باید گفت تا اعلام قیمت‌های پایه جدید در 8 تیرماه این وضعیت شکننده در بازار ادامه خواهد داشت و ممکن است برخی التهابات دست ساخته یا حاصل از کاهش حجم عرضه‌ها، قیمت‌ها را دستخوش تغییر کند.

به جز مسائل فنی یا ویژگی‌های درون بازار، بسیاری از رخدادهای بیرونی نیز بر کل بازار موثر بوده و هست. افت نسبی تزریق بودجه‌های عمرانی که در شنیده‌ها و گمانه‌زنی‌ها از آن یاد می‌شود، کاهش قیمت دلار و شکسته شدن کف 3300 تومانی و حتی تثبیت در قیمت‌هایی نزدیک به 3280 تا 3290 تومان در هفته گذشته، کاهش جذابیت عرضه‌های صادراتی مواد اولیه، نزدیکی به ضرب‌الاجل پایان مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و احتمال دست یافتن به یک توافق که به جهش عجیب بورس اوراق بهادار نیز منتهی شد و بسیاری رخدادهای دیگر دورنمای مبهمی را پیش روی بازار قرار داده است. این موارد اجازه نمی‌دهد تا فعالان بازار بتوانند استراتژی مشخصی را برای خود ترسیم کنند بنابراین کاهش حجم تولید یا تولید با حداقل ظرفیت ممکن یا خرید مواد اولیه به میزان ضرورت را شاهد هستیم. با توجه به این موارد شاید ابهام موجود ادامه یابد که تمدید مذاکرات می‌تواند به این شرایط مبهم پیش رو دامن زده و زمان آن را تمدید کند.


مهم‌ترین‌ رخدادها در بازار محصولات پتروشیمی در هفته‌ای که گذشت:


- کاهش شدید حجم معامله در بورس کالا در کنار کاهش شدیدتر حجم تقاضا.



- کاهش محسوس جذابیت خرید از بورس کالا به دلیل افت پتانسیل سفته‌بازی یا واسطه‌گری.


- کاهش موجودی انبارها.


- افزایش چراغ خاموش حجم عرضه‌ها به موازات بورس کالا که تاکنون نتوانسته‌اند نیاز بازار را به‌صورت کامل تامین کنند.


- کاهش حجم تولید در صنایع پایین دستی محصولات پتروشیمی که به مواد اولیه صنایع شیمیایی نیز سرایت کرده است.


- افت جذابیت خرید برای بسیاری از کالاها که در گذشته بسیار جذاب بوده‌اند همچون EX3 یا دی‌اتیل هگزانول.


- توجه بازار به برخی عرضه‌های خاص که نشان دهنده تلاش برای مدیریت بازار است همچون ۰۲۰۹AA خطی.


- ضعف فراگیر نقدینگی در کل بازار تا جایی که خرید نقدی و فروش اعتباری نیز جذابیت پیشین را ندارد.


- عدم بازپرداخت بسیاری از مطالبات پیشین از سوی بخش‌های مختلف.


- کاهش حجم فروش محصولات نهایی.


- انتظار برای کاهش بیشتر حجم معاملات در ماه مبارک رمضان مخصوصا برای محصولات نهایی پلاستیکی.


- افزایش فعالیت‌ها در بازار محصولات و ظروف یکبار مصرف.


- دوگانگی قیمت‌ها در بازار پلیمرها تا جایی که برخی از کالاها با افزایش نرخ و برخی دیگر با افت قیمت همراه شده‌اند.


- نوسان قیمت‌های جهانی محصولات پلیمری تا جایی که جهت‌گیری بین‌المللی نرخ‌ها نیز کاهشی است.


- شکسته شدن کف روانی ۳۳۰۰ تومان برای نرخ دلار.


- شرایط سخت صادراتی محصولات نهایی که ممکن است در ماه مبارک رمضان وخیم‌تر شود.


- کاهش جذابیت عرضه‌های صادراتی پلیمرها به دلیل افت قیمت‌های جهانی، دورنمای ضعیف آن و البته کاهش قیمت دلار.


- دورنمای مبهم بازار که اجازه فعالیت آزادانه را از فعالان بازار می‌گیرد.


- نزدیکی به ضرب‌الاجل پایان مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ و افزایش احتمال دست یافتن به توافق جامع هسته‌ای که جهش بورس اوراق بهادار و افت قیمت دلار را می‌توان در این چارچوب برآورد کرد.