جواد موسوی کارشناس بازار - کارگزاری اطمینان سهم بازار محصولات پتروشیمی در روزهای پایانی سال ۹۳ به گونه‌ای جهت‌گیری کرده است که شاید دورنمای مشخصی را در برابر دیدگاه تحلیلگران قرار ندهد. از سویی کاهش نسبی حجم عرضه‌ها، افزایش تقاضا، رفتار هیجانی قیمت‌ها، موجودی بالای انبارها و احتمال توافق جامع هسته‌ای از مواردی است که آینده بازار را در کنار نوسان قیمت دلار تیره و تار تصور می‌کند. با توجه به این موارد گزارش رخدادهای مهم بازار در هفته‌ها و ماه‌های اخیر می‌تواند داده مثبتی در برابر فعالان بازار باشد که تعیین استراتژی تولید و تجارت را تسهیل کند. در آخرین روز دی ماه قیمت‌های پایه جدید محصولات پلیمری در بورس کالای ایران برای بهمن ماه اعلام شد. قیمت‌های اعلامی برای اکثریت گرید‌ها کاهش را نشان می‌داد که کمترین کاهش مربوط به پلی‌اتیلن سبک خطی و به میزان ۴ درصد و بیشترین افت هم مربوط به کالای استایرن انبساطی و معادل ۱۹ درصد بود. با این حجم افت قیمت و نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال بود که این انتظار می‌رفت بازار قدری رونق بگیرد، این در حالی بود که قیمت‌های جهانی نشان می‌داد کالا‌ها باید کاهش بیشتری را تجربه کنند و این کاهش، انتظار بازار را برآورده نکرد و بازهم مورد توجه بازار قرار نگرفت و در هفته‌های بعدی بود که کارگروه پلی‌اتیلن تصمیم به ریزش مجدد قیمت‌ها گرفت که این بار نیز افت حدودا ۳‌درصدی را تجربه کردیم، ولی با این کاهش هم انتظارات بازار برآورده نشد، زیرا فعالان بازار قیمت‌های جهانی و قیمت مواد وارداتی را رصد می‌کردند و همچنان اعتقاد داشتند که قیمت‌ها باید افت بیشتری را تجربه کنند، به همین خاطر باز هم تقاضا به آن صورت که انتظار می‌رفت افزایش پیدا نکرد. بهمن ماه هم به همین منوال به پایان رسید و در روز چهارشنبه اواخر بهمن ماه قیمت‌های جدید توسط دفتر توسعه صنایع تکمیلی اعلام شد و شاهد بودیم که اکثر کالاها با افت شدید مواجه شده‌اند، این بار اکثر فعالان بازار اعتقاد داشتند که قیمت‌ها به کف خود رسیده و باید خرید‌های خود را انجام دهند زیرا از طرفی تقاضاهای شب عید را باید در اسفند ماه جواب بدهند و از طرف دیگر، چون روند قیمت نفت و قیمت‌های فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی به تبعیت از آن صعودی شده است، بنابراین باید تناژهایی را مازاد بر نیاز خود خریداری کنند تا در صورت افزایش قیمت‌ها در ماه‌های بعد منتفع شوند. از طرف دیگر دفتر توسعه صنایع تکمیلی اعلام کرد که از این پس قیمت‌ها هر ۱۵ روز یک بار تغییر خواهد کرد. بعد از انجام برنامه ریزی توسط افراد فعال در صنعت با قیمت‌های جدید اعلامی بود که در ظهر روز دوشنبه یعنی چند روز بعد از اعلام اولیه قیمت‌ها، باز هم نرخ‌ها تغییر کرد و در اکثر کالاها افزایش دیده ‌شد، دفتر توسعه تکمیلی با ارائه توضیح اعلام کرد که تحت فشار مجتمع‌های پتروشیمی و به خصوص کارگروه پلی‌اتیلن حاضر به تغییر دوباره قیمت‌ها شده‌اند و این اقدام باعث بروز نارضایتی‌های زیادی از سیاست‌های این دفتر شد. در دو هفته ابتدایی اسفند ماه ۱۳۹۳ تقاضا به شدت افزایش یافت و در اکثر کالاها شاهد رقابت قیمتی بودیم و در مورد بعضی از کالاها مثل پلی‌اتیلن سبک فیلم بندر امام، پی‌وی‌سی، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی و... معاملات با سقف قیمت صورت گرفت. در ۱۵ اسفند ماه دفتر توسعه تکمیلی به وعده خود عمل کرد و قیمت‌های جدید را منتشر کرد که نکته قابل توجه در آن کاهش نرخ در اکثر گرید‌های پلی‌اتیلنی و افزایش نرخ در پی‌وی‌سی، پلی‌استایرن و PET گرید بطری مشاهده می‌شد. این سه بار نوسان در قیمت در اسفند ماه باعث شد که باز هم تا حدودی فعالان بازار اعتماد خود را به بازار از دست بدهند و در دوهفته پایانی سال ۱۳۹۳ حجم خریدها کاهش یافت. در حال حاضر نیز قیمت‌ها در بازارهای آسیایی صعودی است و اکثر فعالان در بازار در این برهه ترجیح می‌دهند که به رصد تغییرات بازار بپردازند. از طرف دیگر همه بازاری‌ها چشم انتظار نتیجه مذاکرات هسته‌ای هستند تا بتوانند بهترین استراتژی خرید خود را انتخاب کنند و همچنین برای فروش محصولات نهایی خود برنامه‌ریزی کنند، البته بخشی از کم‌شدن حجم خریدها در هفته‌های آخر سال هم به این دلیل بود.

وضعیت بازار PVC

این گروه را می‌توان پر‌رونق‌ترین گروه بازار در ۲ماه پایانی سال نامید. بعد از اینکه در دی ماه اروند و بندر امام به‌صورت همزمان جهت تعمیرات اساسی اورهال شدند، این گروه مورد توجه بازار قرار گرفت، با توجه به اینکه به ماه‌های پایانی سال هم نزدیک می‌شدیم و انتظار افزایش تقاضا برای محصولات نهایی وجود داشت و در نیمه اول سال جدید هم تقاضا برای کالاهای ساخته شده از پی وی سی افزایش پیدا می‌کرد، تقاضا برای این گروه به شدت افزایش پیدا کرد و شاهد رقابت قیمتی در این محصول بودیم.

اصلی‌ترین عامل برای افزایش تقاضا را می‌توان وجود سیر صعودی برای قیمت این محصول در بازارهای آسیایی به محوریت تقاضای زیاد هندوستان دانست که باعث می‌شد انتظار افزایش نرخ در بازار برای فعالان بازار ایجاد شود و به امید کسب سود در آینده اقدام به خرید کنند و از طرف دیگر وقتی تقاضای جهانی برای محصولات مجتمع‌ها رونق می‌گیرد به دلیل قیمت بالاتر و همچنین مزایای فروش صادراتی، آنها ترجیح می‌دهند کالای خود را بیشتر صادر کنند و همین امر باعث افت عرضه‌ها در بازار داخلی شده و باز هم تقاضا به عرضه پیشی گرفته و باعث ایجاد رقابت قیمتی برای خرید این محصول می‌شود. حجم معاملات این محصول در آذر ماه ۲۳۱۵۴ تن، دی ماه ۲۵۶۹۸ تن، بهمن ماه ۳۳۷۸۷ تن و در اسفند ماه ۳۱۸۰۵ تن بوده است که این آمار نشان از رونق این محصول دارد.

پلی‌اتیلن‌های سبک فیلم: این گروه در ماه‌های ابتدایی سال جاری، بعد از آزادسازی نرخ‌گذاری بر مبنای دلار آزاد روز‌های کاملا بی‌رونقی را سپری می‌کرد. در برهه‌هایی از زمان که قیمت‌ها را کاهش می‌دادند این گروه نیز تغییرات کمی را در میزان تقاضا و حجم معامله مشاهده می‌کردیم، ولی در بهمن‌ماه که قیمت‌ها را تا حدی (۵ درصد) کاهش دادند، حجم معاملات این گروه از ۱۲.۸۳۴ تن در دی ماه به ۱۷.۱۱۵ تن در بهمن ماه افزایش یابد، بعد از اینکه قیمت‌ها را در اسفند ماه به میزان قابل توجهی (حدودا ۱۰ درصد) کاهش دادند، انتظارات فعالان بازار برآورده شد و برای خرید این محصول وارد بازار شده و حجم معاملات این گروه به شدت افزایش یافته و به ۲۹.۳۲۵ تن رسید (۱۲.۲۱۰ تن افزایش).

گروه پلی‌پروپیلن‌ها: این گروه به مدت حدودا ۴ ماه بعد از آزادسازی نرخ‌ها در رکود به سر برد و در ماه‌هایی مثل آبان و آذر که دفتر صنایع تکمیلی قیمت این گروه را بالا اعلام کرد، شرکت‌های سازنده این محصول تصمیم گرفتند که جهت رونق بازار قیمت خود را ثابت نگه دارند. بعد از این اتفاقات در نیمه دوم دی ماه ۱۳۹۳ بود که سازنده‌های پ پ قیمت خود را در دو مرحله به شدت کاهش دادند به حدی که قیمت گرید نساجی به ۳۳۵۰ تومان رسید و در این برهه قیمت این محصول در بازارهای آسیایی به ۸۰۰ دلار به ازای هر تن رسیده بود. با وجود این قیمت‌ها، بازار همچنان کم‌‌رونق بود، در بهمن ماه قیمت این گروه توسط دفتر توسعه صنایع تکمیلی اعلام نشد، زیرا خود مجتمع‌ها قیمت را کشف کرده بودند. در هفته‌های پایانی بهمن‌ماه تقاضا برای این گروه تا حدی بهبود یافت، اما در بازار شایعه شده بود که قیمت این گروه در حال افزایش است که البته در بازارهای جهانی روند رو به رشد‌ آن شروع شده بود و در اسفند ماه با قیمت‌های جدید اعلامی شاهد افزایش نرخ در این گروه بودیم؛ چرا که قیمت این گروه در بازارهای جهانی افزایشی بوده و با رونق گرفتن فروش صادراتی حجم عرضه‌ها در بازار داخلی کاهش می‌یابد و فعالان بازار از ترس افزایش نرخ مجدد ترجیح می‌دهند که مازاد بر نیاز هم خرید کنند. به‌عنوان مثال، حجم معاملات گروه نساجی در آذر ماه ۲۱۸۷۸ تن، دی ماه ۱۱۳۴۳ تن، بهمن ماه ۱۵۱۱۷ تن و در اسفند ماه به ۲۷۹۸۲ تن رسید و همان‌طور که در این آمار مشاهده می‌شود حجم معاملات این گروه در اسفند ماه به شدت افزایش یافته است (۱۲۸۰۰ تن افزایش نسبت به بهمن‌ماه ۱۳۹۳).

گروه پلی‌اتیلن‌های سنگین

سنگین تزریقی: این گروه نیز در ماه‌های گذشته به دلیل قیمت بالایش به نسبت قیمت‌های جهانی و همچنین فروش توسط پتروشیمی‌ها در بازار آزاد و به‌صورت غیر‌شفاف بازار کم‌رونقی را تجربه می‌کرد. پر‌طرفدار ترین گرید این گروه ۵۲۵۱۸ است که آن هم تقریبا می‌شود گفت به‌صورت یک هفته در میان توسط پتروشیمی جم عرضه می‌شد، حجم کل معامله این گروه در آذر ماه ۴۷۳۱ تن، دی ماه ۸۶۹۸ تن، بهمن ماه ۸۰۹۴ تن و در اسفند‌ماه ۷۵۷۴ تن بوده است.

سنگین فیلم: این گروه نیز با وجود اینکه در فصل زمستان یعنی اوج مصرفش قرار داشتیم روزهای کم‌رونقی را به دلیل بالا بودن قیمت پایه‌اش و همچنین فروش گسترده پتروشیمی‌ها در بازار آزاد سپری کرد.

در دی ماه سازنده‌های X۵ و ۵۱۱۰ با هدف افزایش میزان فروش، قیمت خود را کاهش دادند، ولی قیمت F۷۰۰۰ تغییری پیدا نکرد و حجم معاملاتش به شدت کاهش یافت. این گروه به شدت دارای حواشی بود به حدی که در یک مورد بعضی از فعالان بازار ادعا می‌کردند که بارهای صادراتی را لب مرز به داخل کشور بر‌می‌گرداندند و با قیمت پایین می‌فروختند. این محصول نیز در چهار ماه آخر سال حجم معاملات نسبتا کمی را تجربه کرد، حجم معامله در آذر ماه ۶۰۹۷ تن، دی ماه ۷۴۰۸ تن، بهمن ماه ۷۶۲۰ تن و در اسفند ماه ۹۴۶۴ تن است.

سنگین بادی: اکثر فعالان بازار نیز در ماه‌های آذر،دی، و بهمن اعتقاد داشتند که قیمت این گروه نسبت به بازارهای جهانی بالا است و به همین دلیل حجم معاملات بسیار کمی را در این گروه شاهد بودیم. در بهمن ماه با کاهش قیمت توسط دفتر توسعه تکمیلی و افت مجدد توسط کارگروه پلی‌اتیلن باز هم انتظارات بازار برآورده نشد و در اسفند ماه هم با وجود افت مجدد، این گروه باز به خوبی مورد اقبال بازار قرار نگرفت.

البته این گروه عرضه‌های زیادی داشت و چند مجتمع به‌صورت همزمان تناژهای بالایی را عرضه می‌کردند و حجم بالای عرضه‌ها هم تاثیر گذار بود. حجم معاملات این گروه در آذر ماه ۹۲۶۰ تن، دی ماه ۶۷۱۸ تن، بهمن ماه ۱۲۳۵۲ تن و در اسفند ماه ۹۳۸۸ تن است.

سنگین اکستروژن: در مورد این کالا باید گفت به دلیل اینکه مصرف بیشتر کالاهای تولیدی از این محصول در بخش کشاورزی است در زمستان بازار پر‌رونقی ندارد و در اکثر عرضه‌ها، کالا وارد معاملات مازاد می‌شد. در بهمن ماه قیمت این کالا تا حدی کاهش پیدا کرد، ولی این قیمت همچنان در مقایسه با قیمت‌های جهانی بالا بود و مورد استقبال بازار قرار نگرفت. در اسفند ماه به دلیل کاهش قابل توجه در قیمت این محصول و همچنین نزدیک شدن به فصل بهار و اوج مصرف این محصول بار دیگر این کالا با تقاضاهای زیاد مواجه شده و حجم بالایی و با سقف قیمت معامله شد. حجم معاملات این گروه در آذر ماه ۱۰۱۹۰ تن، در دی ماه ۱۰۷۳۱ تن، بهمن ماه ۸۷۷۲ تن و در اسفند ماه ۱۸۵۳۲ تن است.

گروه سبک خطی: در مورد این گروه هم با وجود اینکه نیمه دوم سال فصل اوج مصرف این محصول است، بازهم مانند بسیاری دیگر از گرید‌ها شاهد اوضاع کم‌رونقی در این گروه بودیم. این رکود دلایل زیادی داشت از رکود حاکم بر اقتصاد خودمان گرفته تا بالا بودن قیمت این محصول در مقایسه با بازارهای جهانی، البته اصلی ترین عامل که رکود را تشدید می‌کرد همین عامل بالا بودن قیمت این گروه است ولی بسیاری از مجتمع‌ها این کالا را با چیزی حدود ۷۰۰ تومان ارزانتر از داخلی‌ها به مشتریان ترکیه‌ای می‌فروختند و همین امر باعث می‌شد داخلی‌ها توان رقابت‌شان کم شده و با مشکلات بیشتری مواجه شوند. در ماه‌های دی و بهمن تقاضا برای این گروه به حدی پایین بود که با کاهش‌های متوالی توسط خود مجتمع‌ها هم نمی‌شد بازار را راضی کرد تا اینکه در اسفند‌ماه و با نزدیک شدن به شب عید و افزایش تقاضای ناشی از آن و افت قیمت بسیار محسوس این گروه توسط دفتر توسعه تکمیلی بار دیگر شاهد رونق در معاملات این محصول بودیم. حجم معاملات این گروه در آذر ماه ۱۴۶۱۲ تن، دی ماه ۸۱۲۰ تن، بهمن ماه ۵۷۱۸ تن و در اسفند ماه به ۱۹۶۷۲ تن رسید. همانطور که مشخص است در اسفند ماه حجم معاملات این گروه بیشترین حجم در ۶ ماه اخیر است.

گروه استایرنی‌ها: این گروه در دو ماه پایانی سال مشمول آزادسازی محدوده نوسان شد که اقدام مناسبی برای کاهش التهاب این محصول و تقسیم عادلانه‌تر آن در زمینه استایرن‌های انبساطی بود.

استایرن معمولی(کریستال): این گروه رکود بسیار عمیق تری را نسبت به کلیه گروه‌های ذکر شده تجربه کرد و عمده‌ترین دلیلش قیمت بالای آن نسبت به قیمت‌های جهانی بود که باعث شد بسیاری از فعالان بازار اقدام به واردات با ارز مبادله‌ای کنند و با ورود بارهای خارجی به بازار و همزمان فروش آزاد پتروشیمی‌ها با قیمت پایین تر از بورس، حجم معاملات این گروه به شدت کاهش یابد.

فقط در دی ماه بود که بعد از کاهش ناگهانی و زیاد این قیمت تقاضا برای آن به قدری افزایش یافت. حجم معاملات در آذر ۲۶۰ تن (قیمت پایه ۵۶۸۱ تومان)، دی ماه ۱۴۳۰ تن (قیمت پایه ۴۷۵۳ تومان)، بهمن ماه ۶۳۰ تن (قیمت پایه ۴۱۸۰ تومان) و در اسفند ماه ۸۱۰ تن (قیمت پایه ۴۱۷۷ تومان) بود.

استایرن مقاوم(هایم پکت): این گروه نیز دارای وضعیتی مشابه استایرن معمولی بود و به دلیل قیمت بسیار بالا مورد توجه بازار نبود. این گروه نیز در دی ماه و بعد از اولین کاهش رسمی نرخ بیشترین حجم اخیر خود را تجربه کرده است. حجم معامله در آذر ماه ۱۴۴۰ تن(قیمت پایه ۵۸۳۶ تومان)، دی ماه ۲۳۴۰ تن(قیمت پایه ۵۰۶۷ تومان)، بهمن ماه ۱۹۱۰ تن(۴۵۰۳ تومان) و در اسفند ماه ۱۹۶۰ تن(۴۳۶۵ تومان) است.

استایرن انبساطی: این گروه به دلیل عرضه کم آن همیشه با رقابت قیمتی و با سقف قیمت معامله می‌شد. در ابتدا کل بار عرضه شده این محصول توسط ۵ نفر خریداری می‌شد و به شکلی کاملا ناعادلانه تقسیم شده و با قیمتی بسیار بالایی به دست تولیدکننده و‌اقعی می‌رسید.

بعد از آزاد‌سازی محدوده نوسان وضعیت محصول بهتر از قبل شد، ولی همچنان این کالا با رقابت قیمتی بسیار بالایی مواجه می‌شود که دلیل اصلی‌اش کم بودن عرضه است.

گروه PET: گرید بطری این گروه همیشه در فصول سرد سال با رونق کمی مواجه است و اکثرا کل حجم عرضه شده به فروش نمی‌رسد، ولی قیمت این گروه هم در مقایسه با قیمت‌های جهانی بالا بود و مجتمع تندگویان بارها مجبور شد برای فروش بیشتر قیمت کالاهایش را مازاد بر اعلام منابع رسمی کاهش دهد و بخش زیادی از کالا را به‌صورت اعتباری بفروشد تا بلکه در تقاضای خود بهبودی ایجاد کند که باز هم این کالا رونق چندانی پیدا نکرد. در مورد گرید نساجی هم باید گفت به دلیل رکود عمیقی که بر صنعت نساجی ایران حاکم است این گروه نیز وضعیت مناسبی نداشته و همچنان دارای تقاضای پایینی است.

سایه‌روشن بازار محصولات پتروشیمی