محمد‌حسین بابالو: بازار محصولات شیمیایی در روزهای اخیر وارد یک فاز متناقض با دیگر بازارها شده تا در شرایط رکودی فعلی حاکم بر بازار، با افزایش جذابیت خرید رو‌به‌رو شود. افزایش تقاضا در کنار تلاش برای مدیریت بازار، بهبود ساز و کارهای تولیدی در روزهای سرد سال و تلاش برای تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی را می‌توان مهم‌ترین رخدادهای عرضه‌های دیروز مواد شیمیایی در بورس کالای ایران دانست. به نظر می‌رسد به دلیل افزایش جذابیت تقاضای مواد اولیه شیمیایی بتوان به افزایش حجم تولید در واحدهای پایین دستی امیدوار بود. انواع قیر ۴۰۵۰، ۶۰۷۰، ۸۵۱۰۰، MC۲۵۰، قیرامولسیون CRS۱، اوره صنعتی، جوش‌شیرین (پتروشیمی شیراز)، ارتوزایلن، بنزن، آرگون، کربنات سدیم سبک و سنگین، اسید استیک، الکیل بنزن خطی، دی اتیلن گلایکول، منو اتیلن گلایکول، اسید ترفتالیک، دی اتانول آمین، منومر وینیل استات، دی اتیل هگزانول، گوگرد گرانوله و کلوخه، اسید سولفوریک و کریستال ملامین بخشی از عرضه‌های روز گذشته رینگ محصولات پالایشی و پتروشیمی را تشکیل داد. با توجه به شرایط فنی و برخی واقعیت‌های تولید انتظار افزایش جذابیت عرضه‌ها و بهبود روند معاملات به نسبت عرضه‌های روز گذشته و شرایط مبادله پلیمرها وجود داشت که این انتظار در روزهای پایانی آبان ماه و انتظار برای اعلام قیمت‌های پایه جدید محقق شد. منو‌اتیلن گلایکول پتروشیمی شازند، دی‌اتیلن گلایکول پتروشیمی مارون، منومر وینیل استات پتروشیمی شازند، کربنات سدیم سبک پتروشیمی شیراز، دی‌اتانول آمین پتروشیمی شازند، جوش شیرین پتروشیمی شیراز، دی اتیل هگزانول پتروشیمی شازند و نهایتا گوگرد کلوخه (صادراتی) پالایش نفت بندرعباس جذاب‌ترین عرضه‌ها را تشکیل دادند. وسعت و تنوع این حجم ذکر شده نشان‌دهنده بالا بودن جذابیت این قبیل کالاها است که از برخی ویژگی‌های بازار حکایت می‌کند. شاید جذاب‌ترین کالا در روز گذشته را بتوان دی اتیل هگزانول دانست که از قیمت پایانی ۶۹ هزار و ۵۷۹ ریال برای قراردادهای نقدی تا قیمت پایانی ۵۶ هزار و ۹۱ ریال در روز گذشته کاهش داشت. عرضه سلف این کالا نیز با قیمت ۵۴ هزار و ۸۹۹ ریال هم توانست بخشی از التهاب بازار را مرتفع سازد. البته با توجه به قیمت پایه ۴۱ هزار و ۳۷۳ ریال هنوز قیمت‌های فعلی بسیار بالا است و حتی نیاز به مداخله دولت را بیش از پیش نمایان می‌سازد. البته مسوولان امر در این خصوص فعالیت‌های موثری را انجام داده‌اند اما هنوز این التهاب در بازار به‌صورت کامل بر طرف نشده است. واقعیت آن است که بسیاری از خریداران بزرگ برای جلوگیری از توقف خط تولید خود به هر قیمتی اقدام به خرید می‌کنند که در کنار ثبت رقابت‌های فعلی و افزایش شدید قیمت‌ها در یک رقابت یکسویه بسیاری از خریداران کوچکتر نمی‌توانند کالاهای خود را خریداری کرده و به آرامی به حذف آنها از گردونه رقابت و تولید منجر خواهد شد. این اتفاق رخدادی است که قطعا برای کل اقتصاد کشور یک نقطه ضعف به حساب می‌آید زیرا در کنار بی‌اثر ماندن حجمی از سرمایه‌گذاری‌ها در داخل به بیکار شدن بسیاری از شاغلان در این بنگاه‌ها منجر خواهد شد.

روز گذشته را می‌توان به نسبت سایر روزها و دیگر گریدهای کالایی یک روز مطلوب دانست، زیرا در کنار ثبت چندین رقابت نفسگیر حجم تقاضای کلی از جذابیت بالای خرید حکایت داشت. با توجه به شرایط خاص معامله این قبیل کالاها و پایین بودن مشهود حجم سفته بازی و واسطه‌گری در این بازار می‌توان بالا بودن تقاضای این گروه را دقیقا با افزایش جذابیت تولید در صنایع پایین دستی بزرگ برشمرد که نشان‌دهنده افزایش حجم تولید در این قبیل صنایع است. به‌صورت کلی می‌توان جذابیت این معاملات را یک داده مثبت در نظر گرفت، اما با توجه به تفاوت‌های بنیادین شرایط خریداران نیاز به دقت و بررسی بیشتری از سوی مدیران این عرصه احساس می‌شود.

با توجه به کاهش قیمت نفت و ثبات نسبی قیمت دلار در بازار آزاد انتظار تغییر قیمت‌های پایه این قبیل کالاها همچون سایر انواع محصولات پالایشی و پتروشیمی وجود دارد که یک داده مهم برای عقب‌نشینی فعالان بازار و خریداران به حساب می‌آید ولی با توجه به شرایط فنی از جمله احتمال متوقف ماندن خط تولید به دلیل نبود برخی مواد اولیه مخصوصا حلال‌ها شاید خریداران این کالاها چندان هم پتانسیل ریسک و استفاده از زمان را برای خرید کالاهایی با قیمت کمتر نداشته باشند. از سویی زمان‌بر بودن فرآیند تحویل و حمل‌و‌نقل و احتمال بارندگی در روزهای آینده می‌تواند داده‌های مهمی باشند تا تحویل کالا به واحد تولیدی را با وقفه رو به رو کرده که خروجی آن شاید توقف کامل خط تولید باشد. این رخداد قطعا بر هزینه تمام شده تولیدات در واحد تولیدی خواهد افزود که فاصله گرفتن از ریسک را قطعا برای تمامی فعالان بازار توصیه می‌کند. در هر صورت رفتار فعالان بازار در روز گذشته نشان داد که بازار منتظر قیمت‌های جدید نمانده و اقدام به خرید کرد که از جذابیت تولید در کنار ترس از عدم دست یافتن به مواد اولیه مورد نیاز حکایت می‌کند.

کاهش قیمت نفت

در شرایط فعلی مهم‌ترین رخداد اقتصادی در جهان که می‌تواند بر اقتصاد کشور موثر باشد سقوط قیمت نفت است. از طرفی هم‌اکنون افزایش رشد تولید ناخالص داخلی و کاهش تورم توأم شده اما کاهش قیمت نفت که به دست رقبای ایران در حال عمیق‌تر شدن است نیز می‌تواند نقطه ضعف بزرگی برای اقتصاد ایران قلمداد شود. البته تلاش سایر کشورهای دیگر از جمله روسیه، ونزوئلا و الجزایر برای حمایت از قیمت نفت شاید در میان مدت برای حمایت از بازار موثر باشد اما باید قیمت نفت اوپک را کمتر از ۸۰ دلار برای هفته‌های آینده بپذیریم. از سویی کاهش قیمت محصولات مهم صادراتی کشور از جمله محصولات پتروشیمی و پلیمرها، میعانات گازی، محصولات شیمیایی، پتروشیمیایی و حلال‌ها را می‌توان به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت نزولی ارزیابی کرد. کاهش قیمت‌های صادراتی نیز قطعا بر کاهش ورود دلار به بازار داخلی موثر بوده که شاید بر قیمت ارز در بازار غیررسمی موثر واقع شود. البته با توجه به برخی واقعیت‌های اقتصادی این احتمال ضعیف ارزیابی شده که بیشتر به آن خواهیم پرداخت. در هر صورت کاهش سودآوری محموله‌های صادراتی می‌تواند پتانسیلی برای افزایش عرضه‌های داخلی به حساب بیاید.

تاثیر مذاکرات هسته‌ای بر بازار

هم‌اکنون مذاکرات هسته‌ای به مرحله بسیار حساسی رسیده تا جایی که توأم شدن مذاکرات فنی و سپس ادامه مذاکرات نمایندگان ایران و کشورهای ۱+۵ آن هم پس از یک سال از آغاز مذاکرات و تمدیدهای پیاپی، شرایط را به سمتی پیش برده که می‌توان به رسیدن به یک نقطه اشتراک خوش‌بین بود. از سویی آمریکا با پیمان شکنی‌های پیاپی نه در جهت رفع تحریم‌ها قدم بر می‌دارد و نه از توقف کامل مذاکرات صحبت می‌کند. توافق ایران و گروه ۱+۵ قطعا تاثیرات فراگیری بر بازار خواهد داشت که اولین خروجی آن کاهش قیمت دلار در بازار آزاد است. این کاهش می‌تواند سودآوری عرضه‌های صادراتی را کاهش دهد و داده‌ای برای افزایش حجم عرضه‌های داخلی نیز قلمداد خواهد شد. نکته دیگر درخصوص قیمت‌های پایه در بورس کالاست. انتظار کاهش قیمت دلار در کنار کاهش شدیدتر قیمت محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی می‌تواند قیمت‌های پایه در بورس را کاهش دهد که در صورت افزایش حجم عرضه‌های داخلی قطعا به کاهش قیمت‌ها در بورس و بازار منجر خواهد شد. این نکته را باید در کنار کاهش سودآوری صادرات مواد خام به فال نیک گرفت، زیرا رخداد بسیار با اهمیتی برای افزایش حجم تولید داخل در صنایع پایین دستی قلمداد می‌شود که به منزله یک فاکتور حمایتی ارزشمند نیز خواهد بود. در صورت بروز این ذهنیت در کنار بهبود شرایط سیاسی و امنیتی عراق و سوریه و تثبیت دولت جدید در افغانستان، شاید شاهد جایگزینی صادرات محصولات نهایی و تولیدات صنایع پایین دستی به جای مواد اولیه پلیمری خام باشیم. مطلبی که در کنار افزایش حجم تولید در صنایع پایین‌دستی و افزایش اشتغال می‌تواند به بهبود سودآوری این صنایع کمک کند. البته این رویکرد قطعا به حمایت‌های دولتی نیاز دارد و در صورت کاهش قیمت مواد اولیه در بازارهای داخلی به همراه در دسترس بودن آنها ضرورت حمایت دولت از افزایش سهم بازار ایران در مناطق یاد شده را خاطرنشان می‌کند. انتظاری که پتانسیل‌های آن به سادگی برای دستگاه دیپلماسی کشور وجود دارد.

در صورت بروز توافق، اولین خروجی آن سقوط قیمت دلار و کاهش شدیدتر قیمت بسیاری از کالاهای وارداتی یا حتی کالاهای تولید داخل هستیم. این شرایط که می‌تواند پتانسیل واردات را افزایش دهد یک تاثیر کاملا دوگانه خواهد داشت. از سویی هزینه تولید در داخل به دلیل در دسترس قرار گرفتن بسیاری از مواد اولیه وارداتی و کالاهای حد واسط و همچنین سهولت واردات ماشین آلات و قطعات یدکی کاهش خواهد یافت و از سویی قیمت تمام شده کالاهای وارداتی نیز کاهش یافته یا حداقل فرآیند واردات آنها تسهیل خواهد شد. این شرایط شائبه دامپینگ را نیز افزایش داده که حمایت دولت را می‌طلبد. در روزهای آینده بیشتر به این مهم خواهیم پرداخت.

نوسان تقاضا و دورنمای مطلوب بازار

نوسان تقاضا و دورنمای مطلوب بازار