محمدحسین بابالو: در بورس کالای ایران رینگ کالاهای پتروشیمی با محوریت محصولات پلیمری شرایط آرامی دارد که در هفته گذشته این روند آرام به حرکت خود ادامه داد. به‌صورت کلی می‌توان این بازار را ضعیف ارزیابی کرد، زیرا حجم عرضه‌هایی که به معامله منجر نمی‌شود بسیار بالا است که ضعف نقدینگی و مشکلات تولید و فروش در واحدهای پایین دستی را می‌توان مهم‌ترین واقعیت‌های بازار دانست.


این در حالی است که جز درخصوص برخی کالاهای خاص شاهد ثبات بازار بودیم، ولی در مورد بسیاری از کالاهای جذاب افزایش تقاضا، رشد قیمت‌ها و تقویت جذابیت بازار تجربه شد. بالابودن حجم عرضه به نسبت تقاضا، ورود به مچینگ، عقب نشینی خریداران، عدم کاهش قیمت‌ها و مقاومت بر قیمت‌های پایه، تمایل به انواع OFF گرید و ضعف تقاضا را می‌توان چهره واقعی بازار دانست.
پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی و نساجی، پلی‌اتیلن سنگین بادی 0035 و BL3، پلی‌اتیلن سنگین دورانی 3840، پلی‌استایرن‌های معمولی، مقاوم و انبساطی، پلی‌وینیل کلراید S65، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی 52518 و در مورد گریدهای OFF انواع پلی‌اتیلن سبک فیلم 2101 و 2102، پلی‌اتیلن سبک فیلم0250 KJ و برخی انواع پلی‌وینیل کلراید مهم‌ترین‌ و جذاب ترین کالاهای مورد معامله بود.

پلی‌اتیلن‌های سنگین
رخداد مهم این روزهای بازار را می‌توان افزایش جذابیت انواع پلی‌اتیلن‌های سنگین دانست. در گذشته و به نسبت بالابودن جذابیت سایر انواع پلیمرها تنها چند گرید خاص پلی‌اتیلن‌های سنگین با توجه بازار رو‌به‌رو می‌شد، اما افزایش حجم تقاضا، تقویت پتانسیل رقابت و رشد قیمت‌ها مطلبی است که از تغییر جذابیت فنی به سمت تولید این قبیل کالاها حکایت می‌کند. پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX۳، پلی‌اتیلن سنگین بادی BL۳ و OFF - BL۳ درجه یک، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی OFF - HI۰۵۰۰ درجه یک، پلی‌اتیلن سنگین دورانی
UA 3840 پتروشیمی تبریز و پلی‌اتیلن سنگین فیلم OFF - MCH3713 درجه 1 مهم‌ترین‌ و جذاب‌ترین معامله این گروه کالاها بود که تقریبا تمامی معاملات جذاب آن با سقف نوسان قیمت‌ها معامله شد که از جذابیت بالای تقاضا حکایت می‌کند. البته پلی‌اتیلن سنگین LMP هیچ جذابیت محسوسی نداشت. نکته قابل توجه در این چارچوب افزایش تمایل مصرف‌‌کنندگان به انواع OFF گرید محصولات است که با توجه به قیمت پایین و شرایط فنی خاص آنها جذابیت بالایی را به خود اختصاص داده است.
این رخداد هم از ضعف مالی خریداران حکایت کرده و هم ویژگی‌های فنی خاصی را یادآوری می‌کند که تولیدات داخلی این قبیل کالاها از این ویژگی‌ها برخوردار خواهند شد. شاید تغییر ذائقه مصرف‌کنندگان و تمایل به استفاده از این قبیل کالاها را بتوان مهم‌ترین‌ دلیل افزایش جذابیت این کالاها در بورس کالا به شمار آورد که این شرایط می‌تواند به سایر محصولات پلیمری نیز سرایت کند و همچنین داده مهمی برای واحدهای تحقیق و توسعه شرکت‌های تولیدکننده بزرگ باشد.


پلی‌اتیلن‌های سبک
برخلاف گذشته، عرضه‌های پلی‌اتیلن‌های سبک در بورس کالای ایران اصلا جذابیت گذشته را ندارد و به عبارتی شاهد عقب‌نشینی خریداران بزرگ هستیم. شایعاتی مبنی بر وجود قیمت‌های کمتر در بازار داخلی، عرضه‌های وارداتی در بازار، شرایط فروش اعتباری در بازار (خرید غیرنقدی و مدت‌دار) و حتی استفاده از مواد اولیه با کیفیت پایین‌تر شایعاتی است که این روزها در بازار شنیده می‌شود. در‌هر‌صورت شرایط بازار داخلی در این بازار اصلا جذاب نیست و از ضعف بازار حکایت می‌کند. یکسان بودن حجم عرضه در مقابل تقاضا، عدم ثبت رقابت برای گریدهای معمول، تمایل به استفاده از انواع OFF گرید، ورود به مچینگ برای غالب عرضه‌ها و تمایل به کاهش قیمت‌ها را می‌توان از دیگر واقعیت‌های بازار دانست.

محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی
محصولات شیمیایی را که در رینگ محصولات پتروشیمی به پتروشیمیایی معروف شده‌اند می‌توان از مواد اولیه مهم صنایع کوچک و بزرگ بسیاری برشمرد که در مواردی (همچون جوش شیرین با کاربرد غذایی) کاربردهای متفاوت و مختلفی دارد. با توجه به شرایط خاص این کالاها و جایگاه آن در تولید محصولات گوناگون، می‌توان حمایت از این بازار را نقطه قوتی برای حمایت از تولید داخلی به حساب آورد.
به‌صورت کلی رینگ محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی شرایط جذابی ندارد. این رینگ که اغلب فعالان آن صنایع بزرگ مصرف‌کننده هستند، در کنار قدرت مالی بالای خود شرایط تولیدی بهتری نیز دارند. در کنار این تولیدکنندگان بزرگ، برخی واحدهای صنعتی پایین‌دستی نیز حضور دارند که البته بخش عمده‌ای از تقاضا را به خود اختصاص می‌دهند، اما در چارچوب قیمت‌گذاری و رقابت برای کشف بهترین قیمت، توانمندی چندانی ندارند؛ زیرا اغلب از توان مالی پایینی برخوردار هستند. اگر به تابلوی معاملات در بورس کالای ایران توجه کنیم، اغلب تقاضای گسترده و متنوعی دیده می‌شود؛ ولی در قیمت‌های پایین خود اغلب به معامله منتهی نشده و بدون توجه باقی می‌مانند.
با توجه به آزاد‌سازی قیمت‌ها و حذف غالب تقاضای واسطه‌گری، وجود این حجم تقاضا که اغلب در کمتر از قیمت پایه ثبت می‌شود، نشان‌دهنده وجود پتانسیل خرید است که می‌تواند داده مهمی برای وجود صنایع پایین دستی قلمداد شود. تجربه نشان داده است که اغلب فروشندگان با اطلاع از وجود جذابیت خرید، اقدام به عرضه می‌کنند که وجود پتانسیل خرید بیشتر ولی با قیمت‌های کمتر نشان می‌دهد که بازار برای کاهش قیمت‌ها تمایل داشته و هم اکنون تشنه کاهش قیمت‌هاست.
از لحاظ فنی اغلب این کالاها به مصرف مواد اولیه می‌رسد و کارخانه‌های کوچک و بزرگ بسیاری در این صنعت فعال هستند. با توجه به این موارد بالابودن حجم تقاضا و جذابیت معامله در این رینگ را می‌توان نقطه قوت بزرگی برای صنایع داخلی به شمار آورد که حمایت دولت را می‌طلبد که در کنار وجود تقاضا ولی با قیمت‌های پیشنهادی پایین تر می‌توان با حمایت از این قبیل تقاضا به بهبود اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی و کاهش نرخ بیکاری امیدوار بود.
در این رینگ در ماه جاری دی اتیل هگزانول، کریستال ملامین، پارازایلین، زایلین مخلوط، اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید استیک، سود کاستیک، آمونیاک، تولوئن دی ایزوسیانات، جوش شیرین، استایرن منومر، اوره، بنزن، منواتیلن گلایکول، اسید سولفوریک، دی اتیلن گلایکول، الکیل بنزن خطی، ارتوزایلین، کربنات سدیم، اسید ترفتالیک، آروماتیک سنگین، منومر وینیل استات و نرمال بوتانول بخشی از عرضه‌های مواد شیمیایی را تشکیل داد. در هفته‌های قبل سود کاستیک مخصوصا تولیدی پتروشیمی اروند، دی‌اتیلن گلایکول، جوش شیرین، منومر وینیل استات، ایزوبوتانول، کربنات سدیم سبک و دی اتیل هگزانول جذاب‌ترین محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی بود. این در حالی بود که در هفته قبل منومر وینیل استات، ایزوبوتانول و دی اتیل هگزانول عرضه نشدند که از هم اکنون پتانسیل نوسانی شدن بازار آنها وجود دارد.
البته جوش‌شیرین و کربنات سدیم سنگین تولیدی پتروشیمی شیراز نیز پتانسیل افزایش جذابیت و افزایش تقاضا را در ذات خود نهفته دارند. در این بین، برخی نوسان در عرضه که اغلب درخصوص کالاهای جذاب دیده می‌شود به رقابت و افزایش قیمت‌ها منتهی می‌شود. دی و منواتیلن گلایکول، ایزوبوتانول، کربنات سدیم و جوش شیرین را می‌توان در این چارچوب بررسی کرد.
در هفته گذشته بنزن با پایه زغال‌سنگ تولیدی ذوب‌آهن اصفهان، الکیل بنزن خطی تولید شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران، کربنات سدیم سبک و جوش شیرین پتروشیمی شیراز جذاب‌‌ترین عرضه‌ها و معاملات بودند. در هفته قبل حجم معامله محصولات شیمیایی به نسبت کم بود و انتظار برای افزایش حجم و تنوع عرضه‌ها دیده می‌شود. با پایان روزهای گرم سال انتظار برای افزایش تقاضای این قبیل کالاها وجود دارد که نیاز به افزایش عرضه‌ها را بیش از پیش نشان می‌دهد. با توجه به برداشته شدن سقف نوسان مجاز قیمت‌ها در بورس کالای ایران انتظار افزایش نامحدود قیمت‌ها به تبع حجم تقاضا و رقابت خریداران وجود دارد که نیاز به مدیریت این بازار را بیش از‌ پیش یادآوری می‌کند. یکی از دلایل محدودیت حجم عرضه‌ها در بورس کالای ایران شرایط فنی تولید است، زیرا در این فرآیند شاید بتوان کالاهای جذاب دیگری را نیز تولید کرد که قطعا پلیمرها و دیگر محصولات پتروشیمی و پتروشیمیایی از جذابیت بالاتری برخوردار خواهند بود. با توجه به تمامی این موارد برای بهبود صنایع پایین‌دستی و صنعت محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی نیاز به حمایت دولت از واحدهای پایین‌دستی و مخصوصا واحدهای کوچک‌تر حس می‌شود که در شرایط فعلی و سیاست‌های انقباضی پولی و عدم پرداخت وام، شاید تامین ارزان تر مواد اولیه یا حمایت‌های اعتباری برای خرید را بتوان راهکاری قدرتمند دانست. این در حالی است که تاکنون شاهد کاهش قیمت پایه توسط فروشندگان بزرگ نبوده‌ایم که در ضعف نسبی تقاضا این رخداد می‌تواند به افزایش حجم فروش در بورس کالای ایران منجر شود.

ضعف تقاضا خودنمایی می‌کند