محمدحسین بابالو: شرایط کلی معاملات محصولات پتروشیمی مطلوب به نظر نمی‌رسد تا جایی که انتقاد تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این کالا را در پی داشته و هر یک این مشکلات را از منظر خود می‌نگرند. بیشترین حجم انتقادات به بخش‌های عرضه، تقاضا و قیمت‌ باز می‌گردد. اصلاح این موارد نه تنها می‌تواند به بهبود کلی بازار منتهی شود، بلکه منافع همه بخش‌ها را تامین کرده و به رشد اقتصادی کشور نیز کمک کند. هم‌اکنون تقریبا همه متفق‌القول هستند که شیوه معاملات فعلی نیاز به بازبینی دارد. هم‌اکنون تولیدکنندگان به قیمت‌های پایین بورس کالا انتقاد دارند. مصرف‌کنندگان از حجم عرضه‌های محدود در بورس کالا گله‌مند هستند و بورس کالا نیز از دوگانگی شرایط و عرضه توأمان در بورس و بازار دل خوشی ندارد. از طرفی حجم تقاضا در بورس و به نسبت سال قبل به گونه‌ای بالاست که شائبه غیرواقعی بودن آن را تقویت می‌کند. این در حالی است که فاصله قیمتی بین بازار و بورس نزدیک به ۱۰۰۰ تومان در هر کیلوگرم را ثبت کرده ولی هم‌اکنون در حال کاهش است.

در‌خصوص شیوه قیمت‌گذاری در بورس باید گفت که همه باید به قانون احترام بگذاریم و هر تغییری باید از مجراهای قانونی خود صورت گیرد. متاسفانه برخی رخدادها همچون افزایش نرخ خوراک، نوسان نرخ ارز و افزایش تورم در کنار بهبود روابط بین‌المللی، افزایش رشد اقتصادی و بهبود تقاضای موثر و... شرایطی را ایجاد کرده که بازنگری و کارشناسی مجدد شیوه قیمت‌گذاری می‌تواند راهگشا باشد. از طرفی شاید کارشناسی مجدد بتواند راهکارهای جدیدی را پیش روی فعالان این صنعت قرار داده یا حتی قیمت‌های فعلی را تثبیت، تعدیل یا تقویت کند. هم‌اکنون اختلاف قیمت چشمگیری بین بازار و بورس وجود داشته همچنین تقاضای موجود در بورس و برای انواع جذاب محصولات پتروشیمی‌، بسیار زیاد است. از طرفی شرکت‌های پتروشیمی اقدام به فروش محصولات خود در بازارهای مختلفی می‌کنند که بالابودن حجم تقاضای بورس شائبه برخی تفاوت‌ها را تقویت می‌کند. همان‌گونه که ذکر شد حجم تقاضا در بورس بسیار بالا است و به نسبت سال قبل جهش عجیبی را ثبت کرده که منطقی به نمی‌رسد. تایید صلاحیت خریداران و معرفی به بورس کالای ایران به عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است که توسط سایت بهین یاب انجام می‌شود. برخی شنیده‌ها حکایت از آن دارد که نظارت جدی برای تایید صلاحیت افراد حقیقی و حقوقی متقاضی صورت نمی‌گیرد. حجم تقاضا در هفته گذشته نشان داد که هر چه قیمت‌ها در بازار غیررسمی کاهش یابد تقاضای مواد جذاب پلیمری نیز کاهش می‌یابد که نکته قابل توجهی است. در همین رابطه محسن جمالیان، رئیس هیات مدیره انجمن لوله و اتصالات پلی‌اتیلن در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، با انتقاد از سامانه بهین یاب وزارت صنعت، اظهار کرد:‌ نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت نوشتم و از سامانه بهین‌یاب به عنوان سیستمی که تولیدکنندگان واقعی را به بورس کالا معرفی می‌کند، انتقاد کردم اما متاسفانه با وجود گلایه سایر فعالان صنعت پتروشیمی تاکنون این سامانه اصلاح نشده است. جمالیان با بیان اینکه متاسفانه در سال‌های اخیر پروانه‌های زیادی صادر شده است، گفت: انجمن لوله و اتصالات پلی‌اتیلن دارای ۱۹۰ واحد تولیدی در سراسر کشور است اما در کمال حیرت و تعجب فعالان این صنعت، اکنون ۷۰۰ پروانه برای تولیدکنندگان این بخش صادر شده است. به گفته رئیس هیات مدیره انجمن لوله و اتصالات پلی‌اتیلن، تا زمانی‌که وزارت صنعت، سامانه بهین‌یاب را پالایش جدی نکند، افرادی با سرمایه‌های کلان خود مواد اولیه را در بورس و بازار خریداری می‌کنند و با نرخ‌های بیشتر به تولیدکننده واقعی می‌فروشند. این فعال صنعت پتروشیمی معتقد است تولیدکنندگان در سامانه بهین یاب تنها براساس خوداظهاری ثبت‌نام شده‌‌اند و می‌گوید: جای تعجب است که مواد خام و با ارزش کشور تنها با یک خود اظهاری در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که تا به حال خط تولید را از نزدیک ندیده‌اند.

به عنوان نتیجه‌گیری باید گفت که در‌خصوص پالایش مجدد خریداران قطعا جایگاه تولیدکنندگان واقعی تقویت شده و آنها می‌توانند ساده‌تر مواد مورد نیاز خود را تامین کنند. تامین مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان اصلی، قطعا حجم انتقادات از تولیدکنندگان را کاهش داده و جایگاه آنها را تقویت می‌کند. انتقاد دیگر به شیوه معامله است. معامله براساس تحویل فوری جذابیت بسیاری را پدید می‌آورد و هر فردی تلاش خود را برای خرید به‌منظور تحویل فوری و حتی فروش به کار خواهد گرفت. در صورت فروش این قبیل محصولات به صورت سلف، بسیاری از واسطه‌ها از خرید انصرف خواهند داد و خریداران اصلی و تولیدکنندگان از جایگاه بهتری برخوردار خواهند شد.