تقاضا، واقعی یا کاذب؟
گروه بورس کالا- سحر‌ نمایشی: این روزها افزایش تقاضا در رینگ معاملاتی پتروشیمی بلکه موجب افزایش رقابت و در نهایت رشد قیمت این محصولات در بازار شده است. البته افزایش قیمت‌ها در بورس منطقی به نظر می‌رسد، چرا‌که تفاوت قیمتی این محصولات در بازار و بورس که زمینه رانت بسیاری را برای واسطه‌گرها ایجاد کرده بود، روند کاهشی به خود گرفته است. البته باید دید این تقاضا در بورس واقعی است یا خیر، چرا‌که به دلیل گرانی قیمت‌های بازار معامله‌گران مجبور به خرید این محصولات با هر سقفی هستند.
به گفته یکی از کارشناسان کارگزاری شرکت توسعه صادرات ما هر سال با افزایش تقاضا در فصل زمستان مواجه هستیم، اما امسال به دلیل وقوع اتفاقاتی همچون شایعات افزایش نرخ خوراک گاز، کمبود خوراک مجتمع‌های پتروشیمی و در نهایت تفاوت قیمتی این محصولات بین بازار و بورس شاهد تقاضای بیشتری نسبت به سال‌های گذشته بوده‌ایم، در نتیجه تقاضا به شدت افزایش یافته؛ آن هم در شرایطی که با توجه به مشکلات به وجود آمده میزان تولید و عرضه این محصولات کاهش یافته بود. به‌طور مثال تولید کننده‌ای که هر هفته با ۲۰۰۰ تن کالا وارد رینگ می‌شد در حال حاضر ۳۰۰ تن از این محصول را تنها به این دلیل که به تعهداتش عمل کرده باشد، عرضه می‌کند.
حیدر امینی در ادامه افزود: در حال حاضر یکی از مشکلات به وجود آمده در بورس تفاوت قیمتی این محصولات با بازار است که با افزایش سقف ۱۰ درصدی در بورس به میزان قابل توجهی بهبود یافته و میزان تقاضا در هفته جاری نسبت به هفته گذشته اندکی بهبود یافته است. در صورتی که دوباره اختلاف قیمت بازار و بورس افزایش پیدا کند، معاملات دچار به‌هم‌ریختگی می‌شود و حتی ممکن است عرضه‌کنندگان بورس تقاضای افزایش قیمت داشته باشند و دوباره همان مسائل مطرح شود.
وی گفت: البته شاید دلیل کاهش اندک تقاضا نسبت به هفته‌های گذشته تغییر وضعیت آب و هوا نیز باشد، چرا‌که با سرد شدن هوا تقاضا نیز بیشتر می‌شود.
همچنین برخی از کارشناسان بازار پتروشیمی می‌گویند: اگر در رینگ پتروشیمی تناژ عرضه‌ها به همین منوال باقی بماند، با توجه به اینکه به پایان فصل مصرف نزدیک می‌شویم و پیش‌بینی‌ها از بازار پتروشیمی مثبت است، احتمال دارد روند قیمت‌ها در ماه آینده نیز با همین محدوده ۱۰ درصد معامله شود. این در حالی است که قیمت محصولات پتروشیمی و تقاضا در بازارهای جهانی با توجه به قرار گرفتن در فصل سرما رو به رشد است.
به این ترتیب برخی از آگاهان اقتصادی، بازار پتروشیمی را در روزهای آتی مثبت ارزیابی کرده و معتقدند: اگر وضعیت قیمت خوراک مجتمع‌ها مشخص شود، بسیاری از ابهامات موجود در بازار پتروشیمی حل خواهد شد.
امینی گفت: در حال حاضر قیمت پایه محصولاتی که در این تالار عرضه می‌شود بر اساس نرخ ارز مبادله‌ای و ۹۵ درصد فوب بندرعباس تعیین می‌شود، بنابراین تا زمانی که این دو فاکتور تغییر نکند نرخ پایه محصولات عرضه شده نیز افزایش نخواهد یافت.
این در حالی است که نرخ دلار بازار آزاد تقریبا ثابت است، اما بازارهای جهانی در مسیر رشد قیمت‌ها قرار دارند و این مساله باعث افزایش نرخ این محصولات در بازار آزاد می‌شود. همچنین به دلیل ثابت بودن نرخ ارز مبادله‌ای، قیمت پایه محصولاتی که در بورس عرضه می‌شود، بر خلاف بازار آزاد تغییر نمی‌کند و این باعث ایجاد رانت خواهد شد. این در حالی است که در بازارهای جهانی محدوده قیمتی وجود ندارد و نرخ این محصولات بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
این کارشناس در پاسخ به این سوال که آیا نرخ خوراک روی همه محصولات اثر دارد یا خیر، پاسخ داد: به احتمال زیاد افزایش نرخ خوراک گاز قیمت تمامی محصولات را افزایش خواهد داد، چرا‌که اکثریت تولیدکنندگان، مواد اولیه خود را از پالایشگاه‌ها تهیه می‌کنند و طبیعی است که افزایش نرخ خوراک قیمت مواد اولیه این محصولات و در نهایت خود محصول را افزایش دهد.
حیدر امینی گفت: به همین دلیل است که تولیدکنندگان تا جایی که امکان دارد محصولات کمی را در بورس عرضه می‌کنند، چرا‌که اطمینان دارند بعد از افزایش خوراک گاز با رشد نرخ این محصولات رو‌به‌رو خواهند شد.
این کارشناس معتقد است احتمال دارد که این افزایش تقاضا دلیل دیگری مانند حذف رقابت زمانی نیز داشته باشد، زیرا از زمانی که رقابت زمانی حذف شد شانس خریداران برای خرید محصول بیشتر شد و از آن زمان حجم تقاضا نیز افزایش یافت.
روز چهارشنبه ۲۳ بهمن‌ماه، در مجموع ۵۷ هزار و ۵۲۰ تن انواع کالا در بورس کالای ایران عرضه شد که در این میان می‌توان به ۵۰ هزار و ۲۲۰ تن انواع مختلف فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی از جمله مواد شیمیایی اشاره کرد. بر این اساس در این روز سود کاستیک شرکت پتروشیمی اروند بیشترین تقاضا را شاهد بود، در حالی که آروماتیک سنگین پتروشیمی بوعلی سینا و اسید نیتریک پتروشیمی کارون کمترین تقاضا را در این روز تجربه کردند.