گروه بورس کالا- سحر ‌نمایشی: این روزها بازار محصولات پتروشیمی با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. از یک طرف اختلاف قیمتی زیاد بازار و بورس موجب شده تا مسوولان به دلیل کاهش این شکاف قیمتی، سقف قیمت این محصولات در بورس کالا را تا ۱۰ درصد افزایش دهند و از طرف دیگر اخبار مربوط به رشد نرخ خوراک گاز باعث توقف معاملات در بازار آزاد پتروشیمی‌ها شده است و فروشندگان همچنان در پی افزایش قیمت‌ها هستند؛ این در حالی است که بورس کالا داغ‌تر از همیشه ظاهر شده است و مشکلات بازار را ندارد. ناظران بازار معتقدند افزایش ۱۰ درصدی قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا منطقی است و اکنون روند قیمت‌ها متعادل‌تر از گذشته شده است.

در این بین به گفته معاون عملیات و نظارت بورس کالای ایران، یکی از مشکلات اساسی معاملات پتروشیمی در ماه‌های اخیر برای بورس کالا اختلاف قیمت بورس و بازار آزاد برخی گروه‌های کالایی پتروشیمی بوده است. این مشکل زمانی اهمیت پیدا می‌کند که برخی از گروه‌های کالایی به‌رغم عرضه حداکثری توسط عرضه‌کنندگان همچنان اختلاف قیمت معناداری با بازار آزاد و غیررسمی دارند.

به گفته وی زمانی که خریداران محصولات پتروشیمی همگی با عبور از سامانه بهین یاب وزارت صنعت، معدن و تجارت و با احراز شرط مصرف‌کننده بودن امکان خرید را خواهند داشت، کمی عجیب به نظر می‌آید که کالای موجود در بازار آزاد از کجا تامین می‌شود؟ به هر شکل اختلاف قیمت بورس و بازار آزاد علاوه‌بر اینکه همواره برای متولیان بورس کالا آزاردهنده بوده است، تمایل عرضه‌کنندگان را نیز به عرضه در بورس کاهش می‌دهد. یعنی محدود کردن قیمت در بورس کالا (با توجه به محدودیت ٥ درصد رقابت بر اساس مصوبات کارگروه کنترل بازار در سال قبل) به دلیل عدم امکان کشف قیمت درست کالاهای دارای کمبود تولید و طبیعتا عدم تمایل به عرضه، خود تبدیل به یکی از علت‌های ثانویه کاهش عرضه می‌شود.

مهرزاد نامداری افزود: مباحث طرح شده در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که بورس کالا درصدد توجیه متولیان در حرکت به سمت ساز‌و‌کار واقعی بازار بوده تا از این طریق علاوه‌بر کشف صحیح قیمت‌ها، دغدغه‌های عرضه‌کنندگان را هم مرتفع کند.

لازم به ذکر است در اظهارنظرهای متولیان بورس کالا همواره تقاضای حذف محدودیت‌های بیرونی (به‌طور خاص محدوده نوسان قیمت) مطرح شده و خواسته آنها بازگشت به سازوکار مبتنی بر روش‌های تعیین محدوده نوسان در بورس کالا و حرکت سازگار با عرضه و تقاضا است. ظاهرا بر اساس همین پیشنهاد‌ها به صورت محدود قفل طولانی مدت محدوده نوسان قیمت شکسته شده و به نظر می‌رسد در دراز مدت با حرکت به سمت حذف این محدودیت‌ها و ایجاد انگیزه برای عرضه‌کنندگان اختلاف قیمت بورس و بازار آزاد تنها در حد پارامترهایی نظیر تامین مالی و هزینه‌های خرده فروشی باشد.

نامداری گفت: در این راه قطعا عده‌ای نیز که تمایل به فعالیت‌های سوداگری ناشی از اختلاف قیمت‌ها دارند معترض این مدل خواهند بود. با یک محاسبه خیلی ساده می‌توان متوجه شد اعمال ٥ درصد اضافه بر محدوده نوسان قیمت در عرضه‌ها چه ارقامی را که تا قبل از این عرضه‌کننده بدون توجیه، از آن بی‌بهره بود، به تولید کنندگان باز گردانده است. آخرین ملاحظه نیز همراهی عرضه‌کنندگان است، در صورتی که با عرضه مناسب از این تصمیم پشتیبانی نکنند، همه فرآیند دچار اختلال خواهد شد.

حال در این میان این سوال مطرح می‌شود که آیا با افزایش سقف قیمت‌ها در بورس کالا، نرخ این محصولات در بازار آزاد دیگر افزایش پیدا نخواهد کرد؟ مدیر امور ناظران و تالارهای بورس کالای ایران در این رابطه در گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» و در پاسخ به این سوال اظهار کرد: افزایش قیمت‌ها در بازار به دلیل افزایش نرخ خوراک گاز است، چرا که عرضه‌ها در بورس کاملا شفاف است و نظارت کافی بر خریدار صورت می‌گیرد، مگر اینکه تولیدکنندگان میزانی از محصولات خود را در بازار عرضه کنند که این به هیچ وجه منطقی نیست. به گفته یعقوبی از مهرماه که به دنبال کاهش خوراک برخی مجتمع‌های پتروشیمی، عرضه فرآورده‌های پتروشیمی با کاهش مواجه شده عرضه پتروشیمی‌ها در خارج از بورس نیز انجام می‌شود.

وی افزود: نوسان منطقی و معتدل قیمت‌های محصولات پتروشیمی طی این مدت نشان می‌دهد که کنترل کافی بر عرضه مداوم و میزان تولیدات این کالاها وجود دارد؛ به ویژه از زمانی که سقف قیمت‌ها افزایش یافته است.

وی اظهار کرد: برای قانونمند شدن و الزام شرکت‌ها به عرضه فرآورده‌های تولیدی در بورس کالا باید وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان با همکاری بورس کالا نظارت‌های خود را افزایش دهند تا از میزان تخلفات کاسته شود.

وی گفت: از طرفی این افزایش قیمت برای بسیاری از تولید‌کنندگان انگیزه واردات ایجاد کرده است، شاید در حال حاضر محصولات اندکی در بورس عرضه شود اما به مرور زمان نیاز بازار داخل به واسطه همین انگیزه‌ها بر طرف خواهد شد. یعقوبی ادامه داد: در بخش مدیریت عرضه با توجه به مصوبه ستاد هدفمندی یارانه‌ها همه شرکت‌های پتروشیمی دولتی و خصوصی موظف به عرضه فرآورده‌ها در بورس کالا هستند و اگر این اتفاق به‌طور کامل محقق شود با افزایش حجم عرضه و فراوانی آن شاهد تعادل در بازار و کشف قیمت‌های واقعی‌تر و دقیق‌تر خواهیم بود.

وی تصریح کرد: تالار صادراتی بورس کالای ایران بهترین مکان کشف قیمت محصولات عرضه شده در آن برای صادرات به بازارهای جهانی است و هر آنچه در این تالار روی می‌دهد، بر شفافیت بیشتر بازار و نحوه معامله‌ها در بازار داخلی تاثیرگذار است. مدیر امور ناظران و تالارهای بورس کالای ایران در پایان در رابطه با افزایش نرخ خوراک گاز افزود: در زمان افزایش نرخ خوراک گاز نیز احتمالا تعدیلات لازم انجام می‌شود. به گفته وی این‌طور نیست که قیمت‌ها همین‌طور به روند صعودی خود ادامه دهند، قطعا مسوولان چاره‌ای برای حل این مشکل اندیشیده‌اند، از طرفی همه پتروشیمی‌ها خوراک گازی مصرف نمی‌کنند و این تصمیم، تاثیر زیادی بر همه محصولات نمی‌گذارد.