گروه بورس کالا- عضو هیات رییسه انجمن صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، گفت: ایران برای تبدیل شدن به یکی از مراجع قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی کار دشوارتری به نسبت قیر پیش رو دارد که در صورت همکاری تولیدکنندگان و بورس کالا این مسیر هموارتر می‌شود. به گزارش خبرگزاری فارس، منطق اقتصادی حکم می‌کند که اگر کشوری در تولید یک کالا مزیت نسبی داشته باشد، حداقل باید در تعیین قیمت آن کالا نیز تاثیرگذار باشد. به عبارت دیگر نگاهی به روند قیمت‌گذاری محصولات مختلف در جهان نشان می‌دهد که کشورهای پیشرفته دنیا که در تولید برخی کالاها قوی هستند، در نرخ‌گذاری آن محصولات نیز نقش بسزایی دارند که نقش آمریکا در قیمت غلات و روسیه در نرخ گاز از بارزترین این نمونه‌ها است.

تلاش برای تحقق این کار در کشور ما نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان مشاهده شده است؛ به طوری که بیش از یک دهه از تلاش مسوولان بازار سرمایه به خصوص بورس کالای ایران برای راه‌اندازی بورس نفت می‌گذرد تا ما به آرزوی دیرینه و بحق خود برای تبدیل شدن به یکی از اصلی‌ترین مراجع قیمت نفت دنیا برسیم که متاسفانه این مهم تاکنون محقق نشده است.

روزی که بورس نفت در ایران با حضور مسوولان عالی‌رتبه کشور راه‌اندازی شد، همه ابراز خوشحالی کردند که از این پس با رونق معاملات نفت در بورس، ایران به جای آنکه تابع قیمت‌های برخی مصرف‌کنندگان در دنیا باشد، به جایگاه اصلی خود یعنی مرجع اصلی قیمت می‌رسد، البته این کار در چند سال اخیر به دلیل برخی مسائل سیاسی و تحریم‌های غرب علیه صنعت نفت ایران، محقق نشد تا پرونده بورسی شدن نفت فعلا مختومه بماند. در آن شرایط با توجه به اینکه بسترهای لازم در تالار صادراتی بورس کالا برای صادرات هر چه بهتر نفت و دیگر فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی فراهم شده بود، مدیران یکی از بازارهای زیرمجموعه نفت با همراهی و همکاری بورس کالا به فکر آغاز صادرات قیر از بورس کالا افتادند که اکنون ثمرات آن در اعتماد مسوولان به بورس کالا نمایان شده است.

در حال حاضر حدود ۵ سال از افتتاح تالار صادراتی بورس کالا می‌گذرد که عرضه‌های مستمر قیر برای صادرات به بازارهای جهانی موجب شده تا مراجع بین‌المللی رفته رفته نگاه خود را در کنار دیگر مراجع قیمت، به سمت جزیره کیش و تالار بورس کالای ایران بچرخانند و به طور مداوم به نرخ‌های کشف‌شده قیر ایران در بورس استناد کنند؛ بررسی‌ها از جزئیات چگونگی درج نام قیر ایران در منابع معتبر بین‌المللی بیانگر آن است که رضایت کامل خریداران خارجی از قیمت و کیفیت محصول ایرانی و حجم قابل‌قبول معاملات به همراه سازوکار مناسب شرکت بورس کالای ایران در معاملات صادراتی از اصلی‌ترین دلایل اعتماد پایگاه‌های معتبر جهانی به نرخ‌های تابلوی بورس کالا بوده است.

با این تفاسیر تلاش‌های چند ساله مسوولان بورس کالا نتیجه داد و به طور حتم تولیدکنندگان قیر کشورمان نیز با تاثیرگذاری نرخ محصولاتشان در مبادلات بین‌المللی، مزد اعتمادشان را به بورس گرفته‌اند.

اما در این بین، پرسشی در ذهن فعالان اقتصادی نقش می‌بندد که چرا تولیدکنندگان محصولات دیگر از جمله تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی از ظرفیت و پتانسیل بالای تالار صادراتی بورس کالا که اکنون در بین مراجع بین‌المللی و مجلات معتبر شناخته شده است، استفاده نمی‌کنند. شاید جالب باشد که بدانید تالار صادراتی بورس کالا در آبان سال ۸۸ ابتدا برای صادرات محصولات پتروشیمی راه‌اندازی شد و قرار بود در فازهای بعدی فرآورده‌های نفتی و دیگر محصولات از این تالار به بازارهای جهانی صادر شوند که اکنون در کمال ناباوری خبری از محصولات پتروشیمی در این بازار نیست.

نکته دیگر اینکه در طول یک سال میلیاردها دلار و میلیون‌ها تن انواع محصولات پتروشیمی از کشورمان صادر می‌شود، اما به دلیل آنکه روند معاملات و قیمت‌ها به طور کاملا شفاف و در بازاری رقابتی تعیین نمی‌شود، تاکنون نتوانسته‌ایم از ظرفیت تولید بالا و صادرات پتروشیمی‌ها به نحو احسن استفاده کنیم و با عرض‌اندام در بازارهای جهانی، تاثیری در نرخ‌های بین‌المللی محصولات پتروشیمی داشته باشیم.

به این ترتیب در پاسخ به پرسش بالا باید اعلام کرد که اکنون که در صادرات انواع قیر از بورس کالا تجربه‌ای موفق پشت سر گذاشته شده است، آیا بهتر نیست که در محصولات پایین دستی نفت و پتروشیمی نیز همان مسیر روشن صادرات از بورس را طی کنیم تا پس از چند سال به یکی از مراجع اصلی قیمت محصولات پتروشیمی در دنیا لقب بگیریم.

در همین رابطه سید حمید حسینی،‌ عضو هیات‌رییسه انجمن صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران معتقد است: قیر یکی از اولین محصولاتی بود که در رینگ فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی بورس کالا عرضه شد و به نوعی رونق‌‌دهنده بورس کالا در ابتدای فعالیتش بود.

حسینی افزود: کشور ما در تولید قیر از پتانسیل بالایی برخوردار است و با توجه به عرضه‌کنندگان و خریداران بالای این محصول، به جرات می‌توان گفت که کشور ما در منطقه بی‌رقیب است.

وی ادامه داد: نکته‌ای که در معاملات قیر وجود دارد، این است که ما فرمول جهانی و مشخصی برای این محصول نداریم که مراجع معتبر بین‌المللی از طریق آن فرمول به قیمتی واحد برسند.

وی گفت: بر این اساس در سال‌های اخیر فرصتی مناسب برای ما وجود داشت تا بتوانیم در قیمت‌های بین‌المللی این محصول اثرگذار باشیم، در این بین تولید‌کنندگان قیر با انتخاب بورس کالا به عنوان مکانی برای صادرات محصولاتشان، بهترین مسیر را انتخاب کردند.

وی افزود: در طول یکی دوسال اخیر با صادرات قابل‌قبول قیر از طریق بورس کالای ایران به بازارهای جهانی، قیمت قیر ایران توانسته جای خود را در میان مراجع اصلی قیمت باز کند و این موضوع خبری خوش برای کشور است.

حسینی تاکید کرد: به این ترتیب در مبادلات بین‌المللی به نرخ‌های قیر ایران نیز استناد می‌شود و هر چه به جلو می‌رویم، جای پای نرخ‌های قیر ایران در مراجع معتبر محکم‌تر می‌شود.

عضو انجمن صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در پاسخ به این پرسش که آیا اکنون نوبت آن نرسیده که در قیمت‌های بین‌المللی محصولات پتروشیمی نیز تاثیرگذار باشیم، گفت: کشور ما در تولید محصولات مختلف پتروشیمی مزیت بالایی دارد و اگر بتوانیم همانند قیر مسیر درست و شفافی را انتخاب کنیم، می‌توانیم با صادرات محصولات پتروشیمی از بورس کالا به تاثیرگذاری در قیمت‌های جهانی پتروشیمی نیز امیدوار باشیم.

به گفته حسینی، نکته‌ای که در قیمت‌های بین‌المللی کالاهای پتروشیمی وجود دارد، این است که در حال حاضر نرخ‌های مبنا مرجع برای این محصولات وجود دارد، به طور مثال، نرخ‌های سنگاپور و خلیج‌فارس در برخی محصولات به عنوان مرجع به شمار می‌روند، به این ترتیب کشور ما برای تبدیل شدن به یکی از مراجع قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی کار دشوارتری به نسبت قیر پیش رو دارد که در صورت همکاری تولید‌کنندگان و بورس کالا این مسیر هموارتر می‌شود.

وی در پایان اظهار کرد: به هر حال آنچه مشخص است، اینکه می‌توان با اعتماد به بورس کالا و صادرات محصولات پتروشیمی از طریق این بورس، در قیمت‌های پایه بین‌المللی تاثیرگذار بود تا رفته رفته در این بازار نیز بتوانیم از مرحله تابعیت قیمت به یک قیمت‌ساز تبدیل شویم.