بازار تشنه لوله‌های فولادی

علی غفوری
با بالا رفتن قیمت نفت‌خام زیر ساختار حمل‌ونقل آن نیز می‌بایستی تقویت شود که بر همین اساس تقاضا برای لوله‌های SAW (لوله درزدار یا جوشکاری شده) افزایش یافته است.

به نظر می‌رسد که به دلیل مصرف فولاد خام در نقاط مختلف و تجهیزات پالایشگاهی در خاورمیانه و سایر مناطق تقاضا برای لوله SAW همچنان بالا باقی خواهد ماند.
واحد‌های نورد لوله هند در مقایسه با سایر سازندگان لوله‌های نفتی در ژاپن و اروپا به دلیل نزدیکی به خاورمیانه از مزیت‌های بالاتری برخوردار هستند. هزینه حمل‌ونقل هزینه بالایی را بر دوش تولیدکنندگان لوله جهت حمل آن به خاورمیانه می‌گذارد، ولی هزینه حمل لوله‌های نفتی از هند به خاورمیانه تقریبا نصف هزینه حمل از ژاپن به خاورمیانه است. علاوه بر این، تقاضای داخلی نیز بالا است چون شرکت‌های گوناگونی درصدد اجرای طرح لوله‌گذاری برای انتقال نفت هستند.
تقاضا برای لوله‌های بدون درز نیز احتمالا به دلیل کاهش موجودی‌ها و افزایش پیچیدگی‌ در اکتشاف نفت و فرآیند تولید (E&P) بالا خواهد رفت.
لوله‌های SAW- ناقل انرژی
لوله‌های SAW لوله‌هایی با قطر بالایی هستند که با جوش دادن لبه‌های ورق (Plates) یا به صورت جوش حلزونی کلاف نورد گرم (HR Coil) به یکدیگر به وجود می‌آیند. به لوله‌های SAW که از پلیت تولید می‌شوند لوله‌های LSAW می‌گویند چون آن را گردکرده و سپس به یکدیگر جوش می‌دهند که به صورت لوله درآید. لوله‌های HSAW از کلاف نورد گرم ساخته می‌شوند که کلاف یا کویل را به صورت مارپیچ به یکدیگر جوش می‌دهند تا به شکل لوله درآید. در لوله‌های HSAW طول جوشکاری بلندتر از طول جوشکاری LSAW است. با توجه به طول جوشکاری لوله‌های HSAW به نظر می‌رسد ضعیف‌تر از لوله‌های LSAW باشد اما در مقطع کنونی به دلیل پیشرفت‌های چشمگیر در تکنولوژی جوشکاری تقریبا اختلاف ناچیزی در تحمل فشار در هر دو نوع لوله به وجود آمده است.
بخش لوله سازی هند مصمم است است که خود را با افزایش تقاضا برای لوله در سطح جهانی هماهنگ نماید. حدود ۱۱۸میلیارد دلار فرصت سرمایه‌گذاری در این بخش در پنج‌سال آینده در جهان وجود دارد. نیاز به ایجاد زیربنای محکم برای انتقال نفت‌وگاز به دلیل افزایش قیمت نفت و افزایش مصرف ذخایر نفت در جهان زمینه‌ای است برای بالا رفتن تقاضای جهان برای لوله‌های SAW (لوله‌های جوشکدار قوسی قوطه‌ور که در انتقال نفت و گاز مصرف می‌شود - submerged Are Welded) لوله‌های بدون درز (مصرف در اکتشاف نفت و گاز).
تولیدکنندگان هندی مصممند که از عدم توازن بین عرضه و تقاضای جهانی و با مشارکت در تولید و فعالیت در بازارهای پررونق جهانی این کالا از آن بهره‌مند گردند. شرایط عرضه اندک احتمالا در سال2009-2008 همچنان حکمفرما باشد.
تقاضای جهانی- عرضه به نفع هند
آمریکا، خاورمیانه و بازار جهانی محرک افزایش تولید لوله در هندوستان هستند. این سه محل جغرافیایی بالغ‌بر 40درصد کل تقاضای جهانی (75میلیون تن لوله SAW) را به خود اختصاص داده‌اند.
تخمین‌زده می‌شود که شرکت‌های هندی بتوانند به ۱۹درصد از کل تقاضای جهانی پاسخگو باشند. کل سفارش‌های دریافتی آنان که امسال به ۱۵/۴میلیارد دلار می‌رسد نشان می‌دهد که شرکت‌های هندی گام‌های سریعی را در افزایش این سهم بر می‌دارند.
مصرف ذخایر نفتی محرک تقاضای لوله‌های بدون درز
مصرف ذخایر نفتی موجب افزایش اکتشافات و حفر بیشتر چاه‌های نفتی می‌گردد، تقاضا برای لوله‌های بدون درز رابطه مستقیمی دارد با افزایش تعداد چاه‌ها، طبق تخمین حدودا ۳۵میلیون تن تقاضا برای لوله‌های بدون درز در ۵‌سال آینده وجود خواهد داشت.
استمرار بالای تقاضای جهانی برای لوله
تقاضای جهانی برای لوله‌های SAW و بدون درز احتمالا در ظرف ۵ سال آینده پررونق باقی بماند چون قیمت‌های نفت همچنان رو به افزایش بوده و به میزان مصرف ذخایر نفتی نیز افزوده می‌شود. افزایش مصرف یا نیاز کشورهای صنعتی به انرژی و نیز ظهور نیروگاه‌های صنعتی در کشورهای در حال توسعه مانند چین و هند کاتالیست‌ها یا عوامل اصلی بازارهای کالاهای لوله‌ای (OTCG) و خطوط لوله (لوله‌های درزدار SAW) به شمار می‌آیند. پیش‌بینی بلندمدت بازار پررونق قیمت‌های نفت و گاز منتهی به تقاضای بلندمدت برای لوله‌های درزدار و بدون درزگر دیده است.
تقاضای جهانی حدود 67 میلیون تن است که 66درصد آن مربوط به خاورمیانه و آسیا و آمریکا می‌باشد. اگرچه تقاضا در اروپا و روسیه یقینا از طریق فروشندگان داخلی تامین می‌گردد تقاضا در خاورمیانه و آمریکا احتمالا از طریق واردات تامین می‌گردد چون عرضه با محدودیت مواجه است. محدودیت‌های عرضه و تقاضای بالا شکی نیست که قیمت‌ها را در ظرف دو سال آینده همچنان بالا نگه خواهد داشت چون پس از آن به دلیل بهبود عرضه قیمت اندکی رو به کاهش خواهد گذاشت.
رونق اقتصاد نفتی و افزایش تقاضای لوله
با رونق اکتشاف و تولید نفت و گاز (E&P) و فعالیت‌ها در این زمینه موجب افزایش تقاضا برای خطوط و محصولات لوله‌ای گردیده است. به امید اینکه تا بلندمدت قیمت‌ها و بازار نفت و گاز پررونق باقی خواهند ماند، میدان‌های نفتی قدیمی غیر اقتصادی نیز استخراج می‌شوند.
به دلیل افزایش فعالیت‌های اکتشافی و ایجاد سریع تاسیسات زیربنایی برای حمل‌ونقل نفت و گاز تقاضا برای لوله‌های نفتی در میان مدت افزایش خواهد یافت. در هند رشد اقتصادی سریع مواجه با نیاز فوری برای توسعه و بهبود آب‌رسانی یا تامین شده است که تقاضا برای لوله‌های SAW را افزایش می‌دهد.
آمریکا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده
براساس اطلاعات Simdex در ظرف پنج سال آینده ۱۸۹ پروژه احداث خط لوله با تناژ ۵۵/۱۷میلیون تن لوله درزدار در آمریکای شمالی اجرا خواهد شد که بالغ بر ۲۳درصد کل تقاضای جهانی است. عرضه اندک موجب افزایش واردات به بازارهای آمریکایی خواهد گردید به واردات آمریکا همچنان افزوده خواهد شد تا ظرفت‌های جدید راه‌اندازی گردند. تولیدکنندگان لوله هند به بازارهای آمریکایی روی آورده خود را در آنجا استحکام بخشیده‌اند. شرکت هندی Welspon Gujarat پس از پایان سرمایه‌گذاری مشترک با Loan Star واحد جدید خود را به ارزش یکصدمیلیون دلار احداث می‌کند.
PSL نیز یک واحد 300هزار تن به صورت سرمایه‌گذاری مشترک ایجاد می‌نماید. صنایع مان (Man) نیز به دنبال شرکای علاقه‌مند می‌گردد. صادرات به آمریکا یکی از انگیزه‌های اصلی درآمد برای واحدهای لوله‌سازی هند است.
آسیا بزرگ‌ترین متقاضی لوله با رشد شدید مصرف انرژی
تقاضا برای خطوط لوله در آسیا بالاترین خواهد بود. اطلاعات Simdex نشان می‌دهد 33درصد پروژه‌های خطوط لوله در جهان در آسیا خواهد بود که دلیل آن رشد شدید تقاضا برای انرژی در منطقه است.
طبق گزارشات مراکز اطلاعاتی انرژی رشد تقاضا برای انرژی در کشورهای غیرعضو OECD در منطقه آسیا طبق پیش‌بینی بین سال‌های ۳۰-۲۰۰۴ با نرخ متوسط سالیانه ۲/۳درصد خواهد بود.
در سال 2004 مصرف انرژی در کشورهای آسیایی غیرعضو OECD حدود 48درصد کل کشورهای غیرعضو OECD را دربر گرفت اما پیش‌بینی می‌شود که سهم آن در سال 2030 به بیش از 65درصد بالغ شود.
افزایش مصرف انرژی تقاضا برای خطوط لوله را بالا خواهد برد.
چین و هند احتمالا در صدر مصرف‌کنندگان لوله قرار خواهند گرفت. چین بدون شک نقش بالاتری در پروژه‌های خطوط لوله خواهد داشت.
تولیدکنندگان داخلی تقاضای چین را پاسخگو خواهند بود ولی در هند بخشی از نیاز از طریق واردات و بخشی نیز از طریق تولیدکنندگان داخلی تامین خواهد شد، هرچند که گفته می‌شود هند وارداتی نخواهد داشت.
خاورمیانه- هدفی مهم برای تولیدکنندگان هندی
خاورمیانه یکی از مهم‌ترین مقاصد صادراتی لوله‌سازان هندی خواهد بود. با توجه به قیمت بالای نفت‌خام شرکت‌های نفتی به سودهای سرشاری دست یافته و به دنبال افزایش ظرفیت‌های خود هستند.
طبق گزارش‌های Simdex 9درصد پروژه‌ها در سطح جهان مربوط به خارومیانه خواهد بود.
صنایع لوله‌سازی هند دارای مزیت نسبی در مقایسه با صنایع لوله‌سازی در اروپا و ژاپن است.
صنعت لوله‌سازی در هند حداقل 50درصد کل تقاضا را پاسخگو خواهد بود. در بازارهای دیگری مانند روسیه، چین، اروپا و ژاپن احتمالا تولیدکنندگان داخلی آنان نیازهای بازار خود را تامین خواهند کرد.
سناریوی داخلی
پس تقاضای داخلی برای خطوط لوله احتمالا با گسترش شبکه حمل یا انتقال نفت و گاز در سراسر کشور افزایش خواهد یافت.
یکی از عوامل عمده در بالا رفتن تقاضا برای لوله ایجاد بخش زیربنایی برای نقل و انتقال گاز است.
بیشترین تقاضا مربوط می‌شود به گاز طبیعی، به نظر می‌رسد که بخش زیربنایی مربوط به خطوط لوله در پنج سال با دو برابر افزایش به 39هزار کیلومتر برسد که در حال حاضر میزان آن حدود 20هزار کیلومتر است.
کل تقاضا برای لوله‌‌های درزدار (SAW) در ظرف پنج سال آینده به حدود ۱۲میلیون تن خواهد رسید.
خطوط لوله انتقال گاز- عامل عمده
در سال ۱۹۸۰ مصرف جهانی گاز طبیعی ۱۹درصد بود که در سال ۲۰۰۲، ۲۴درصد افزایش پیدا کرد.
تقاضا برای گاز طبیعی طبق پیش‌بینی بین سال‌های 2001 و 2025 سالانه و 9/3درصد افزایش خواهد داشت.
بازار گاز طبیعی هند نسبت به سایر مناطق در جهان نسبتا توسعه‌نیافته است. تا سال ۲۰۲۵-۲۰۲۴ سهم مصرف گاز طبیعی ۲۰درصد کل مصرف انرژی اولیه خواهد رسید.
با رشد مصرف زیرساختار حمل‌ونقل نیز رشد و توسعه خواهد یافت.
مصرف بالای گاز طبیعی نیاز به واسطه حمل‌ونقل اقتصادی بهتر و به خطوط لوله بیشتری نیازمند است.
شرکت‌های عمده خطوط لوله گاز مانند Gail (هند) و GSPL در نظر دارند خطوط لوله گاز گسترده‌ای نصب نمایند. شرکت Gail شبکه گازرسانی کشور را به طول 5052 کیلومتر خط لوله به عهده گرفته است.
مدیریت منابع آب-عامل کلیدی دیگر
مدیریت منابع آب یکی دیگر از عوامل مهم و موثر بر تقاضای لوله است. رشد اقتصادی سریع در هند موجب نیاز مبرم و سریع توسعه و بهبود سیستم‌های آبرسانی در مناطقه شهری گردیده است. مدیریت منابع آب یکی از بخش‌هایی است که دولت در بودجه‌های اخیر خود توجه زیادی بدان نموده است. بنا به گزارشات بانک‌جهانی کل ارزش پروژه‌هایی که در حال اجرا بوده و یا در آینده اجرا خواهد شد، 20/5 میلیارد دلار است. با فرض اینکه قیمت هر تن آن به 1000دلار (بیشتر برای لوله‌های HSAW که در مدیریت آبرسانی استفاه می‌شود) فرصتی برای تولید 2/5میلیون تن (41/2 میلیارد دلار) به‌وجود آمده است.
هند مصمم برای بهره‌گیری از عدم توازن بین عرضه و تقاضای جهانی
پیش‌بینی می‌شود که عرضه جهانی لوله‌های درزدار در ظرف دو سال آینده همچنان اندک باشد. هند مصمم است که از این عدم توازن بین عرضه و تقاضا بهره‌برداری کند. تقاضای جهانی برای لوله‌های درزدار (SAW) شامل هند سالیانه بین 17-16 میلیون تن در سال است. از نظر عرضه تخمین زده می‌شود که 16میلیون تن لوله SAW تولید شود که سهم هند از آن 12درصد برای لوله‌های LSAWو HSAW بوده و در ردیف پنجم قرار خواهد گرفت.
میزان سفارشات دریافتی شرکت‌های هندی
تمامی تولید‌کنندگان عمده لوله هند محصولات خود را به آمریکا و خاورمیانه عرضه می‌کنند. حدود 70درصد دفتر ثبت سفارش این شرکت‌های هندی مختص صادرات است.
چشم‌انداز بلندمدت بازار پررونق بازار لوله (LSAW)
لوله‌های LSAW نسبت به لوله‌های HSAW از نظر سوددهی دروضعیت بهتری خواهد بود. در حال حاضر اختلاف بین قیمت پلیت (مواد اولیه LSAW) و کلاف نوردگرم (مواد اولیه برای HSAW) حدود 300-250دلار در هر تن برای انواع مختلف فولادهاست. در حال حاضر ظرفیت‌های تولید پلیت در جهان شدیدا رو به رشد است. در 3-1سال آینده این کارخانجات‌ راه‌اندازی خواهند شد. افزایش عرضه یا ظرفیت موجب کاهش قیمت پلیت گردیده و تفاوت قیمت بین پلیت و کلاف تا یکصد دلار تنزل پیدا خواهد کرد. افت قیمت‌های مواد اولیه منتهی به کاهش قیمت‌های LSAW بدون هرگونه افتی در حاشیه سود خواهد گردید.
افزایش ظرفیت پلیت مارجین لوله‌های LSAW را تقویت خواهد کرد. با راه‌اندازی واحدهای تولیدی پلیت در سطح جهانی مارجین LSAW بهبهود خواهد یافت چون افزایش عرضه ورق (Plates) قیمت‌های آنی راکاهش خواهد داد. در حال حاضر در بازار داخلی هیچ طرح توسعه عمده‌ای برای تولید LSAW وجود ندارد، در هند اکثرا به ظرفیت‌های HSAW افزوده می‌شود. هم‌اکنون ظرفیت تولید LSAW در هند حدود ۲میلیون‌تن است که نیاز به ۰۸/۲میلیون تن بیلت (با فرض بر ۴درصد پرت یا ضایعات) دارد. احتمالا حدود ۴میلیون تن به ظرفیت بیلت در ظرف ۳-۲ سال آینده افزوده شود. اگرچه بیلت در دیگر صنایع نیز استفاده می‌شود به اندازه کافی بیلت وجود خواهد داشت تا هزینه حمل‌ونقل بیلت را کاهش دهد.
نصف حجم فروش LSAW همان سود فروش HSAW را خواهد داشت.
کارشناسان صنعتی اظهار می‌دارند که لوله‌های HSAW تقریبا ۶۵درصد از کل تقاضا برای لوله را به خود اختصاص داده‌اند. اما LSAW با وجود این هنوز در بلندمدت کسب و کار خوبی به نظر می‌رسد. سود حاصل از فروش ۵۰میلیون تن لوله LSAW معادل سود حاصل از فروش یکصد میلیون تن لوله HSAW می‌باشد. با توجه به این موضوع واضح است که مارچین ناخالص HSAW در مقایسه LSAW تقریبا نصف است.
پیش‌بینی می‌شود که فعالیت در هر زمینه یعنی لوله‌های HSAW و LSAW سودمند و مطلوب باشد.
با گذشت زمان به دلیل افزایش عرضه یا تولید بیلت اختلاف مارچین افزایش خواهد یافت.
تولیدکنندگان هندی سفارش بیشتری برای لوله‌های LSAW دریافت می‌کنند
به واسطه حجم بالای پروژه‌های ساحلی در سطح جهان تقاضا برای لوله‌های HSAW بیشتر از لوله‌های LSAW است اگرچه ۶۳درصد دفتر سفارشات شرکت‌های هندی به لوله‌های LSAW تخصیص داده شده است.
در آینده سفارشات برای لوله‌های LSAW به دلیل استحکام یا مقاومت آن در برابر فشار همچنان بالا باقی خواهد ماند. علاوه بر این با افزایش عرضه ورق قیمت‌های آن نیز کاهش یافته و تحقق شرایط را برای لوله‌های LSAW کاهش خواهد داد که آن نیز به نوبه خود تقاضای بیشتری را برای آن القا خواهد کرد.
افزایش ظرفیت لوله‌های HSAW و شدت گرفتن رقابت
در حال حاضر صنعت لوله‌سازی در هندوستان دارای مجموعا 75/1میلیون تن ظرفیت است و پیش‌بینی می‌شود تا سال مالی 2008 به ظرفیت آن 8/0میلیون تن نیز افزوده شود.
کارخانه‌های لوله‌سازی هند مانند Welspon Gvjarat، PSL و Man Industries در حال احداث یک واحد نورد لوله ۸/۰میلیون تنی HSAW در آمریکا هستند. افزایش عرضه لوله‌های HSAW احتمالا به قدرت چانه‌زنی خریداران خواهد افزود. افزایش رقابت می‌تواند روی قیمت‌‌های HSAW فشار وارد آورد و در جبهه مواد اولیه قیمت‌های کلاف نورم گرم احتمالا اندکی کاهش پیدا کند.