تفاوت قیمت به صورت یارانه‌ای به سازمان تعاون روستایی پرداخت می‌شود

گروه بورس کالا- سردار خالدی: یکی از مشکلات اساسی در بازار بخش کشاورزی نبود سیاست‌های واحد و منسجم برای ارائه راهکارهای تعریف شده است. در حالی که بخشنامه‌ها و لوایح تصویبی دولت و قوانین مجلس از موضوعی حمایت به عمل می‌آورند، اما در عمل شاهد هستیم برخی از ابلاغیه‌های اجرایی با مجوز دولت بر اصل ماجرا تقدم پیدا می‌کند و سیاستی دوگانه را در فرآیند اجرایی به وجود می‌آورد. این در صورتی است که همگان بر این امر اتفاق نظر دارند که در بازار با جابه‌جایی و تعویض مکرر سیاست‌های اجرایی و کم‌رنگ نمودن مکانیزم عرضه و تقاضا، تعادل قیمت‌ها از بین رفته و فرآیند شفاف‌سازی بازار نیز که نتیجه آن از بین بردن رانت است به فراموشی سپرده خواهد شد. در این رابطه خبرنگار روزنامه دنیای اقتصاد درباره یکی از این سیاست‌های اعمال شده در بخش کشاورزی طی روزهای گذشته به ارائه گزارشی پرداخته که در زیر می‌آید: داستان با عرضه جو در بورس آغاز شد.

داستان از آنجا شروع شد که عرضه جو دامی خرید تضمینی سازمان تعاون روستایی ابتدا با توافق شرکت بورس کالا و سازمان تعاون روستایی پیگیری و براساس آن اعلام شد تا میزان یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن جو دامی تضمینی با نرخ کشف شده و توافق دو طرف معامله در بورس کالا با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا به فروش برسد. در آغاز اولین هفته مبادلاتی جو دامی تضمینی در هفته منتهی به ۱۸ شهریور ماه، بیش از ۱۰ هزار تن محصول در بازار عرضه شد که در برابر آن بیش از ۳ هزار تن تقاضا به وجود آمد، اما در نهایت تنها ۱۲۰ تن آن در مجموع هفته مورد بررسی، با نرخ پایه ثبت شده ۳۲۰ تومان فروخته شد.

فروشنده تنها با ۳۲۰ تومان می‌فروشد

هرچند ارقام مختلفی در ابتدا برای نرخ هر کیلو جو دامی در نظر گرفته شد، اما پس از تصمیم سازمان تعاون روستایی، نرخ پایه برای هر تن از این محصول ۳۳۰ تومان اعلام شد که با تخفیف ۱۰ تومانی هر کیلو محصول، فروشنده راضی به عرضه کل میزان کالا با نرخ پایه ۳۲۰ تومان در بازار شد.

این در حالی است که براساس محاسبات اعمال شده قیمت جو، خرید تضمینی شده از کشاورزان نزدیک ۲۶۰ تومان است که با احتساب هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و افت، قیمت تمام شده این محصول به ۳۲۰ الی ۳۳۰ تومان می‌رسد.

به عقیده بسیاری از کارشناسان، با کاهش تعرفه برای این محصول بالا بردن قیمت نمی‌تواند در جذب سفارش مشتری تاثیرگذار باشد، بنابراین خیل عظیمی از خریداران خواستار کاهش نرخ از سوی فروشنده بودند، اما با این وجود، عرضه‌کننده راضی به تعدیل نرخ نشد و بازار با همان نرخ پایه مبادلاتش را ادامه داد.

رشد ۳۳ درصدی در دومین هفته عرضه

در دومین هفته معاملات جو با ۳۳ درصد رشد نسبت به هفته منتهی به ۱۸ شهریور مواجه شد و براین اساس ۱۶۰ تن محصول با نرخ پایه هر کیلو ۳۲۰ تومان در بازار دادوستد شد، رشد ۳۳ درصدی حجم و ۲۴ درصدی ارزش مبادلات توانست تا حدودی بازار را وارد روند بهتری کند و معامله‌گران را قانع کرد که با همان نرخ پایه می‌توانند نیازمندی‌هایشان را برطرف نمایند.

در هفته منتهی به یکم مهرماه، بازار با روند متفاوتی روبه‌رو شد و توانست با رشد ۹۰ درصدی حجم و ۱۰۰ درصدی ارزش مبادلات همراه شود، به طوری‌که یک هزار و ۶۱۰ تن محصول خریداری شده با نرخ پایه ۳۲۰ تومان به ازای هر کیلو مورد دادوستد قرار گرفت. این در حالی بود که عرضه‌های فروشنده در این هفته با جهشی نسبتا بالا نسبت به هفته‌های قبل به ۲۱۶ هزار و ۹۸۸ تن رسید.

توزیع جو یارانه‌ای؛ کیلویی ۲۹۵ تومان

در هفته گذشته حجم معاملات باز هم روند رو به بالای طی شده در هفته‌های قبل را ادامه داد تا اینکه در روز چهارشنبه سعید سلطانی سروستانی، مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران، در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس از توزیع جو یارانه‌ای به قیمت ۲۹۵ تومان پایین تر از قیمت تمام شده در سراسر کشور با مجوز دولت خبر داد.

براساس گفته سلطانی سروستانی، برای تامین علوفه دامداران با پیگیری اتحادیه دامداران و وزیر جهاد کشاورزی، به همراه معاونت امور دام و سازمان تعاون روستایی قرار شد در مرحله اول ۴۰۰ هزار تن جو مورد نیاز دامداران به قیمت هر کیلو ۲۹۵ تومان بین دامداران توزیع شود.

در واقع سلطانی در رابطه با شیوه توزیع آن گفته دستور ابلاغ آن توسط وزیر جهاد کشاورزی از روز چهارشنبه هفته گذشته صادر ‌شده و محصول جو موجود در انبارهای تعاون روستایی تحت نظر اتحادیه دامداران توزیع خواهد شد.

یک میلیون و ۸۷۰ هزار تن جو توزیع می‌شود

براین اساس، در مرحله اول ۴۰۰ هزار تن توزیع خواهد شد و در مراحل بعدی یک میلیون و ۴۷۰ هزار تن جو خرید تضمینی شده بین دامداران توزیع خواهد شد.

بسیاری از مدافعان این ابلاغیه عقیده دارند ارزان بودن قیمت نهاده‌ها در قیمت تمام شده و به تبع آن قیمت بازار تاثیر دارد، بنابراین با این اقدام می‌توان شاهد تعدیل قیمت بازار نیز بود.

سلطانی سروستانی براین باور است که، خرید و فروش محصول جو طبق قانون بایستی در بورس و یا از طریق مزایده صورت می‌گرفت که معمولا دامداران به این روش قادر به خرید نیستند، بنابراین با حمایت وزیر جهاد کشاورزی مجوز از دولت اخذ شد تا تحت نظارت اتحادیه دامداران بین دامداران توزیع شود و تفاوت آن با قیمت تمام شده به صورت یارانه‌ای به سازمان تعاون روستایی پرداخت شود.

لایحه هدفمندی یارانه‌ها و توزیع جو یارانه‌ای!

اما سوال اساسی بسیاری از تحلیل‌گران در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای‌اقتصاد این است که آیا با توزیع جو یارانه‌ای به نرخ ۲۹۵ تومان و با توجه به در پیش رو بودن لایحه هدفمندی یارانه‌ها و عرضه جو دامی عرضه شده از طریق بورس، مفروضات اصلی لایحه هدفمندسازی یارانه‌ها و فرآیند دادوستد در کانال بورس زیر سوال نمی‌رود؟

هرچند به واقع به‌زعم دست‌اندرکاران، طیف زیادی از دامداران نمی‌توانند از بورس کالا محصول و نیازمندی‌هایشان را تامین نمایند، اما به عقیده کارشناسان برای رسیدن به نتیجه بهتر، راه‌حل‌های منطقی‌تری برای اینکه بازار دچار تنش و رکود نشود وجود دارد.

مشتریان سفارش‌هایشان را پس می‌گیرند

به باور فعالان بازار، توزیع ۴۰۰ هزار تن جو یارانه‌ای با نرخ هر کیلو ۲۹۵ تومان و نرخ پایه ۳۲۰ تومانی سازمان تعاون روستایی در بورس کالا تفاوت سرمایه‌ای در حدود ۱۰ میلیارد تومان را به وجود می‌آورد که اولین سوال برای تحلیل‌گران این است که این میزان مابه‌التفاوت به کجا خواهد رفت و صرف چه کاری خواهد شد؟

اغلب کارشناسان عقیده دارند زمانی که قرار است یارانه‌ها در ماه‌های آتی اجرایی شود معنی توزیع جو یارانه‌ای و به مزایده گذاشتن سیاستی است متناقض که بازار رسمی شکل گرفته (عرضه و تقاضا در بورس کالا) در روزهای گذشته را به نوعی بی‌اهمیت جلوه می‌دهد. کارگزاری‌های فعال در حوزه کشاورزی حاضر در تالار، اظهار داشته‌اند با شوک و شایعه توزیع جو یارانه‌ای به بازار، بسیاری از مشتریان سفارش‌های خرید خود را پس گرفته‌اند و این به معنی کاهش حجم مبادلات در بازار خواهد بود.

از یک دست بده، از دست دیگر بگیر

یکی از کارشناسان بورس در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد گفته است: در واقع با اجرای این ابلاغیه از سوی دولت، سیاست «از یک دست بگیر از دست دیگر پس بده» اجرا می‌شود که به صلاح بازار و اعتماد سرمایه‌گذار به بورس به عنوان محلی برای شفاف‌سازی و مکان رقابت نیست.

به عقیده این کارشناس، اجرا و تصویب چنین بخشنامه‌هایی اذعان به اطمینان و فرهنگ‌سازی برای تامین نیازمندی‌ها از طریق بورس را با تردید نظر سرمایه‌گذار مواجه خواهد کرد.

مابه‌التفاوت به دامدار پرداخت شود

به باور یکی دیگر از فعالان بازار، بهتر است عرضه جو دامی تضمینی توافق شده از همان کانال بورس ادامه پیدا کند و مابه‌التفاوت ۲۵ تومانی هر کیلو محصول از طریق سازمان تعاون روستایی توسط دولت به دامدار پرداخت شود. این در حالی است که بورس هم می‌تواند پروانه خرید تمامی معاملات انجام شده را در اختیار سازمان قراردهد تا دولت بتواند از ایجاد هر گونه رانت و عدم احقاق حق به خریدار واقعی که همان دامدار باشد، جلوگیری کند.

کارشناسان معتقدند، بایستی منتظر ماند و دید که آیا این ابلاغیه با مجوز دولت جنبه واقعی به خود خواهد گرفت یا اینکه دولت با بررسی موضوع تصمیم دیگری خواهد گرفت.