محمدحسین بابالو

بازار مصنوعات فولادی بالاخص انواع ساختمانی آن در روزهای گذشته شرایط پرالتهاب و نوسانات شدیدی را با برآیند صعودی سپری کرده است. این شرایط به گونه‌ای پیش رفته است که قدرت تحلیل را حتی از فعالان پر سابقه این بازار دریغ کرده و به سیر نوسانی خود ادامه می‌دهد. در تحلیل‌های گذشته شرایط هیجانی و نوسانات افسار گسیخته این بازار قبل از شب‌های مبارک قدر به وضوح پیش‌بینی شده بود و هم‌اکنون در بطن این حوادث قرار داریم.

دلایل و عوامل به‌وجود آورنده این شرایط از اهمیت بسزایی برخوردار بود و تحلیل و تفسیر این رویدادها، کلید حل معادلات این بازار است. دلایل و متغیر‌های اثرگذار بر شرایط فعلی را می‌توان به ۲ دسته داخلی و خارجی تقسیم‌بندی کرد.

شرایط داخلی: شرایط داخلی مهم‌ترین دلایل نوسانات بازار فولاد در روزها و هفته‌های گذشته بوده است. نوسان و افزایش شدید قیمت شمش در مبادی ورودی، نوسان و رویداد‌های پیش آمده در بورس کالای ایران، طرح تحول اقتصادی و احتمال افزایش تمامی قیمت‌ها، تغییر آرام و غیرمشهود سیاست‌های پولی دولت و موسسات مالی بالاخص بانک‌ها و جایگزینی عقود مشارکتی و مشارکت مدنی به جای وام، احتمال تغییر سیاست‌های مالی دولت و افزایش امید به تزریق بودجه‌های عمرانی، فصل تابستان و فصل ساخت‌و‌ساز همچنین فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و کاهش مجدد فعالیت‌های عمرانی بخش خصوصی، کاهش تولید برخی انواع فولاد و کاهش حجم واردات محصولات میانی و صنعتی به‌عنوان مواد اولیه از جمله شمش، اسلب، ورق‌های نورد سرد (روغنی) و صفحات ضخیم و میلگرد آجدار در کنار افزایش واردات ورق‌های قلع‌اندود (‌Tin Plate‌) و روی‌اندود (گالوانیزه) و تیرآهن و ورق‌های نورد گرم نازک، کاهش شدید قیمت‌ها و عدم جذابیت واردات و درج سفارش تولید در ماه‌های گذشته، خیز جدی واردکنندگان برای استفاده از شرایط صعودی فعلی و نهایتا بیم و امید فعالان بازار و خرید به امید افزایش قیمت و کسب سود را می‌توان از دلایل این شرایط دانست.

نکته مهم در این خصوص آن است که شرایط فعلی نه به دلیل وقایع روز بازار، بلکه به دلیل اقداماتی عمدی یا سهوی از سوی فعالان داخلی و خارجی رخ داده است. نوسانات و کمیاب شدن شمش و افزایش شدید قیمت آن در کنار نوسانات و رویدادهای بورس کالای ایران را می‌توان در کنار هیجانی شدن بازار دلایل اصلی این امر دانست. با توجه به تنظیم شرایط عرضه عرضه‌کنندگان بزرگ با قیمت شمش در مبادی ورودی می‌توان مهم‌ترین دلیل را قیمت شمش دانست.

این مطلب به مثابه کلید استارت بازار بود. موارد ذکر شده فوق همگی توانستند قیمت‌ها را به سقف تاریخی خود در یک سال و نیم گذشته برسانند. با توجه به شرایط فعلی و صرفه واردات تا چندی دیگر حجم عظیمی از انواع مصنوعات فولادی بالاخص انواع سهل‌الوصول آن از جمله شمش و میلگرد به کشور وارد خواهد شد و این موارد به کاهش سریع قیمت‌ها منجر شود. نکته دیگر طی شدن زمان و جلوه چهره حقیقی بازار است.

عوامل خارجی: از جمله موانع پیش روی واردات و محدودیت‌های مالی، صعود و سقوط بازار فولاد جهانی، نوسانات شدید هزینه حمل‌و‌نقل، قیمت مواد اولیه و محدودیت عرضه برخی مصنوعات خاص فولادی به ایران و ... را می‌توان به عنوان عوامل خارجی این شرایط برشمرد. در هفته‌های گذشته روند واردات و انتقال ارز با مشکلاتی روبه‌رو شد که هنوز نیز ادامه دارد. این شرایط محدودیت‌هایی را برای برخی تجار و واردکنندگان بالاخص فعالان آماتور این بازار پدید آورد.

این روند به کاهش سفارش خرید، ثبت سفارش و گاهی ورود کالا به ایران انجامید، اما به صورت واقعی و فارغ از جنجال‌آفرینی‌های رسانه‌ای تاثیر بنیادین محدودی بر روند واردات گذارد. واقعیت آن است که جو روانی این‌گونه اقدامات رسانه‌ای بسیار فراتر از واقعیات بازار بوده است. نکته دیگر شرایط خاص بازار فولاد جهانی است. بخشی از نوسانات بازار فولاد داخلی تبعیت از نوسانات بازار فولاد جهانی است.

این بازار نیز شرایطی مبهم و نوساناتی غیر قابل پیش‌بینی را سپری می‌کند. کاهش قیمت‌ها در غرب در اوایل هفته گذشته و افزایش آن در چین در همان بازه زمانی همچنین افزایش قیمت‌ها در اواخر هفته در غالب بازارهای بین‌المللی و سردرگمی تجار و برخی واردکنندگان عمده در خرید یا عدم خرید و واردات یا عدم واردات، قرار دادن سفارش تولید یا عدم آن و جست‌وجوی موجودی انبارها و خرید این‌گونه کالاها نیز به افزایش نوسانات بازار کمک کرد. متاسفانه سردرگمی تجار به افزایش جو هیجانی بازار دامن زد.

نکته دیگر آنکه شرایط عمومی بازار حکایت از یک نقطه ضعف بزرگ می‌کند و آن محدود بودن دایره وارد‌کنندگان بزرگ فولاد به داخل کشور است. این مطلب حکایت از آن دارد که عده‌ای خاص می‌توانند در بازار بالاخص محصولات وارداتی اعمال نفوذ جدی کرده و بازار را در جهت اهداف خود هدایت کنند که در سطور زیر بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

این مطلب بیشتر در خصوص محصولات میانی بالاخص شمش، اسلب و صفحات سنگین Heavy plate بیشتر خودنمایی می‌کند. نکته دیگر نوسانات شدید هزینه حمل‌ونقل دریایی است. در هفته‌های پیش قیمت نفت گاهی تا ۱۰ درصد در مدتی محدود نوسان داشت و به تبع آن هزینه حمل‌ونقل نیز نوسان شدیدی پیدا کرد. این مطلب نیز در تغییر قیمت تمام شده فولاد در بنادر موثر بود. در ماه‌های گذشته برخی تجار و تولید‌کنندگان بیلت و اسلب کشورهای مشترک‌المنافع عرضه کالاهای خود را به تجار و بازارهای ایرانی، محدود و حتی در برهه‌ای از زمان متوقف کردند. این اقدام و عدم پذیرش سفارش تولید یا محدودیت عرضه، بازارهای داخلی ایران را برای مدتی با کمبود روبه‌رو ساخت.

تجربه نشان داده است که شرایط نوسانی و هیجانی در بازار هیچ‌گاه دیری نپاییده و این انرژی به سرعت مستهلک خواهد شد. همزمانی با شب‌های قدر و کاهش پتانسیل تغییرات سریع بازار نیز به این امر کمک شایان توجهی می‌کند. با توجه به جذابیت بازار می‌توان حدس زد که از هم‌اکنون خیل عظیمی از انواع مصنوعات فولادی به سمت ایران در حرکت بوده یا سفارش تولید دارند.

با توجه به اصل بازارهای کامل از هم‌اکنون می‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت. نکته دیگر آنکه دولت هیچ‌گاه در برابر افزایش شدید قیمت‌ها صبوری نخواهد کرد و اقدامات آن مبنی بر ابطال برخی معاملات با قیمت بالا نیز دلیلی بر این امر است. دولت می‌تواند با واردات حجم عظیمی از شمش در کوتاه مدت تا میان مدت به سادگی بازار فولاد را مدیریت کند و این امر در شرایط فعلی و با توجه به طرح تحول اقتصادی قویا توصیه می‌شود. با توجه به شرایط بین‌المللی هم‌اکنون قیمت شمش فولاد در داخل کشور حداکثر باید بین ۶۴۰ تا حداکثر ۶۸۵ هزار تومان برای هر تن باشد. با توجه به این اعداد و ارقام قیمت میلگرد بین ۷۴۰ تا ۸۰۰ هزار تومان در هر تن خواهد بود. در صورت اقدام دولت در خصوص واردات شمش، هم شاهد رونق تولید فولاد در داخل خواهیم بود و هم به سرعت بازار تنظیم می‌شود. با توجه به کاهش شدید حجم تولید فولاد داخل و متاسفانه افزایش بیکاری و روند افزایشی قیمت‌های جهانی ضرورت واردات شمش از هر زمان دیگر بیشتر توصیه شده و اهمیت می‌یابد.

در صورت عدم مداخله دولت نیز بازار به مسیر خود ادامه داده و کمبودهای خود را به سرعت برطرف می‌کند. این مطلب نیز به تعدیل بازارها انجامیده و شرایط بیشتر حالت منطقی پیدا می‌کند. بازار فعلی برای اکثریت قریب به اتفاق فعالان آن بازار مطلوبی نیست و باید تعدیل شود.