بررسی میزان تولید و مصرف فولاد و قراضه جهان
جایگاه قراضه در فرآیند تولید فولاد
طی ۱۵۰ سال گذشته، تا پایان سال ۲۰۰۹ بیش از ۶/۲۹ میلیارد تن فولاد تولید شده است. فولاد در بیش از ۶۶ کشور جهان تولید و به بازار مصرف عرضه می‌شود. این محصول سهمی ۵/۲ درصدی از تجارت جهانی کالا را به خود اختصاص داده است.
طی ۱۵۰ سال گذشته، تا پایان سال ۲۰۰۹ بیش از ۶/۲۹ میلیارد تن فولاد تولید شده است. فولاد در بیش از ۶۶ کشور جهان تولید و به بازار مصرف عرضه می‌شود. این محصول سهمی ۵/۲ درصدی از تجارت جهانی کالا را به خود اختصاص داده است.
تولید جهانی فولاد در سال 2007 معادل 343/1، سال 2008 برابر 329/1 و در سال 2009 معادل 226/1 میلیارد تن بوده است. بر اساس پیش‌بینی‌های رسمی، تولید جهانی فولاد در سال 2011 به مرز سال 2007 خواهد رسید و این رشد ادامه یافته تا اینکه در سال 2015 مقدار تولید جهانی فولاد به رقم 643/1 میلیارد تن و در سال 2020 به رقم دو میلیارد تن خواهد رسید. تولید فولاد ایران در سال 2007 مقدار 1/10، سال 2008 معادل 9/9 و در سال 2009 برابر 87/10 میلیون تن بوده است. سهم تولید ایران از فولاد جهان در حال حاضر 8/0 درصد است.
بر اساس شاخص‌های جهانی تعریف شده، یک درصد افزایش مصرف محصولات فولادی در کشور افزایش ۸۵/۰ درصدی رشد اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر آن به ازای هریک هزار تن تولید فولاد یک نفر شغل مستقیم و ۵/۳ نفر شغل در صنایع وابسته اشتغالزایی ایجاد خواهد شد.
جایگاه قراضه در تولید فولاد
بازیافت و بازگشت مجدد هر یک تن قراضه در چرخه تولید فولاد سبب صرفه جویی حداقل مقدار ۱۱۳۴ کیلوگرم سنگ‌آهن و ۶۳۵ کیلوگرم کک و ۵۵ کیلوگرم آهک می‌شود. در عین حال این امر باعث صرفه جویی ۷۵ درصدی در مصرف انرژی به کار گرفته شده و نیز کاهش زمان تولید خواهد شد.
در حال حاضر 3/66 درصد تولید جهانی فولاد با استفاده از سنگ‌آهن و کک (زغال‌سنگ متالوژیکی) در کوره بلند و کنورتورهای اکسیژنی (BOF) و 2/31 درصد آن به روش احیای مستقیم در کوره‌های قوس الکتریکی (EAF) با استفاده از قراضه و آهن اسفنجی (DRI) صورت می‌پذیرد. در تولید فولاد با روش BOF بین 10 تا 20 درصد و با روش EAF بین 15 تا 100 درصد از قراضه استفاده می‌شود. بنابر این برآورد، کف تقاضای قراضه مصرفی با ترکیب فعلی روش تولید برای حجم فولاد تولیدی سال 2009 معادل140 میلیون تن (3/11 درصد) است.
کل تولید آهن اسفنجی جهان در سال ۲۰۰۹ معادل ۵۳ میلیون تن بوده که رقمی کمتر از ۵ درصد از حجم کل تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. (سهم تولید آهن اسفنجی ایران در این سال ۲/۸ میلیون تن و پس از هند دومین تولیدکننده جهان بوده است)، از ۳۸۲ میلیون تن فولاد تولیدی به روش احیای مستقیم سال ۲۰۰۹ مقدار ۳۲۹ میلیون تن از قراضه استفاده شده است. بنابراین ۸۶ درصد فولاد تولید شده به روش احیای مستقیم با استفاده از قراضه صورت گرفته است. قراضه کل مصرفی جهان در این سال معادل ۴۶۰ میلیون تن و برابر با حدود ۳۸ درصد از کل تولید فولاد جهان است (میزان مصرف قراضه برای تولید هر تن فولاد در جهان در سال ۲۰۰۹ برابر با ۳۷۶ کیلوگرم به ازای هر تن فولاد بوده است). مصرف قراضه در سال ۲۰۰۹ در کوره‌های BOF در این سال ۲/۴ درصد و در کوره‌های اEAF ،ا۹/۱۵ درصد نسبت به رژیم قبلی مصرف قراضه در این کوره‌ها نسبت به سال قبل و در مجموع ۲/۱۳ درصد کاهش داشته است. تولید قراضه (میزان ورود قراضه به سیستم بازیافت) کشورها و جهان، به میزان تولید و مصرف سرانه فولاد آنها وابسته است. آمار منتشر‌شده نشانگر آن است که مصرف سرانه محصولات فولادی در سال ۲۰۰۷ در ایران
۱/۲۲۶ کیلوگرم و در سال ۲۰۰۸ برابر۲۱۶ کیلوگرم بوده است. مصرف ظاهری فولاد در سال ۲۰۰۹ در ایران معادل ۵/۱۶ میلیون تن اعلام شده که نشانگر مصرف سرانه ۲۲۰ کیلوگرم و مصرف سرانه جهانی در سال ۲۰۰۹ معادل ۹/۱۸۲ کیلوگرم بوده است. این در حالی است که مصرف سرانه محصولات فولادی در آمریکای شمالی ۸/۳۱۷ کیلوگرم، اتحادیه اروپا ۳۹۲ کیلوگرم، چین ۴۰۰ کیلوگرم، ژاپن ۴۱۹ کیلوگرم، ترکیه ۲۵۴ کیلوگرم، هند ۴۵ کیلوگرم و خاورمیانه ۶/۲۸۵ کیلوگرم بوده است. در همین سال امارات با مصرف سرانه‌ای بالغ بر ۲ هزار و ۳۴۲ کیلوگرم و قطر با ۹۸۵ کیلوگرم بالاترین مصرف سرانه فولاد را در سطح جهان داشته‌اند.
از میزان قراضه تولیدی واقعی کشورها و جهان آمار دقیقی در دسترس نیست. مقدار تولید قراضه در کشورها به عوامل گوناگونی نظیر توسعه‌یافتگی، جمعیت، مصرف ظاهری فولاد، میزان تولید فولاد، درآمد سرانه و شاخص رفاه، فرهنگ مصرف، ساختار بازیافت کشورها، تکنولوژی تولید و نرخ بهره‌وری (محصولات فولادی)، ضریب بازگشت سنواتی (نسبت قراضه برگشتی به مصرف فولاد در چرخه بازیافت)، ضریب انباشتگی محصولات فولادی در سال‌های قبل و... بستگی دارد. بنابراین حجم زیادی از قراضه در کشورهای فقیر و توسعه نیافته جمع‌آوری نشده یا مدفون می‌شود و در چرخه آمار بازیافت وارد نمی‌شود. بنابراین در ترسیم چشم‌انداز بازار قراضه تنها می‌توان به ارقام سرانه مصرف فولاد و مصرف قراضه کشورها در فرآیند تولید فولاد و مبادلات بین‌المللی استناد کرد.
میانگین سرانه بازیافت قراضه در آمریکا ۲۷۰ کیلوگرم، کشورهای پیشرفته صنعتی حدود ۲۰۰ کیلوگرم، چین ۵۲ کیلوگرم، متوسط جهانی ۹/۶ کیلوگرم (بر اساس مصرف ظاهری قراضه جهان) و ایران ۲۴ کیلوگرم است.
بنا به آمار منتشره موسسه جهانی بازیافت، در سال 2008 کشور آمریکا به تنهایی با بازیافت بیش از 84میلیون تن فولاد، مقدار 4/66 میلیون تن قراضه مصرف کرده است. بر اساس گزارش متال بولتن در سال 2009، مقدار 5/92 میلیون تن قراضه در جهان مبادله شده است که سهم آمریکا از صادرات 4/22 میلیون تن و پس از آن ژاپن با 4/9، آلمان با 3/7، انگلیس 6، فرانسه 1/5 و کانادا 7/4 میلیون تن بوده است. آمار نشان‌دهنده صادرات عمده قراضه جهان توسط کشورهای پیشرفته و ثروتمند، به دلیل مصرف سرانه بالای فولاد در آن کشورها، ساختار مدرن بازیافت و نیز استفاده از زغال‌سنگ و سنگ‌آهن در کوره‌های BOF در تولید فولاد آن کشورها و استفاده کمتر از قراضه و آهن اسفنجی به نسبت کل تولید فولاد آنها است.
واردکنندگان عمده قراضه سال ۲۰۰۹، ترکیه با ۶/۱۵ میلیون تن بزرگ‌ترین واردکننده و پس از آن چین با ۶/۱۳ میلیون تن (میزان مصرف قراضه برای تولید هر تن از محصولات فولادی در چین طی سال ۲۰۰۹ در حدود ۱۴۶ کیلوگرم بوده است که نشان‌دهنده ۶/۸۲ میلیون تن مصرف قراضه بوده است) کره‌جنوبی با ۸/۷، تایوان با ۵۳۹/۵، هند با ۱۱۸/۵، اسپانیا با ۶۱۴/۴ میلیون تن قرار داشتند. بیشترین حجم واردات قراضه ایران در سال ۲۰۰۷ مقدار ۲۹۰ هزار تن و در سال ۲۰۰۸ معادل ۲۲۸ هزار تن بوده است که این رقم در سال ۲۰۰۹ به ۲۰ هزار تن کاهش یافته است.
انرژی در فرآیند تولید فولاد
انرژی مورد نیاز صنعت فولاد در جهان عمدتا از زغال‌سنگ است. سهم زغال‌سنگ در تولید کل انرژی جهان معادل ۲۵ درصد و سهم تولید برق از آن ۴۰ درصد است (سهم زغال‌سنگ در تولید برق لهستان ۹۵ درصد و آمریکا ۵۲ درصد است) سهم زغال‌سنگ در تولید انرژی و نقش آن در حامل‌های انرژی در ایران بسیار ناچیز است (بر اساس آمار منتشره آژانس بین‌المللی انرژی، سهم کشورهای در حال توسعه در سال ۲۰۳۰ از زغال‌سنگ به ۴۲ درصد خواهد رسید).
ارسال نظر