تحلیل بازار سنگ‌آهن و نکاتی برای آینده

مهرداد اکبریان

در گذشته، تحلیلی بر علت افت سنگ‌آهن و پیش‌بینی آینده بازار انجام گرفته بود و با توجه به دلایلی که وجود داشت، احتمال می‌رفت که قیمت سنگ‌آهن افزایش پیدا کند؛ اما... روند حرکت قیمت نه افزایش، بلکه کاهش قیمت‌ها را نشان داد. یکی از مهم‌ترین دلایل ما برای افزایش قیمت توافق فولادسازان بزرگ چین با تولیدکنندگان سنگ‌آهن برزیل در جهت افزایش ۲۳ درصدی قیمت سنگ‌آهن بود؛ اما برخلاف همیشه به دنبال توافق اخیر، ما شاهد کاهش قیمت اسپات در بازار بودیم. غیرعادی بودن این مساله نشان می‌دهد که احتمالا برنامه‌ها و حرکات دیگری به وقوع پیوسته است که روند حرکت عادی بازار را تغییر داده است. این اتفاقات و برنامه‌ها چه بودند و تا کی ادامه خواهند داشت؟ در ادامه مقاله به دلایل کاهش قیمت‌ها اشاره خواهد شد.

۱ - فولادسازان چینی و نقش آنها در بازار: اقتصاد جهان به تازگی در حال گذر از رکود اقتصادی است. شاخص‌های مختلف بازار نیز نشان دادند که اقتصاد جهانی و به خصوص آمریکا زودتر از پیش‌بینی‌ها در حال پایان دادن به رکود هستند. این امر انتظاراتی را برای تولیدکنندگان مختلف و به خصوص فولادسازان چینی در جهت احتمال افزایش قیمت کالاهایشان پدید آورد. فولادسازان چینی خود را آماده افزایش قیمت‌ها کردند؛ اما بر خلاف انتظار آنها هیچ افزایشی در بازار فولاد رخ نداد.

رابطه بازار فولاد با سنگ‌آهن همیشه بدین ترتیب بوده که با افزایش قیمت فولاد، قیمت سنگ‌آهن هم افزایش می‌یافت؛ اما این بار فولادسازان برای آنکه تکانی به قیمت فولاد بدهند، افزایش ۲۳ درصدی سنگ‌آهن را پذیرفتند تا بازار را آماده افزایش قیمت فولاد کنند؛ اما باز هم برخلاف انتظار آنها قیمت افزایش نیافت. این امر باعث ضرر مضاعف فولادسازان شد و آنها برای جبران این ضرر در پی چاره‌جویی برآمدند؛ اما به دلیل حفظ اعتبار خود قادر به فسخ یا تغییر توافق به عمل آمده نبودند. از این رو با هماهنگی و حمایت دولت چین، از راهی دیگر وارد شدند: فشار به شرکت‌های کوچک و کاهش قیمت اسپات.

در یک اقدام هماهنگ با دولت چین، شرکت‌های بزرگ فولادسازی به شرکت‌های کوچک‌تر فشار آوردند تا از خرید سنگ‌آهن اسپات امتناع کنند و به آنها وعده دادند که سنگ‌آهن مورد نیازشان را از ذخایر خود تامین خواهند کرد. از سوی دیگر دولت چین برای آنکه این شرکت‌ها به تبانی متهم نشوند، به سرعت بهانه قدیمی آلاینده‌های محیط‌زیست را دوباره مطرح کرد و اعلام کرد که جلوی فعالیت شرکت‌های آلاینده را خواهد گرفت. بحث محیط‌زیست چندین سال است که در چین مطرح است؛ اما اعلام ناگهانی و اقدام عملی سریع و بی سابقه جای سوال دارد. با این اقدامات هماهنگ، توانستند تقاضای سنگ‌آهن را به شدت کاهش دهند و به تبع آن قیمت اسپات نیز شدیدا کاهش یافت. اگر قیمت اسپات همچنان پایین باشد به احتمال زیاد مذاکرات سه ماهه چهارم میلادی به کاهش و حتی جبران ۲۳ درصد افزایش سه ماهه سوم منجر خواهد شد.

۲ - دولت چین یک سیاست انقباضی در قبال صادرات در پیش گرفته و معافیت مالیاتی صادرات را لغو کرده است. نتیجه آنکه حاشیه سود شرکت‌های چینی کاهش یافته و در کوتاه مدت میل به خرید مواد خام را نیز کاهش داده است.

۳ - پس از سال‌ها و تحت فشار آمریکا و اروپا، سرانجام دولت چین تصمیم به شناورسازی گام به گام نرخ برابری یوآن در مقابل دلار گرفته است. با افزایش ارزش یوآن، قدرت صادراتی چین نیز کاهش می‌یابد. در کنار آن اعتراض‌های پیاپی کارگران چینی به کم بودن دستمزدها باعث افزایش دستمزدها و کاهش بیشتر سود شرکت‌های چینی شده است.

۴ - برخی معتقدند که کلیت اقتصاد چین دچار مشکل شده است. اکثر بانک‌ها و کارخانجات بزرگ چین سهامداران اروپایی و آمریکایی دارند. به دلیل بحران‌های گذشته آمریکا و اروپا، سهامداران آمریکایی و اروپایی میل کمتری به تامین منابع مالی چینی‌ها نشان می‌دهند و در نتیجه بانک‌های چینی دچار کمبود منابع شده‌اند. دولت چین در واکنش به این مساله سیاست‌های انقباضی در پیش گرفته است تا کنترل بحران را در دست بگیرد و اجازه ندهد که اروپا و آمریکا کنترل بحران احتمالی آینده چین را در اختیار داشته باشند. با این کار شرکت‌های چینی می‌توانند بگویند که خرید نمی‌کنیم؛ چون دولت اجازه نمی‌دهد نه آنکه اروپایی‌ها پول نمی‌دهند.

مجموعه دلایل ذکر شده باعث شد که سنگ‌آهن افت قیمت قابل توجهی را تجربه کند؛ اما نکاتی وجود دارد که ممکن است مانع از ادامه افت قیمت شوند.

۱ - ذخایر سنگ‌آهن بنادر چین در حال کاهش است؛ به نحوی که از ۹۰ میلیون تن به کمتر از ۷۰ میلیون تن رسیده است.

۲ - توافق بین شرکت‌های بزرگ و کوچک چین نمی‌تواند پایدار بماند و بالاخره خواهد شکست.

۳ - شرکت‌های کوچک از شروع ماه دوم سه ماهه سوم میلادی (۱۰ مرداد تا ۱۰ شهریور) اجبار به شروع خرید خواهند داشت و احتمالا قیمت‌ها را افزایش خواهند داد.

۴ - اگر قیمت‌ها بیش از این کاهش بیابد، شبکه تولید، انتقال و فروش سنگ‌آهن در جهان از هم خواهد پاشید. هنوز مدت زمان زیادی از بحران اخیر جهانی نگذشته است و این شبکه هنوز هم تحت تاثیر نتایج آن بحران است و با یک بحران دیگر از بین خواهد رفت.

در نتیجه قیمت‌ها پس از یک دوره کاهش، به صورت آنی و بسیار شدید افزایش می‌یابند و در بلندمدت باعث ضرر خریداران چینی می‌شوند. در واقع کاهش بیشتر قیمت‌ها به ضرر چینی‌ها خواهد بود. چینی‌ها به تب بازار راضی‌اند؛ اما به مرگ آن، قطعا نه!

آیا آنها تنها تصمیم‌گیر و کنترل‌کننده بازار هستند؟ نقش کشورهای تولید‌کننده سنگ‌آهن همچون هند، برزیل و استرالیا در این میان چه می‌تواند باشد؟ در مقاله بعد به نقش این کشورها و برنامه‌های احتمالی آنها خواهیم پرداخت. قطعا قیمت نهایی برآیندی از تعامل این کشورها با چین بوده و بنابراین شناخت برنامه آنها از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.