وحید حسین‌زاده*

طی هفته گذشته روند حرکتی قیمت طلا در بازارهای جهانی و داخلی همچنان رو به بالا بود. رکوردهای قیمتی برای هر اونس طلا در بازارهای جهانی شکسته شد؛ اما... در بازارهای داخلی به علت کاهش ارزش دلار آن‌چنان که انتظار می‌رفت شاهد رشد قیمت‌ها نبودیم. در بازار معاملات قراردادهای آتی سکه طلا نیز قرارداد‌های تحویل شهریور و آبان ماه رکوردهای جدیدی را به ثبت رساندند. به نحوی که برای قرارداد آتی تحویل آبان ماه، قیمت هر سکه طلای تمام بهار آزادی به ۳۳۷۰۰۰۰ ریال رسید که می‌توان لقب گران‌قیمت‌ترین سکه کشور را بر روی آن گذاشت. قرارداد تحویل آبان ماه از ابتدای هفته گذشته وارد سیستم معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران شد که نهایتا از روز سه‌شنبه مورد اقبال معامله گران قرار گرفت و کار خود را در هفته گذشته با ایجاد ۳۲ موقعیت تعهدی باز (یعنی ۳۲۰ سکه تمام بهار آزادی) و ثبت رکورد قیمتی جدید آغاز نمود. با توجه به قیمت‌های تسویه قبلی و سرعت رشد یا کاهش آن طی هفته‌های اخیر به نظر نمی‌رسد التهاب یا حرکت غیرمنتظره‌ای در بازار معاملات آتی سکه طلای تمام بهار آزادی باشد. در این بازار سطح جدیدی از قیمت‌ها شکل گرفته و ظاهرا رکوردشکنی‌های اونس طلا در بازارهای جهانی به امری طبیعی بدل شده است. از نکات قابل توجه در هفته گذشته روند حرکتی تعداد موقعیت‌های تعهدی باز در قراردادهای تحویل ماه‌های مختلف بود. تعداد موقعیت‌های تعهدی باز نشان‌دهنده تعداد سکه مورد تعهد معامله‌گران برای تحویل در موعد قرارداد است که همواره دارای یک طرف فروشنده و یک طرف خریدار است. هر قرارداد آتی استانداردی که در بورس کالای ایران برای سکه تمام بهار آزادی مورد معامله قرار می‌گیرد، شامل ۱۰ سکه تمام بهار آزادی است که در صورت معامله ایجاد یک موقعیت تعهدی باز می‌کند. بر این اساس طی هفته گذشته از تعداد موقعیت‌های تعهدی قرارداد تحویل تیر ماه کاسته شد و در مقابل برای قراردادهای شهریور و آبان ماه موقعیت‌های تعهدی بیشتری ایجاد شد. طبق آمار شرکت بورس کالای ایران طی این مدت تعداد موقعیت‌های تعهدی باز قرارداد تیر ماه از ۱۹۱۰ موقعیت به ۱۴۹۴ موقعیت رسید، برای قراردادهای آتی تحویل شهریور ماه این رقم از ۱۰۱۰ به ۱۲۸۵ رسید و قرارداد آبان‌ماه نیز اولین هفته خود را تجربه می‌کرد. همان‌طور که اشاره شد، در انتهای هفته دارای ۳۲ موقعیت تعهدی باز بود. از دلایل کاهش تعداد موقعیت‌های تعهدی باز قراردادهای تیر ماه می‌توان به آغاز ماه سررسید قرارداد (تیرماه) اشاره کرد و با توجه به نزدیک شدن قیمت نقدی و آتی سکه تمام بهار آزادی در ماه تحویل، معامله‌گران تمایل چندانی به حضور یا ایجاد موقعیت در قرارداد فوق نداشته و نوسانات قیمتی جذابیتی برای آنها نسبت به قراردادهای تحویل دورتر ندارد. لذا به صورت طبیعی معامله گران با آغاز ماه سررسید قرارداد نزدیک موقعیت‌های خود را در این قرارداد بسته و به سمت قراردادهای دورتر با نوسانات قیمتی بیشتر حرکت می‌کنند؛ اما جزئیات رویدادها و شرح معاملات در روزهای مختلف هفته گذشته به شرح زیر می‌باشد:

شنبه: روز شنبه با امید دارندگان موقعیت تعهدی به افزایش شدید قیمت آغاز شد. ثبت رکورد جدید اونس طلا در روز جمعه و افزایش ۳۰ دلاری آن نسبت به آخرین روز معاملاتی قبل و در نهایت تثبیت آن در ۱۲۵۹ دلار همگی باعث شده تا افزایش قیمت در روز شنبه دور از انتظار نباشد؛ اما آنچه باعث شد قرارداد تیر ماه تقریبا بدون تغییر بماند عدم نوسان محسوس قیمت سکه در بازار معاملات نقدی بود. دلیل این امر نیز کاهش قیمت دلار در بازار ارز داخلی بود. بنابراین افزایش قیمت طلا بر اساس دلار در بازارهای جهانی به نوعی توسط کاهش ارزش دلار جبران شد و تعادل نسبی ایجاد کرد. همبستگی بیشتر قیمت آتی و نقدی در قرارداد تحویل تیر ماه نیز با توجه به نزدیکی به ماه تحویل در این زمینه بی تاثیر نبود. ضمن اینکه در ساعات ابتدایی معاملات حضور آربیتراژ گران در بازار این ماه تحویل محسوس بود و نهایتا قیمت بر خلاف انتظار رشد چندانی نکرد. اما قرارداد تحویل شهریور ماه با رشد تقریبی ۳۰۰۰۰ ریال رکورد جدیدی را ثبت کرد. در این روز قیمت‌های تسویه به ترتیب برای قراردادهای تیر و شهریور ماه معادل ۳,۱۶۹,۷۸۹ و ۳,۲۸۰,۷۴۱ ریال شد. حجم معاملات نیز با توجه به نوسانات جهانی در روز جمعه در خور توجه بود و مجموعا ۱۱۶۸ قرارداد مورد داد و ستد قرار گرفت که سهم قرارداد تیر بیشتر بود. تعداد موقعیت‌های تعهدی باز در هر دو قرارداد در انتهای روز کاهش یافت. در تیرماه ۲۰۹ قرارداد بسته شد و به همین میزان موقعیت‌های تعهدی باز کاهش یافت و در قرارداد شهریور نیز ۱۳ موقعیت تعهدی در نتیجه کل دادوستد انجام گرفته از بازار حذف شد.

یکشنبه: روز یکشنبه بازار معاملات آتی روند نزولی به خود گرفت و قیمت‌های تسویه برای قراردادهای تحویل تیر و شهریور ماه معادل ۳,۱۶۲,۷۲۹ و ۳,۲۷۹,۴۷۳ ریال برای هر سکه تمام بهار آزادی تعیین شد. تمایل بازار در قرارداد تحویل تیر ماه برای نزدیکی به قیمت نقدی سکه تمام بهار آزادی و حضور آربیتراژگران باعث شد قیمت این قرارداد کاهش یابد. با توجه به تعطیلی بازارهای جهانی، کاهش قیمت قرارداد تیر روی معاملات شهریور ماه نیز اثر گذاشت و شاهد کاهش قیمت در این قرارداد نیز بودیم. حجم معاملات نسبت به روز گذشته کاهش یافت و مجموعا ۶۳۹ قرارداد معامله شد که سهم قرارداد شهریور از این تعداد ۴۰۰ قرارداد بود. در این روز تعداد ۱۳۹ موقعیت‌ تعهدی باز در قرارداد تیر کاسته شد و در مقابل ۷۸ موقعیت تعهدی جدید در شهریور ماه ایجاد شد. قرارداد سکه تمام بهار آزادی تحویل آبان ماه در این روز کار خود را در سامانه معاملات آغاز کرد، اما معامله‌ای روی آن انجام نشد.

دوشنبه: در ساعات ابتدایی معاملات روز دوشنبه در بازار معاملات داخلی، اونس جهانی روندی صعودی همراه با نوسانات کم نشان می‌داد و در نهایت رکورد جدید ۱۲۶۵ دلار برای هر اونس طلا را به ثبت رساند. اما نهایتا در این روز با کاهش ۳۰ دلاری قیمت اونس در بازارهای جهانی روبه‌رو شدیم. قیمت نیز در بازار معاملات آتی از این روند پیروی می‌کرد. در قرارداد تیرماه به‌رغم افزایش در ساعات ابتدایی قیمت تسویه در انتهای روز و پس از داد و ستد ۱۳۷ قرارداد به ۳,۱۵۷,۳۵۵ ریال رسید. اما در قرارداد شهریور ماه با اصرار خریداران قیمت در ساعت پایانی افزایش یافت و در نهایت قیمت تسویه برابر با ۳,۲۸۵,۷۵۹ ریال شد. از نکات قابل توجه در این روز حجم پایین معاملات بود که حکایت از عدم اطمینان و تردید نسبت به بازار جهانی داشت. دقیقا پس از بسته شدن بازار داخلی و همزمان با آغاز معاملات جهانی در آمریکا قیمت با نوسانات بسیاری در بازار جهانی روبه‌رو شد و مجددا غافلگیری معامله گران داخلی را به همراه داشت. اتفاقی که مکررا برای معامله گران داخلی روی می‌دهد و علاوه بر ریسک ۴ روزه در معاملات نسبت به بازارهای جهانی، باید ریسک عدم دسترسی به سامانه معاملات در ساعات مهم بازار جهانی را نیز متحمل شوند.

سه شنبه: کاهش قیمت در روز گذشته در بازارهای جهانی برای هر اونس طلا تاثیر خود را در این روز گذاشت. هر دو قرارداد تیر و شهریور ماه با کاهش قیمت روبه‌رو شدند. طی روز نیز نوسانات بازار جهانی نسبت به روزهای گذشته چندان زیاد نبود و اثر کاهش قیمتی روز گذشته بیش از نوسانات طی روز بود. برای قرارداد تیر ماه در نتیجه دادوستد ۱۹۱ قرارداد تعداد موقعیت‌های تعهدی ۳۶ عدد کاهش یافت و قیمت تسویه به رقم ۳,۱۲۰,۵۰۰ ریال رسید. در قرارداد تحویل شهریور نیز ۷۹۵ قرارداد معامله شد که بسیار چشمگیر بود. در نتیجه این معاملات تعداد موقعیت‌های تعهدی باز ۲۶۳ واحد رشد کرد و به رقم ۱۳۵۹ رسید. قیمت تسویه نیز برای این قرارداد معادل ۳,۲۳۶,۹۶۰ ریال شد. لازم به ذکر است در این روز برای اولین بار قرارداد آبان ماه مورد توجه معامله گران قرار گرفت و تعداد ۱۵ قرارداد با قیمت ۳۲۸۲۰۰۰ ریال معامله شد.

چهارشنبه: روز پایانی هفته با افزایش قیمت همراه بود. تحلیل‌های فروانی در بازار مبنی بر افزایش قیمت جهانی وجود داشت و با قوت گرفتن این تحلیل‌ها در ساعات پایانی روز قیمت تسویه در تمامی ماه‌ها با افزایش روبه‌رو شد. گرچه شدت این افزایش در ماه‌های مختلف متفاوت بود به نحوی که کمترین میزان افزایش مربوط به تیر ماه و بیش ترین آن مربوط به تحویل آبان ماه بود. در روز چهارشنبه معمولا با توجه به تعطیلی و ریسک ۴ روز بازار تعداد موقعیت‌های تعهدی در بازار کاسته می‌شود و معامله گران سعی در خروج از بازار در این روز دارند. بر این اساس تعداد موقعیت‌های تعهدی باز برای قراردادهای تیر و شهریور به ترتیب ۲۲ و ۷۴ واحد کاهش یافت. اما با توجه به شروع معاملات آبان‌ماه در هفته گذشته میزان موقعیت‌های تعهدی در این قرارداد افزایش یافت و به رقم ۳۲ رسید. در این روز مجموعا ۴۷۴ قرارداد معامله شد که در نتیجه آن قیمت‌های تسویه روزانه برای قراردادهای تیر، شهریور و آبان ماه به ترتیب برابر با ۳,۱۲۷,۷۰۰و ۳,۲۶۳,۱۲۹ و ۳,۳۴۳,۳۸۵ ریال شد.

*کارشناس معاملات واحد بورس کالای کارگزاری بهمن