معدن مس «دره زار» در کرمان افتتاح شد

آزاده حسینی

عکس: سیدمحمد نمایشی

معدن مس دره زار روز پنج‌شنبه از سوی علی‌اکبر محرابیان وزیر صنایع و معادن و با حضور نماینده شهر سیرجان در مجلس شورای اسلامی و مسوولان استان کرمان و مدیر عامل شرکت ملی صنایع مس ایران افتتاح شد.

با افتتاح این معدن نخستین وعده اردشیر سعد‌محمدی که در ابتدای سال در جمع خبرنگاران اظهاراتی مبنی بر افتتاح شش معدن در سال‌جاری داشت، رنگ واقعیت به خود گرفت. معدن مس دره زار در فاصله ۱۷۰ کیلومتری جنوب غرب شهرستان کرمان و ۸۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان سیرجان و ۱۰ کیلومتری جنوب معدن مس سرچشمه قرار دارد.

سرمایه‌گذاری ۳ هزار میلیارد تومانی در معدن جدید

علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنایع و معادن در مراسم افتتاح این معدن در جمع مسوولان و نمایندگان استان کرمان و مدیران این شرکت، آغاز به کار این معدن را نقطه شروع اجرای طرح‌های جدید صنعت مس دانست و تاکید کرد: تا ۳۶ ماه آینده ظرفیت تولید مس کاتدی از ۲۱۰ هزار به ۴۵۰ هزار تن می‌رسد و این برنامه از شکل گیری پروژه و فعالیت‌های فراوان خبر می‌دهد.

محرابیان ادامه داد: با اجرای این برنامه ۳هزار میلیارد تومان در استان کرمان سرمایه گذاری خواهد شد که چنین رقمی در مقایسه با رقم ۲۰۰ میلیارد تومانی که طی سال‌های ۸۰ تا ۸۴ برای این صنعت صرف شده قابل قیاس نیست.

بومی‌سازی در اولویت

وی در همین حال با تاکید بر بومی‌سازی در فرآیند افزایش ظرفیت تولید اظهار داشت: خواست ما این است که صنایع مس با اجرای این طرح‌ها به بومی‌سازی کامل دست یابد.

محرابیان تصریح کرد: از جمله دستاوردهای بومی‌سازی این خواهد بود که شرکت‌های ایرانی اجرای طرح‌های مس را در خارج کشور بر عهده گیرند، چرا که دیگر نمی‌توانیم شاهد باشیم تا شرکت‌های خارجی پروژه‌های مس را در کشور ما اجرا کنند.

وی افزود: از هم‌اکنون هیات‌مدیره شرکت ملی صنایع مس در زمان اجرای هر طرح جدید، باید تیم انتقال تکنولوژی را نیز در کنار خود داشته باشد؛ به طوری‌که پس از ۳۶ ماه و رسیدن به اهداف توسعه‌ای، به بومی‌سازی کامل دست یافته باشیم.

ایران و ذخیره مس۲/۲ میلیارد تنی

همچنین اردشیر سعد محمدی مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران در این مراسم گفت: هر معدنی که از ذخیره ۱۰ میلیون تنی برخوردار باشد، دارای ۳۲ هزار تن مس محتوی است که این میزان محصول ۶۰ میلیارد تومان رشد ارزش افزوده و سوددهی برای شرکت در بر خواهد داشت. سعد محمدی با بیان اینکه امسال ۱۰۰هزار متر حفاری نمونه‌گیری خواهیم داشت، گفت: هم‌اینک ۴۴ نقطه درحال اکتشاف است که تا پایان سال این عدد به ۶۵ نقطه افزایش پیدا می‌کند.

وی، با اعلام این خبر گفت: ایران با دو میلیارد تن ذخایر مس دنیا و تولید سالانه حدود ۲۲۰ هزار تن مس کاتدی ۲/۱ درصد تولید جهانی را در اختیار خود دارد و هفدهمین تولیدکننده مس در دنیا است.

وی که در مراسم افتتاح معدن مس دره زار واقع در استان کرمان سخن می‌گفت، اظهار داشت: با برنامه‌ریزی‌ها و پروژه‌های تعریف شده در صنعت مس کشور، ظرف چهار سال آینده با تولید ۵/۳ درصد مس دنیا به دهمین تولیدکننده مس در جهان تبدیل خواهیم شد.

دکتر سعدمحمدی از افتتاح پنج معدن دیگر در صنعت مس برای سال ۸۹ خبر داد و تصریح کرد: معدن مس دره زار دارای ۱۰۰ میلیون تن ذخیره است که با اکتشافات نهایی به ۱۲۰ میلیون تن ارتقا خواهد یافت.

به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، هم اکنون اکتشاف برای فلز مس در ۴۴نقطه از کشور فعال شده است که این تعداد به ۶۵ نقطه افزایش می‌یابد.

همچنین براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، حداقل ۱۰۰ هزار متر حفاری نمونه گیری از سوی شرکت صنایع مس در سال جاری انجام می‌شود.

وی برخی مناطق پرپتانسیل صنعت مس کشور را شامل معادن چاه مسی، چاه فیروزه، ای جو، نوچون، چهل کوره، دره آلو، بندر هنزاک، معدن علی آباد و... نام برد که فعالیت‌های شرکت ملی صنایع مس روی آن متمرکز شده است.

آلودگی معدن مس خاتون آباد برای همیشه حل می‌شود

وی در ادامه بیان کرد: با ایجاد یک کارخانه اکسیژن ظرف ۵/۱ سال آینده در منطقه خاتون‌آباد، آلودگی ناشی از معدن مس این منطقه برای همیشه حل خواهد شد.

دکتر سعدمحمدی در پایان خاطرنشان کرد: چنانچه در هر معدن مس فقط ۱۰ میلیون تن اکتشاف با کمترین عیار(۴/۰ درصد) اتفاق بیفتد بیش از ۳۲ هزار تن مس کاتدی خالص تولید خواهد شد؛ یعنی یک معدن با این میزان ذخیره بیش از ۶۰۰ میلیارد ریال ارزش افزوده در پی دارد.

همچنین حسن‌پور، نماینده مردم سیرجان در مجلس شورای اسلامی از تلاش کارکنان شرکت ملی مس ایران و وزیر صنایع و معادن و مسوولان برای به بار نشستن زحماتشان و بهره‌برداری معدن تقدیر و تشکر کرده و در ادامه خوشبین مدیر معدن دره زار نیز به ارائه اطلاعاتی تخصصی در مورد معدن مس دره زار پرداخت.

جزئیات معدن مس دره زار

بنابراین گزارش، دسترسی به معدن مس دره‌زار از دو طریق امکان‌پذیر است، مسیر اول سرچشمه-پاریز به دره زار است که از سرچشمه تا دره زار مسیر ۴۷ کیلومتری را باید طی کرد. روستاهای دهشیرک و روچون در این مسیر قرار دارد.مسیر دوم سرچشمه به دره زار و یک جاده کاملا کوهستانی است که به طول ۱۲ کیلومتر بخش جنوبی معدن مس سرچشمه را به شمال معدن مس دره زار متصل می‌کند.

از نظر موقعیت زمین شناسی این کانسار همانند سایر معادن مس پورفیری (سرچشمه، میدوک، سونگون و...) روی کمربند فلززایی (شمال غرب تا جنوب شرق ایران) و در امتداد کوه‌های زاگرس واقع شده و در درون سنگ‌های ولکانیک و ولکانوکلاستیک ائوسن مثل گدازه‌های بازالت آندزیتی، آندزیت بازالت، آندزیت به همراه آگلومرا، برش ولکانیکی و انواع توفن‌ها قرار گرفته است.

۱۶ هزار متر حفاری اکتشافی برای دسترسی به معدن

مطالعات اکتشاف مقدماتی این معدن در سال ۱۳۸۴ انجام شد، اما شروع رسمی عملیات اکتشافی که منجر به تخمین ذخیره و طراحی معدن شد از سال ۱۳۸۵ آغاز و در سال ۱۳۸۶ براساس بیش از ۱۶ هزار متر حفاری اکتشافی، محاسبات طراحی معدن توسط کارشناسان بخش طراحی معدن مس سرچشمه انجام شد. پروانه بهره برداری این معدن در اسفندماه ۸۶ از سازمان صنایع و معادن استان کرمان اخذ شده است.

هم‌اکنون عملیات اکتشافی تکمیلی نیز در دست اقدام متولیان معدن مس دره زار است و طی دو سال گذشته در مجموع بیش از هشت هزار متر حفاری اکتشافی جدید در این معدن انجام شده است.

برآورد ذخیره ۹۶میلیون و ۵۰۰هزار تنی مس

به طور کلی ذخیره زمین شناسی قطعی معدن مس دره زار براساس ۱۶ هزار متر حفاری ۹۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تن ماده معدنی با عیار متوسط ۴۲/۰ درصد مس بوده است. عمر معدن نیز حدود ۲۲ سال برآورد شده است.

براساس این گزارش، استحصال مس از سنگ معدن به دو روش پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی صورت می‌گیرد که روش اول مشتمل بر فرآیند تغلیظ ذوب و پالایش است و روش دوم از روش‌های نوین فرآوری مس است.

در حال حاضر به دلیل پایین بودن قیمت تمام شده و آلودگی‌های زیست محیطی و نیاز به منابع انرژی کمتر به خصوص آب، روش هیدرومتالورژی روند رو به رشدی دارد و کاربرد این روش در معادنی که ذخیره پایین تا متوسطی دارد با اقبال بیشتری همراه شده است.

با توجه به مزایای ذکر شده برای روش هیدرومتالورژی(بیولیچینگ) و براساس محاسبات اقتصادی انجام شده، طراحی و برنامه‌ریزی لازم برای استخراج مس با این روش از معدن مس دره زار صورت گرفته است.

استحصال به روش بیو لیچینگ

مهم‌ترین دلایل فعال شدن معدن مس دره‌زار، رشد تکنولوژی و ارائه روش‌های جدید استحصال مس از کانسنگ آن همانند روش لیچینگ و بیولیچینگ، افزایش قیمت مس در بازارهای جهانی و مقرون به صرفه بودن استخراج معادن با عیار پایین، اشتغال‌زایی(حدود۲۲۰ نفر در فرآیند دو ساله به‌صورت مستقیم در معدن دره‌زار مشغول به کار می‌شوند)، نزدیکی به مس سرچشمه و استفاده از نیروی انسانی و ماشین‌آلات معدنی و اتمام خاک اکسیدی معدن مس سرچشمه برای تامین خوراک کارخانه لیچینگ سرچشمه عنوان شده است.

یادآور می‌شود، امروزه بیش از ۹۰ درصد مس دنیا از طریق استخراج معادن مس حاصل می‌شود.