«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
نوسان بازارهای «نفت» و« طلا»
بررسی تحولات بازارهای جهانی نفت خام در هفته گذشته
بی‌ثباتی بازار نفت و تهدید سرمایه‌گذاری‌ها!
غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (4 دسامبر الی 11 دسامبر 2009) از یک روند کاهشی برخوردار بود.
قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، به دلیل نگرانی‌ها در مورد روند کند بهبود تقاضای نفت خام آمریکا، انتشار تجدیدنظر کاهشی اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۰، افزایش قابل توجه ارزش دلار و افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا (معادل ۸/۳ میلیون بشکه)، از حدود ۶۷/۷۵ دلار در هر بشکه در تاریخ ۴ دسامبر به کمتر از ۵۲/۶۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۱ دسامبر کاهش یافت.
طی هفته مذکور، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا (معادل 8/3 میلیون بشکه) و همچنین کاهش نگرانی‌ها درباره بحران بدهی دبی از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های نفت خام به شمار می‌روند.
اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تازه‌ترین گزارش خود که در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۰۹ منتشر شده است، پیش‌بینی خود از تقاضای جهانی نفت خام برای سال ۲۰۱۰ را به میزان ۱۶۰ هزار بشکه در روز نسبت به پیش‌بینی قبلی خود کاهش داده است که این موضوع حاکی از روند کند بهبود سطح تقاضای نفت خام از سوی مصرف‌کنندگان عمده از جمله آمریکا است.
بر اساس این گزارش انتظار می‌رود مصرف جهانی نفت خام در سال 2010 با 1/1 میلیون بشکه در روز افزایش به 22/85 میلیون بشکه در روز برسد؛ در حالی که این مرکز در گزارش ماه گذشته خود اعلام نموده بود که مصرف جهانی نفت خام با 26/1 میلیون بشکه در روز افزایش به 4/85 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. از سوی دیگر به‌‌رغم کاهش تقاضای نفت خام در مقایسه با پیش‌بینی‌های قبلی، این سازمان پیش‌بینی خود از عرضه نفت خام در بازارهای جهانی را افزایش داده است. بر این اساس، تولید نفت کشورهای غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در سال آینده به رقم 45/50 میلیون بشکه در روز خواهد رسید که نسبت به گزارش قبلی به میزان 20 هزار بشکه در روز افزایش نشان می‌دهد. افزایش تولید کشورهای غیرعضو اوپک بیشتر از سوی کشورهای آمریکا، برزیل و کشورهای عضو FSU خواهد بود.
بر اساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام اوپک نیز در سال آینده میلادی با افزایش ۱۵۰ هزار بشکه در روز، به رقم ۵۹/۲۹ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. اوپک عرضه‌کننده ۴۰ درصد نفت خام جهان است. تولید اعضای اوپک در طول سال ۲۰۰۹ یکنواخت بوده است، اما پایبندی آنها به سهمیه‌های تولید همواره با کاهش همراه بوده است. اعضای اوپک سال گذشته میلادی در پی بحران جهانی اقتصاد و به دنبال آن کاهش سطح تقاضای جهانی نفت خام و همچنین افت شدید بهای نفت، تصمیم گرفتند سهمیه‌های تولید خود را به میزان ۲/۴ میلیون بشکه در روز کاهش داده و این میزان را به ۸۴/۲۴ میلیون بشکه در روز برسانند. تقاضا برای نفت خام تولیدی اوپک در سه ماهه چهارم سال ۲۰۰۹ حدودا معادل ۲۹ میلیون بشکه در روز و تولید نفت خام کشورهای عضو این سازمان نیز روزانه حدود ۸/۲۸ میلیون بشکه برآورد می‌شود که این امر نشان‌دهنده توازن میان عرضه و تقاضا در بازار نفت است. ظرفیت مازاد تولید اوپک نیز در سال ۲۰۱۰ بیش از ۴ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود؛
در حالی که این مقدار در فاصله زمانی سال‌های 2008- 1998 به طور متوسط 8/2 میلیون بشکه در روز بوده است، لذا با وجود بالا بودن سطح ذخیره‌سازی جهانی نفت خام، بیشتر اعضای اوپک از احتمال تثبیت سهمیه‌های تولید خود در نشست آنگولا خبر داده‌اند. اعضای این سازمان به منظور بررسی سیاست‌های تولید خود در تاریخ 22 دسامبر 2009 در نشستی فوق‌العاده در لواندا، پایتخت آنگولا گردهم می‌آیند.
تحلیل‌گران بازار انرژی معتقدند سرمایه‌گذاران هنوز در مورد تقاضای ضعیف انرژی در آمریکا، بزرگترین مصرف‌کننده انرژی جهان، نگران هستند و این نگرانی‌ها در مورد روند کند بهبود تقاضای نفت خام آمریکا ممکن است باعث نوسان در بازار نفت شود.
همچنین به عقیده رییس مرکز تحقیقات سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، بی‌ثباتی دائم در وضعیت تقاضای جهانی نفت یکی از عوامل اصلی به مخاطره افتادن سرمایه‌گذاری‌ها در بخش تولید نفت خام به شمار می‌رود. به گزارش امارات بیزنس، حسن قبازرد اعلام کرده است حجم لازم برای سرمایه‌گذاری در توسعه پروژه‌های بالادستی تولید‌کنندگان اوپک تا سال 2020 رقمی بین 180 میلیارد دلار تا 430 میلیارد دلار برآورد شده است؛ اما بی‌ثباتی در شرایط تقاضای جهانی نفت خام تهدیدی برای سرمایه‌گذاری‌های اعضای این سازمان محسوب می‌شود. امنیت تقاضا یکی از بخش‌های مهم امنیت انرژی در جهان به شمار می‌رود و لذا بی‌ثباتی حجم تقاضای جهانی نفت خام بر روند سرمایه‌گذاری‌های آینده این سازمان تاثیر منفی خواهد داشت.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به ۱۰ دسامبر۲۰۰۹، از حدود ۸۱/۷۶ دلار در هر بشکه در تاریخ ۴ دسامبر به کمتر از ۴۳/۷۱ دلار در هر بشکه کاهش یافته است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۰ دسامبر ۲۰۰۹ با ۳ دلار و ۱۹ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۷۳ دلار و ۹۲ سنت رسیده است، همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه دسامبر (تا ۱۰ دسامبر ۲۰۰۹) با ۶۶ سنت کاهش نسبت به میانگین ماه نوامبر به هر بشکه ۷۵ دلار و ۶۳ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه نوامبر ۲۰۰۹ معادل ۷۶ دلار و ۲۹ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک دربردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با 2 دلار و 33 سنت کاهش نسبت به هفته قبل ( 2 دسامبر 2009)، در روز 8 دسامبر 2009 به بشکه‌ای 76 دلار و 18 سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه‌شنبه (8 دسامبر2009) 76 دلار و 41 سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 76 دلار و 3 سنت قرار داشت، همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی 73 دلار و 80 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار 73 دلار و 35 سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا 78 دلار و 20 سنت، شمال غربی اروپا 74 دلار و 11 سنت و در بازار مدیترانه 73 دلار و 25 سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا 76 دلار و 98 سنت، شمال غربی اروپا 73 دلار و 67 سنت و در بازار مدیترانه 72 دلار و 90 سنت به فروش رسیده است. قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژانویه 2010، از حدود 52/77 دلار در هر بشکه در تاریخ 4 دسامبر 2009 به کمتر از 88/71 دلار در هر بشکه در تاریخ 11
دسامبر کاهش یافته است. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به 4 دسامبر 2009 معادل 1/336 میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (27 نوامبر) به میزان 8/3 میلیون بشکه کاهش یافته است و معادل 3/15 میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 5 دسامبر 2008 بیشتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل معادل 3/0 روز کاهش یافته و در سطح 2/24 روز قرار گرفته است و به میزان 4/2 روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت:
از آنجا که قیمت نفت چندین هفته با مقاومت 20 ماهانه درگیر بود و نتوانست از آن عبور نماید با افزایش دلار فرصتی برای بورس‌بازان پیش آمد که با اتخاذ موضع فروش دست به کسب سود بزنند. در هفته گذشته بسیاری از سطوح حمایتی پشت سر گذاشته شد و قیمت نفت هماهنگ با روند تقویت دلار، تنزل یافت. در نهایت سطح حمایتی 6/23 فیبوناچی مانع کاهش بیشتر قیمت شد. از طرف دیگر قیمت نفت هنوز در داخل کانال افزایشی هفت ماه گذشته قرار دارد و روند افزایشی ماهانه بر قرار است.
افزایش پی‌در‌پی ذخیره‌سازی‌ها که موجب تردید در افزایش تقاضا شده بود در نهایت موجب شد که EIA پیش‌بینی تقاضا برای سال آینده را کاهش دهد که این امر در کاهش قیمت، همراه با افزایش ارزش دلار نقش مهمی را بازی کرد. کاهش ذخیره‌سازی‌های نفت خام برای دقایقی توانست قیمت نفت را افزایش دهد، ولی به دلیل سطح بالای ذخیره‌ها نسبت به سال‌های گذشته و کاهش ذخیره‌سازی بنزین اثر افزایشی به سرعت خنثی شد و روند نزولی ادامه یافت. در هفته جاری جفت ارز یورو دلار در سطح حمایتی ۸/۶۱ فیبوناچی قرار دارد که مانع از افزایش بیشتر دلار می‌شود.
بنابراین احتمال متوقف شدن افزایش ارزش دلار می‌رود که این موضوع می‌تواند فشار کاهشی وارده بر قیمت نفت از سوی دلار را تقلیل دهد. در اواخر هفته گذشته اخبار مثبتی از اقتصاد آمریکا و اروپا منتشر شد که می‌تواند در هفته جاری موجب وارد آوردن فشار افزایشی بر قیمت نفت شود. در نهایت با توجه به اینکه قیمت نفت WTI در کانال افزایشی قرار دارد و کف کانال مذکور 69 دلار است، انتظار بر این است که روند کاهشی متوقف شده و روند افزایشی شروع شود. تنزل از سطح 69 دلار به معنی هدف قرار دادن سطح 65 دلار است.
* کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )
ارسال نظر