غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۲۳ اکتبر الی ۳۰ اکتبر ۲۰۰۹) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در نتیجه افزایش ارزش دلار، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین آمریکا (معادل ۵/۲‌میلیون بشکه) و کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، از حدود ۵۲/۷۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۳ اکتبر به کمتر از ۹/۷۶ دلار در هر بشکه در تاریخ ۳۰ اکتبر کاهش یافت.
البته قیمت نفت خام WTI در روز 29 اکتبر نسبت به 28 اکتبر، به دنبال انتشار اخبار خوشبینانه از بهبود شرایط اقتصادی در آمریکا، به میزان 075/3 دلار در هر بشکه، معادل بیش از 4درصد افزایش یافت. وزارت بازرگانی آمریکا اعلام نموده است که پس از کاهش‌های متوالی، رشد اقتصادی این کشور در سه ماهه منتهی به سپتامبر گذشته نسبت به سه ماهه قبل از آن 5/3‌درصد افزایش یافته است و بیشترین افزایش از سه ماهه سوم سال 2007 تاکنون به شمار می‌رود. طی هفته مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا (معادل 1/2‌میلیون بشکه) و رشد اقتصادی این کشور در سه ماهه منتهی به سپتامبر، از عوامل تقویت کننده قیمت‌های نفت خام به شمار می‌روند.


سطح ذخیره‌سازی‌ها در کشور‌های توسعه یافته عضو سازمان همکاری‌های توسعه و اقتصادی نیز تقریبا معادل 61 روز برای مصرف آتی است که این رقم بسیار بالاتر از سطح متوسط مصرف پنج سال (52 روز) و بالاتر از سطح مطلوب اوپک است.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به ۲۹ اکتبر۲۰۰۹، از حدود ۵۹/۷۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۳ اکتبر به کمتر از ۹۴/۷۵ دلار در هر بشکه کاهش یافته است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹ با ۴۹ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۷۶ دلار و ۱۵ سنت رسیده است.
همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه اکتبر (تا 29 اکتبر) با 5 دلار و 36 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه سپتامبر به هر بشکه 72 دلار و 53 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه سپتامبر 2009 معادل 67 دلار و 17 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 13 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۲۷ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۲۱ اکتبر ۲۰۰۹)، در روز ۲۸ اکتبر ۲۰۰۹ به بشکه‌ای ۷۶ دلار و ۳۷ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهار شنبه (۲۸ اکتبر ۲۰۰۹) ۷۶ دلار و ۷۵ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۷۶ دلار و ۱۲ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۷۴ دلار و ۷۲ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۷۴ دلار و ۲۷ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۷۷ دلار و ۸۹ سنت، شمال غربی اروپا ۷۵ دلار و ۴۴ سنت و در بازار مدیترانه ۷۴ دلار و ۳۲ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۷۶ دلار و ۸۲ سنت، شمال غربی اروپا ۷۵ دلار و در بازار مدیترانه ۷۳ دلار و ۷۲ سنت به فروش رسیده است.


میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج‌فارس با ۲۵ دلار و ۲۸ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۲۱ اکتبر۲۰۰۹)، طی روز ۲۸ اکتبر۲۰۰۹ در سطح ۶۹۵ دلار و ۳۱ سنت قرار گرفت. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه ۷۰۰ دلار، شمال اروپا ۷۰۷ دلار و ۲۵ سنت، آمریکا ۷۸۹ دلار و ۲۶ سنت، ژاپن ۷۲۷ دلار و ۹۰ سنت و سنگاپور ۷۱۴ دلار و ۱۴ سنت معامله شده است. هر تن نفتا در بازار خلیج فارس ۶۵۸ دلار و ۴۰ سنت، سوخت جت ۶۵۶ دلار و ۸۸ سنت، نفت گاز ۶۱۰ دلار و ۹۷ سنت، نفت کوره ۴۵۳ دلار و ۲۳ سنت، پروپان ۶۸۴ دلار و ۵۰ سنت و بوتان به قیمت ۶۵۲ دلار و ۵۰ سنت به فروش رسیده است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه دسامبر، از حدود 92/78 دلار در هر بشکه در تاریخ 23 اکتبر 2009 به کمتر از 2/75 دلار در هر بشکه در تاریخ 30 اکتبر کاهش یافته است.
براساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۳ اکتبر ۲۰۰۹ معادل ۹/۳۳۹‌میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۱۶ اکتبر) به میزان ۸۰۰هزار بشکه افزایش یافته است و معادل ۲۸‌میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۴ اکتبر ۲۰۰۸ بیشتر می‌باشد. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل معادل ۳/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۹/۲۳ روز قرار گرفته است و به میزان ۲/۲ روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۱۳۳هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۲۰۳/۱۴‌میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان ۶۴۸‌هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
میزان تولید نفت خام آمریکا طی دوره 16 اکتبر الی 23 اکتبر 2009 به میزان 14‌هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح 357/5‌میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل 682‌هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 24 اکتبر 2008 می‌باشد. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از 699/8‌میلیون بشکه در روز به 890/8‌میلیون بشکه در روز (معادل 191‌هزار بشکه در روز) افزایش یافته است که به میزان 447/1‌میلیون بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد.
از سوی دیگر میزان ذخایر فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا طی هفته منتهی به ۲۳ اکتبر۲۰۰۹ به میزان ۱/۲ میلیون بشکه نسبت به هفته قبل از آن کاهش یافته و در سطح ۸/۱۶۷‌میلیون بشکه قرار دارد. این ذخایر به میزان ۲/۴۱‌میلیون بشکه بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۴ اکتبر ۲۰۰۸ است. تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا طی همین دوره به میزان ۱۵۰‌هزار بشکه در روز افزایش داشته و به سطح ۶۳۷/۳‌میلیون بشکه در روز رسیده است که به میزان ۴۰۰‌هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت:
هفته گذشته آخرین روزهای معاملات در ماه اکتبر را پشت سر گذاشت، در حالی‌که قیمت نفت این ماه با افزایش روبه‌رو بود. قیمت بسته شده در ماه مذکور دلالت به ادامه مسیر افزایشی دارد. البته قیمت نفت WTI از بسته شدن بالاتر از میانگین متحرک ۲۰ ماهه ناتوان ماند که این موضوع ادامه مسیر افزایشی را کمی با مشکل و تاخیر روبه‌رو خواهد ساخت، ولی به هرحال قیمت بالاتر از میانگین ۱۴ ماهه است که فشار افزایشی بر قیمت وارد می‌سازد.
با اینکه آمارهای مناسبی از اقتصاد آمریکا در هفته گذشته منتشر شد، اما با افزایش حجم ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین قیمت نفت مسیر نزولی را در پی گرفت. این امر به‌دنبال افزایش مناسب قیمت در سه هفته متوالی در ماه اکتبر صورت پذیرفت، بنابراین توانایی افزایش قیمت در ادامه مسیر کاهش یافته بود، لذا قیمت نفت بیشتر به اخبار منفی منتشره در بازار حساسیت نشان داد تا به اخبار مثبت. در حال حاضر اخبار مثبتی که در بازار منتشر می‌شود، بیشتر در تثبیت سطح قیمتی اثرگذار است؛ تا اینکه قیمت در شرایط مناسب برای ادامه مسیر افزایشی از آنها بهره جوید. از طرف دیگر یکی از موانع مهمی که مانع افزایش سریع‌تر قیمت نفت شده است، حجم بسیار مناسب ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین نسبت به سال‌های گذشته است، به صورتی‌که به طور نسبی در سطحی فراتر قرار دارد. شاخص RSI روند منفی را برای هفته جاری نشان می‌دهد؛ لذا اولین دامنه نوسان قیمتی برای نفت WTI در محدوده 5/78 و 75 دلار قرار دارد. کاهش از سطح 75 دلار می‌تواند قیمت را تا سطح 5/73 دلار تنزل دهد. چنانچه شاخص RSI در این هفته تثبیت گردد، شرایط برای ادامه مسیر افزایشی در هفته‌های بعدی مهیا خواهد ‌شد.
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )