محمد حسین بابالو- مذاکرات در خصوص تعیین قیمت سنگ آهن چندی است که بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سنگ آهن در جریان است. ‌این مذاکرات در تعیین قیمت تمام شده فولاد و قیمت‌این کالا و سود شرکت‌های سنگ آهنی بسیار موثر است. بازار سنگ آهن جهانی با محوریت چین در روزهای حساسی به سر برده و پتانسیل یک نوسان قیمت را در خود دارد.‌ این امر در کنار افزایش قیمت فولاد در جهان و شرایط بازارهای داخلی‌، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها و نوسان در عرضه و تقاضای‌این کالا در داخل در سال مالی آتی می‌تواند در تعیین قیمت قراردادهای طولانی مدت سنگ آهن موثر باشد. با توجه به تجربه دیگر نقاط از جمله چین به عنوان بزرگ‌ترین بازار در جهان هم اکنون طولانی شدن روند مذاکرات و روشن شدن و تعدیل برخی مسائل و تعیین تکلیف ورود‌ این کالا به بورس کالای‌ایران و تدوین استاندارد آن در شرایط کنونی منطقی به نظر می‌رسد.

در نقاط مختلف جهان قراردادهای مختلفی بین تجار و تولیدکنندگان سنگ آهن در جریان بوده و معامله‌این کالا به صورت قراردادهای نقدی با حجم و زمان پایین همچنین قراردادهای طولانی مدت با حجم و زمان بالا و غالبا پرداخت در یک دوره زمانی صورت می‌گیرد. در ‌ایران نیز شرایط مشابهی برقرار است. هم اکنون مذاکرات نفس‌گیری بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اصلی کنسانتره سنگ‌آهن داخلی برقرار بوده و به عنوان حکمیت از شرکت توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی‌ایران در‌این بین سخنی به میان آمده است. ‌این در حالی است که قدرت چانه‌زنی فولادی‌ها همیشه بر سنگ آهنی‌ها به دلایل مختلف برتری داشته است.

در چند هفته گذشته نیز شرایط مشابهی در خصوص تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بزرگ جهان در جریان بوده است و نهایتا به نتایج قابل قبولی نیز منتهی شد. تولیدکنندگان بزرگ اروپایی اکثریت قریب به اتفاق مواد اولیه خود را به صورت قراردادهای طولانی مدت و از بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان خریداری کرده و برنامه‌ای برای تغییر‌ این شرایط حداقل در ۱۰ سال آینده ندارند. تولیدکنندگان بزرگ چینی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان غالب نیاز خود را به وسیله قراردادهای طولانی مدت و بخشی را نیز به وسیله خریدهای نقدی تامین می‌کنند.‌این در حالی است که فعالان بورس‌های اروپایی شدیدا به دنبال افزایش حجم قراردادهای نقدی و در کنار آن افزایش سفته بازی در کنار‌این نوع معامله هستند و در منافع آن مقالات و سخنرانی‌های فراوانی را ترتیب داده‌اند. با توجه به کثرت تولیدکنندگان خرد فولاد در کشور چین و حجم بالای واردات به‌این کشور از طریق تجار و شرکت‌های ریز و درشت چنین پتانسیلی وجود داشته و حتی برخی شرکت‌ها در مذاکرات تعیین قیمت سالانه از تزریق بخش بیشتری از سنگ آهن تولید خود به بازار نقدی به عنوان یک اهرم فشار و یک تهدید استفاده کرده‌اند.

در مذاکرات داخلی بین مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین خریدار و چادرملو و گل‌گهر به عنوان تولیدکنندگان اصلی داخلی شرایط ‌اندکی متفاوت است. برای خریدار اصلی تنها ۲ گزینه وجود دارد. خرید از‌این دو تولیدکننده به صورت طولانی مدت یا واردات. در شرایط فعلی با توجه به قانون معادن همچنین دانش فنی و تکنولوژی موجود، رقیبی برای شرکت‌های ذکر شده در داخل وجود ندارد. با توجه به زیرساخت‌های موجود از جمله حمل و نقل‌، سرمایه‌گذاری‌های اولیه‌، تعرفه و شرایط واردات‌، یارانه‌های انرژی موجود و... هم اکنون و حتی در سال‌های گذشته واردات به نسبت منابع داخلی از جذابیت بالایی بالاخص برای کنسانتره مورد نیاز مبارکه برخوردار نیست. با تغییر در طرز فکر مدیریت؛ بالاخص مدیریت بخش خصوصی همچنین ورود دیگر تولیدکنندگان بزرگ ممکن است شرایط ‌اندکی تغییر کند؛ اما هم اکنون از اهمیت بالایی برخوردار نیست.

نکته دیگر سطح قیمت‌ها در سال‌های گذشته بوده که به اعتقاد بسیاری از فعالان‌، این عرصه پایین‌تر از حد متعادل انتخاب گردیده بود که بایستی تعدیل شود. نکته دیگر اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها است که بار مالی بسیاری را بر عهده معادن خواهد گذاشت. در صورت معافیت ‌این بخش در کنار شرکت‌های فولادسازی باز هم اثرات وضعی و جانبی‌این تعدیل یارانه‌ها بر بخش‌های مختلف معدنی و فولادی موثر خواهد بود. نوسان قیمت فولاد و سنگ آهن در جهان نیز یکی دیگر از‌این پارامترهای موثر است. سیاست‌های دولت و در مدار تولید قرار گرفتن برخی دیگر از معادن همچنین رونق صنایع گندله‌سازی و شرایط نگهداری و صادرات‌این کالا و طرح‌های فولادی احیای مستقیم در دست احداث در کنار شرایط بازار مصرف و حجم عرضه و تقاضا همگی در‌این بین موثر بوده که بررسی بیشتری را در‌این امر می‌طلبد.

نکته دیگر که در برخی معاملات طولانی مدت در جهان دیده شده‌ایجاد چند سوپاپ اطمینان برای ‌این نوع قراردادها است. کارخانجات بزرگ غالب نیاز خود را مثلا نزدیک به ۸۵ تا ۹۰ درصد مصرف خویش را به صورت طولانی مدت و بقیه را از بازار نقدی تامین می‌کنند. ‌این مطلب هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان سنگ آهن از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت افزایش قیمت‌ها تولید فولاد با قیمت‌های جهانی همخوان بوده یا با‌ اندکی کاهش حجم تولید می‌توانند در قیمت‌های پایین‌تری از سطح عرف جهان تولید کنند؛ همچنین در صورت کاهش قیمت‌ها نیاز خود را از بازار نقدی و ارزان‌تر تهیه می‌کنند. تولیدکنندگان سنگ آهن نیز شرایط مشابهی دارند و می‌توانند از مزایای‌این سیستم استفاده کنند؛ اما ورود تمام عیار به بازار نقدی خطرات بسیاری را برای فعالان‌این عرصه به همراه خواهد داشت. شایان ذکر است بهترین شرایط همیشه تامین نیازها با در نظر گرفتن تمامی‌فاکتورها بالاخص فاکتورهای نوسانی در بازار است.

در خصوص‌این معامله طولانی مدت شرایط ‌اندکی متغیر است. بازار نقدی قدرتمند در حجم‌های فعلی وجود نداشته و هنوز بازار به صورت یک بازار کاملا رقابتی با فاکتورهای بنیادین شفاف از جمله هزینه تولید و شرایط آینده موثر در هزینه‌ها وجود خارجی ندارد. در‌این فاصله زمانی موارد بسیاری از جمله تکلیف لایحه اصلاح توزیع حامل‌های انرژی و شرایط بازارهای جهانی نیز مشخص خواهد شد.نکته دیگر قیمت سنگ آهن در بازار نقدی است که با توجه به کاهش قیمت نفت در چند هفته گذشته، همچنین حجم بالای واردات به چین در نیمه اول سال جاری میلادی و بالابودن موجودی انبارها و افزایش چشمگیر قیمت سنگ آهن که بیش از ۶۰درصد در رسانه‌های معتبر جهان مخابره شده همچنین نزدیکی شدید قیمت گندله به سنگ آهن در بازار نقدی چین و آغاز به کار بسیاری از معادن سنگ آهن در جهان احتمال نوسان قیمت‌این کالا در بازار نقدی دور از ذهن نیست. ‌این مطلب می‌تواند در آینده مذاکرات در داخل موثر باشد. ‌این زمان‌، زمان بسیار مطلوبی برای صادرات سنگ آهن به دیگر کشورها است که شاید در آینده میان مدت و کوتاه مدت ‌این شرایط رخ ندهد. تجار‌این کالا نباید فرصت را از دست بدهند.نکته دیگر در‌این خصوص که می‌تواند در تحلیل و تعیین قیمت در مذاکرات داخلی موثر و مفید باشد قیمت‌های سنگ آهن در قراردادهای بلند مدت سایر تولیدکنندگان و نوسان سالانه ‌این عدد از سال ۱۹۹۲ تاکنون است.