مجید رفیعی*
شش ماه دوم سال ۲۰۰۹ در حالی آغاز می‌شود که آمار و ارقام جهانی تولید فولاد در نیمه نخست نشان می‌دهد که بعضی سیاست‌های اتخاذ شده در ‌این مدت با وجود پایین بودن سطح قیمت‌های فروش تاثیر‌گذار بوده و روند تولید نسبت به ماه‌های قبل با شیب آرامی ‌افزایشی شده است؛ اما با وجود ابعاد پنهان بحران، توجه موشکافانه‌تری را می‌طلبد و تلاش فعالان ‌این بخش، حل رکود تا آخر سال ۲۰۰۹ است.

از اواسط سال ۲۰۰۸ میلادی مهمترین نگرانی جهانی به ویژه درکشورهای در حال توسعه‌، کاهش رشد اقتصاد جهانی است. در چنین وضعیتی نقش دولت‌ها با سیاست‌های کاهش نرخ بهره بانکی و تزریق اعتبارات به اقتصاد آغاز و به دنبال آن سیاست‌های تجاری، حمایتی به شکل تعرفه و تشویق صادرات جهت صنایع زیر بنایی برنامه‌ریزی و به اجرا درآمد و کم‌کم تمرکز دولت‌ها بر سیاست‌های تعدیلی با اندیشه‌ای نو در برنامه‌ها معطوف گشت و به بحران به عنوان عامل دگرگونی و تغییر اصلاح ساختار یا به عبارت دیگر به یک فرصت و عامل محرک اقتصاد و گرفتن گوی رقابت از دست رقبا نگاه کردند و درصدد ‌ایجاد توانمندسازی‌ها در اقتصاد خود جهت بهره‌گیری از‌این رکود برآمدند. دولت چین جهت جلوگیری از اثرات بحران جهانی بر صنعت ‌این کشور در اواسط ۲۰۰۸‌، به تثبیت نرخ ارز‌، مشوق‌های صادراتی‌، سیاست‌های تعرفه‌ای بویژه در صنایع مادر اقدام کرد و در اوایل سال ۲۰۰۹ تعدیل ساختار صنعت فولاد را به شکل ادغام‌ها‌، تقویت تقاضای داخلی‌، مشوق‌ها و تخفیفات صادراتی جهت افزایش توان تولید در برنامه‌های کوتاه مدت خود گنجاند. در اواخر سال ۲۰۰۸‌ این دولت مقادیر زیادی سرمایه گذاری در مقیاس بزرگ انجام داد تا تقاضای فولاد را در داخل کشور فعال نگه دارد‌. بدون ‌این کمک‌ها صنعت فولاد چین نمی‌توانست قدرت خود را حفظ کند‌.
ماحصل‌ این اقدامات بر اساس آخرین آمار انجمن جهانی آهن و فولاد در شش ماه اول سال 2009 میزان 266میلیون تن فولاد خام‌ (با سهم 48درصدی از کل فولاد جهان) رشد مثبت 38/1درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرد و ‌این در حالی است که اکثر کشورهای جهان سیاست تولید در حداقل ظرفیت را جهت جلوگیری از آسیب‌های بحران به مصلحت انتخاب کردند. طی ‌این دوره کشورهای اروپایی کاهش 7/43 درصدی و آسیایی رشد منفی 6/ 7 درصدی را به خود اختصاص داده و بالاخره تولید شش ماهه فولاد خام جهان قریب به 548‌میلیون تن بوده که کاهش 3/21درصدی را نسبت به مدت مشابه رقم زد. ایران در‌ این شش ماهه 647/5میلیون تن (با‌رشد مثبت 12‌درصدی) به رتبه شانزده رسید؛ ولی تولید در ماه‌های اخیر اندکی روند نزولی را نشان می‌دهد و پیش‌بینی‌ها در شش ماه دوم رشد با شتاب بیشتری را نوید می‌دهد.آسیب‌پذیری صنعت فولاد در شرایط حساس حاضر‌، به خاطر حاشیه سود پایین و سیاست‌های دامپینگ وارد‌کنندگان فولاد از همسایه‌های شمالی است که لازم است اندیشه‌های نو و کوتاه مدت توسط سیاستگذاران به موقع برنامه‌ریزی و اجرا شود و در غیر ‌این صورت موجب عدم توازن در بازار و خلل در توسعه پایدار می‌شود.
*کارشناس ارشد تحقیق و توسعه
ذوب آهن اصفهان