حذف رانت‌ از بازار محصولات کشاورزی

منیژه حیاتی

دیروز هیاتی از وزارت جهاد کشاورزی که در راس آن صادق خلیلیان، معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی این وزارتخانه قرار داشت، از تالار معاملات بورس کالای ایران و معاملات رینگ محصولات کشاورزی بازدید کردند. به گزارش دنیای اقتصاد، به دنبال تشدید سیاست‌های کنترلی دولت در بازار محصولات کشاورزی، به خصوص نهاده‌های دامی، حجم معاملات رینگ محصولات کشاورزی در بورس کالا با کاهش قابل توجهی در شش ماهه دوم سال ۸۶ مواجه شد. ضمن آنکه همزمانی اجرای این سیاست‌ها با ادغام بورس‌های کالایی و قرار گرفتن معامله‌گران بورس کشاورزی در فضای معاملاتی جدید و گرایش کارگزاران به رینگ‌های دیگر بورس کالا مزید بر علت شد تا معاملات بورس محصولات کشاورزی به حاشیه کشیده شود.

در نتیجه با توجه به تاکید قانون بر لزوم شکل‌گیری وتوسعه هر چه سریع‌تر بورس‌های کالایی کشور و همچنین عدم موفقیت دولت در کنترل و منطقی‌سازی قیمت‌ها در بازار محصولات کشاورزی، کارگروهی ویژه با همکاری مدیران شرکت‌های وابسته به وزارت جهاد کشاورزی و مسوولان بورس کالا و تعدادی از کارشناسان تشکیل شد.

این کارگروه که پس از رایزنی‌های مدیر عامل بورس کالا و وزیر جهاد کشاورزی تشکیل شد، وظیفه دارد تا مکانیزم هموارسازی توسعه معاملات رینگ محصولات کشاورزی در بورس کالا را بررسی کند.

این اقدام نویدبخش آغاز حمایت‌های وزارت جهاد کشاورزی از بورس بود که دیروز با حضور معاون وزارتخانه در تالار بورس کالا شدت بیشتری گرفت.

صادق خلیلیان، معاون وزیر کشاورزی در حاشیه بازدید از بورس کالا در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد با تاکید بر اینکه وزارت کشاورزی شدیدا قصد تقویت و حمایت از بورس کشاورزی را دارد گفت: قطعا بورس کالای کشاورزی و به طورکلی بورس‌های کالایی کمک می‌کنند تا اینکه ما بتوانیم بین تولیدکننده‌ها و مصرف‌کننده‌ها ارتباط مستقیم‌تری برقرار کنیم.

وی با اشاره به وجود رانت در بازار محصولات کشاورزی گفت: وجود بورس‌های کالایی این امکان را می‌دهد تا بخشی از رانت بازار که ممکن است خارج از بورس باشد حذف شود. ضمن آنکه بورس‌های کالایی مکانیزم شفاف‌سازی قیمت را به خوبی به کار می‌بندند.

وی یکی دیگر مزایای بورس را بالا بردن کارآیی بازار ذکرکرد وگفت: درحال حاضر بازار محصولات کشاورزی کاملا سنتی است که این امر سطح کارایی بازار را پایین آورده اما بورس می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. خلیلیان با تاکید بر اینکه ما قصد داریم بورس کشاورزی در قالب جدید خود یعنی بورس کالایی تقویت شود، یادآور شد: البته لازمه رشد حجم معاملات محصولات کشاورزی این است که بورس، تالارهای منطقه‌ای خود را گسترش دهد، چرا که کشاورزان خرد زیادی در کشور فعالیت می‌کنند که تالارهای بورس کالا به حضور آنها دراین بازار کمک می‌کند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی به حضور تشکل‌های مربوط به کشاورزی در حوز‌های استانی اشاره کرد وگفت: حضور این تشکل‌ها هم یک دلیل دیگری است که ضرورت گسترش تالارهای استانی را تشدید می‌کند، ضمن اینکه برخی محصولات هم در استان‌هایی خاص مستقر هستند.

خلیلیان ادامه داد: برای مثال زعفران در خراسان،چای در گیلان، برنج در دواستان گیلان و مازندران و زعفران در کرمان به صورت عمده تولید می‌شود و وجود تالارهای تخصصی به انجام معاملات این محصولات کمک بسیاری خواهد کرد.

خلیلیان در ادامه با تاکید بر اینکه باید خرید و فروش‌های دولتی را به سمت بورس سوق بدهیم، تاکید کرد: این اقدام هم باعث تقویت بورس می‌شود و هم کمک می‌کند به اینکه بتوانیم محصولات مورد نظر را با کمترین قیمت خریداری کنیم یا برعکس برخی کالاهایی را که عرضه می‌شود با قیمت‌های واقعی به فروش برسانند در نتیجه رانت‌هایی که ممکن است نصیب یک عده‌ای خاص شود، حذف می‌شود.

وی تاکید کرد: این ادغامی که در بورس‌های کالایی به وجود آمده باعث می‌شود تا با کمک بخش‌های مختلف مرتبط با این کالاها، یک بازار سازمان‌یافته نوین در کشور راه‌اندازی شود، در نتیجه انحصاراتی که بازار سنتی در حال حاضر در بازار محصولات کشاورزی ایجاد کرده و کارآیی هم ندارد به تدریج کاهش یابد. وی در پاسخ به این سوال که در این صورت، شرکت‌های وابسته به وزارت جهاد کشاورزی چه نقشی می‌توانند داشته باشند، گفت: این شرکت‌ها می‌توانند نیازهای خود را از طریق بورس انجام دهند، اما در حال حاضر یکسری موانع قانونی وجود دارد که ممکن است باعث شود تا سازمان‌های بازرسی، بورس را به عنوان یک مرکز مناقصه و مزایده قبول نکنند که رفع این موانع در حال حاضر در دستور کار کارگروه قرار دارد. وی با بیان این مطلب که تا چند ماه آینده نتایج کارگروه نهایی و عملیاتی خواهد شد، افزود: البته کارگروه محدودیتی در مورد کالاها قائل نیست و به طور کلی راه‌های تقویت بورس را به صورت همه‌جانبه بررسی می‌کند.

خلیلیان در پاسخ به این سوال که آیا توسعه بازار نهادهای دامی در بورس نیز در این مجموعه بررسی می‌شود، گفت: یکی از آن موانع قانونی که ذکر شد به همین بازار نهاده‌های دامی و تکالیفی که دولت به عهده وزارت جهاد کشاورزی و شرکت‌های دولتی گذاشته است، برمی‌گردد که این مساله تا حدودی باعث می‌شود تا بازار این محصولات از بورس فاصله بگیرد در نتیجه کارگروه سعی دارد تا تطابق این تکالیف دولتی با آنچه که مکانیزم بورس است را پیدا کرده و به مراجع بالاتر وزارتخانه ارائه دهد.

بنابراین گزارش رینگ معاملات محصولات کشاورزی دیروز به دلیل حضور معاون وزیر، بلافاصله پس از معاملات رینگ فلزی و در نوبت صبح برگزار شد.