مهندس محمدصادق چیتساز فعال اقتصادی، اجتماعی
با درایت و تلاش به جنگ مشکلات می‌رویم
حضور در عرصه‌های اقتصادی و داشتن دغدغه‌های اجتماعی باعث شده است تا این فرزند خوزستان بزرگ تلاش‌های امیدبخشی را برای ایجاد تحول در بخش‌های مختلف برای رونق‌گیری اقتصاد کلانشهر اهواز سامان دهد. محمد صادق چیتساز کارشناس عمران و معماری و علوم سیاسی می‌باشد که حدود دو دهه است در اصناف و بازار ایران فعالیت می‌کند. وی در سال ۱۳۷۱ در معاونت بازرگانی سازمان همیاری شهرداری‌های خوزستان مشغول به کار شده و سپس به عنوان مدیرعامل شرکت فجر ادامه فعالیت داد و اکنون نیز با حضور در مدیریت چندین شرکت بازرگانی برای تغییر فضای اقتصادی شهر اهواز موضوعاتی را مطرح نموده تا شاید گرهی از مشکلات فروبسته مردم شهرش را بگشاید. با ایشان در فضایی صمیمی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که از نظر خواهد گذشت. از بحث مسکن در شهر اهواز شروع می‌کنم که قیمت آن به گونه‌ای باور نکردنی به طور ماهانه و شاید روزانه افزایش می‌یابد، چه راهکاری را فراروی مدیران جهت کنترل قیمت مسکن در استان و به خصوص شهر اهواز قرار می‌دهید؟
افزایش بهای زمین و مسکن در هر شهر و منطقه و در هر مقطع زمانی منبعث از عواملی چند است که عمده آنها از نوع عوامل اقتصادی مانند افزایش نقدینگی در جامعه و تورم می‌باشد.
رشد قیمت زمین و مسکن هم علت عام دارد- که در بالا اشاره شد- هم علت خاص.
علت خاص به طرح‌ها و برنامه‌های دستگاه متولی امر مسکن یعنی وزارت مسکن و شهرسازی برمی‌گردد. البته عناصر ذی‌نفع در بازار مسکن و سوداگران این عرصه نیز در مناطقی تاثیر خود را بر عامل قیمت می‌گذارند. در شرایط حاضر هم وضعیت عمومی اقتصاد کشور اثرگذار است و هم عملکرد وزارت مسکن.
البته ذکر مجموعه علل و عوامل دخیل در وضعیت نابسامان کنونی بخش مسکن و تداوم رکود بی‌سابقه در بازار مسکن احتیاج به مجالی دیگر دارد، اما در خصوص استان خوزستان به یک عامل تعیین‌کننده اشاره‌ای گذرا می‌نمایم.
اگر یادتان باشد حدود یک‌سال پیش دولت نهم تصمیم گرفت تا شرکت‌ها و نهادهای مستقر در پایتخت را به مناطق عملیاتی‌شان منتقل سازد که از جمله آنها شرکت‌های عملیاتی صنعت نفت بوده است.
صرف اعلام خبر و برخی تحرکات اداری اثر روانی خود را به جای گذارد و باعث افزایش یک‌باره و بی‌سابقه قیمت و اجاره مسکن خصوصا در اهواز گردید.
در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت: با سیاست‌گذاری صحیح و بهره‌گیری از تجارت مثبت و موفق دولت‌های گذشته و نیز پرهیز از طرح‌های بدون بازده مانند پرداخت وام ده‌میلیون تومانی به متقاضیان مسکن به امر تحریک طرف عرضه مسکن به وسیله تصویب قوانینی لازم در مجلس و پیاده‌سازی آنها تشویق و ترغیب بخش‌خصوصی فعال در بخش مسکن و اعطای تسهیلات کافی به سازندگان و تولیدکنندگان توجه و عمل نموده و از طریق مواجه مستقیم و صادقانه با مخاطبان به فرونشاندن آتش گرانی و آرامش‌‌بخشی و امیدآفرینی در دل آحاد جامعه یاری رساند.
در خصوص انتقال آب کارون به دیگر مناطق کشور چه سخنی دارید؟
نیاز به آب شرب و بهداشت و حتی پرورش آبزیان از مواردی است که لزوم آب در استان خوزستان را بیشتر نشان می‌دهد. علاوه بر آن، حداقل آب موردنیاز زیست‌محیطی رودخانه‌ها و حداقل آب موردنیاز تالاب‌های استان ۷میلیارد مترمکعب برآورد شده است. در این شرایط با توجه به نیازهای فوق جمع آب موردنیاز استان برای سال‌های پیش رو برابر ۸/۴۶میلیارد مترمکعب است و آب‌های سطحی و زیرزمینی این استان حتی جوابگوی نیاز فعلی خود استان خوزستان نیز نیست.
باید توجه داشت که حجم آب ورودی به رودخانه‌ها بسته به سال‌های خشکسالی یا سال‌های پرآبی متفاوت است و به عنوان مثال پژوهشی که به بررسی حجم آب ورودی به استان خوزستان طی یک دوره ۴۲ساله (از سال ۴۱-۴۰ تا ۸۱-۸۰) پرداخته شد نشان می‌دهد حجم آب ورودی از ۱۱میلیارد مترمکعب در خشک‌ترین سال تا ۵۸میلیارد مترمکعب در پرآب‌ترین سال متغیر و حجم متوسط آب ورودی طی این ۴۲ سال ۳۲میلیارد مترمکعب در سال بوده است.
نکته قابل توجه دیگر آن است که این انتقال‌های جدید به منظور شرب و بهداشت این مناطق نبوده، بلکه برای مصرف در زمینه کشاورزی و زراعت است و حجم آب در نظر گرفته شده برای این امر به چندین میلیارد متر مکعب در سال می‌رسد. استان خوزستان با توجه به شرایط آب و هوایی و نداشتن فصل‌های سرد و یخبندان قابلیت کشاورزی زمین‌های زراعی را در دو و حتی سه مرتبه در طول سال دارد. ۶/۳میلیون هکتار از مساحت استان را دشت‌ها تشکیل می‌دهند. مساحت زمین‌های قابل کشت آبی خوزستان برابر ۲/۳میلیون هکتار است که از این میان ۲/۱میلیون هکتار مورد استفاده کشاورزی است که در رتبه‌های مختلف قابلیت تقسیم می‌شوند و بسیاری زمین‌ها با مقداری کارهای اصلاحی روی خاک‌شان قابل بهره‌برداری هستند.
با توجه به زمین‌های قابل کشت استان خوزستان حجم آب مورد نیاز برای یک بار کشت زمین‌های کشاورزی استان ۳۶۸میلیون مترمکعب آب است و اگر تراکم کشت محصول در سال بیش از یک بار شود مقدار آب کشاورزی مورد نیاز نیز افزایش خواهد یافت. با انجام طرح‌های انتقال آب، محل فعالیت‌های کشاورزی از استان خوزستان به مناطق دیگر منتقل می‌شود.
در رابطه با خصوصی‌سازی چه اقداماتی در استان خوزستان انجام شده است؟
اگر منظور این باشد که شرکت‌های خصوصی‌سازی شده به طور کامل آزادسازی نشده و از قالب دولت خارج نشده‌اند، درست است، سه شرط اساسی باید در خصوصی‌سازی رعایت شود، کنترل، هدایت و پشتیبانی، بخش‌خصوصی در پی سه چیز است. ثبات، پایداری و سود.
حضور فعالانه و جدی بخش‌خصوصی در اقتصاد کشور، رشد و شکوفایی اقتصاد ملی را به دنبال خواهد داشت چرا که توان بخش‌خصوصی برخاسته از ملت است.
چرا در برنامه‌ریزی های مبتنی بر توسعه در استان خوزستان، خصوصیات جغرافیایی و مزیت‌های آن به طور کامل رعایت نشده است؟
در برنامه‌ریزی‌هایی که برای تحقق و توسعه در استان طی سال‌های گذشته انجام شده، کار مطالعاتی همه جانبه صورت نگرفته و حتی آمایش سرزمینی مناسب انجام نشده است که باید در این زمینه دو کار انجام شود، بخش‌هایی که برنامه‌ریزی‌های لازم را برای دستیابی به سند چشم‌انداز ۲۰ ساله انجام داده‌اند. برنامه خود را با طرح آمایش سرزمینی وفق دهند و بخش‌هایی نیز که هنوز برنامه خود را ارائه نداده‌اند براین اساس برنامه‌ریزی جدید خود را صورت دهند.
شما یکی از فعالان اجتماعی خوزستانی به شمار می‌روید، فضای استان را برای ورود به انتخابات مجلس هشتم چگونه می‌بینید؟
تحلیل فضای انتخابات مجلس هشتم در مقطع کنونی و پیش از رسیدن به موعد برگزاری انتخابات چندان ساده به نظر نمی‌رسد، اما همچون دفعات گذشته از هم‌اکنون جنب‌و‌جوش‌هایی در بین فعالان و احزاب سیاسی دیده شده و افرادی نیز به طور مستقل و یا به پشتوانه گروه‌های سیاسی، فعالیت‌های انتخاباتی خود را آهسته و به طور ناآشکار آغاز کرده‌اند. از جمله عوامل تاثیرگذار بر فضای انتخابات آتی، مجموعه اقتصادی و سیاسی کشور است. امیدواریم با تصمیم و تدبیر عقلانی قوم، فضای مساعد برای برگزاری انتخابات سالم، آزاد و رقابتی با حضور پرشور مردم در صحنه فراهم آید.
اصولا نظر شما در رابطه با توسعه چیست؟
توسعه اقتصادی بر حسب کاهش یا از بین بردن فقر، نابرابری، بیکاری، در چارچوب یک اقتصاد در حال رشد تعریف می‌شود.
توسعه را باید جریانی در چند بعد دانست که مستلزم تغییرات اساسی می‌باشد؛ در اصل باید نشان دهد که مجموعه نظام اجتماعی، هماهنگی و نیازهای متنوع اساسی و خواسته‌های افراد و گروه‌های اجتماعی از حالت مصوب زندگی گذشته خارج شده و به سوی وضع یا حالتی از زندگی که از نظر مادی و معنوی بهتر است سوق یابد.
پس توسعه به معنای ارتقای مستمر کل جامعه و نظام اجتماعی به سوی زندگی بهتر و یا اساسی است.
آیا می‌توانید برای این نگاه خود به مقوله توسعه مثال هم بیاورید؟
بله، مثلا حاشیه‌نشینی مردم در شهر اهواز عمدتا به دلیل کشاورزان و عشایری است که یا زمین غربی در اختیار سازمان‌های دولتی دارند یا زمین‌هایی که هنوز از مین پاکسازی نشده و یا در مناطق شرقی به‌رغم نزدیکی به سدهای بزرگ، مجهز به سیستم‌های آبیاری نشده‌اند. باید این به صورت اولویت مرتفع شود و زمین‌های مرغوب به افراد بومی و کشاورزان منطقه داده شود و کمک دوباره برای کشت زمین‌ها صورت گیرد.
با اهتمام به بخش کشاورزی، درصد بیکاری استان حل می‌شود، حتما اگر زمینه شغلی مناسب برای کشاورزان، عشایر و روستاییان مهاجر به شهرها در مناطق خودشان فراهم شود بدون هیچ‌شکی، آنان به مناطق و اراضی خود باز می‌گردند. در سال‌های ۱۳۷۰-۱۳۶۷، این تجربه را به علت رونق‌بخش کشاورزی در استان داشته‌ایم و اگر سیستم‌های آبیاری درست شود بسیاری از حاشیه‌نشینان نیز مهاجرتی منفی خواهند داشت.
ترافیک اهواز، گره کوری است که شهروندان را می‌آزارد و مشکلات بسیاری فرا روی ایشان قرار می‌دهد با این مشکل چه خواهید کرد؟
البته ترافیک یک مقوله پیچیده‌ای است که باید چندین دستگاه دست به دست هم بدهند و مشکل را حل کنند. مثلا مجلس بحث ساماندهی خودروسازان و کوپنی‌شدن بنزین را دنبال کرد، دولت در زمینه تامین ناوگان اتوبوس‌رانی، تاکسی و قطار شهری همت نماید. شهرداری نیز در جای خود بحث ورود خودروها به اهواز را باید کنترل کند. مناطقی که باید عقب‌نشینی کنند سریعا باید عقب‌نشینی کرده و خیابان‌های قدیمی شهر سامان‌یابند جاده‌های کمربندی شهر اهواز باید افزایش یابند. در کار راهاندازی قطار شهری اهواز باید تسریع شود.
پل‌های بیشتری بر روی رودخانه کارون ساخته شود. ساماندهی تاکسی‌ها و اتوبوس در شبکه‌های بین‌شهری در در دستور کار قرار گیرد و ... همه این امور باید انجام شود تا ترافیک اهواز وضعیت روانتری داشته باشد.
سایه قومی نگری و حرکت‌های قومی به سختی بر فضای استان افتاده و عده‌ای نگرش‌های قومی را عامل به هم ریختگی و عدم توسعه استان می‌دانند، با توجه به تجارب شما، در این خصوص چه فکر می‌کنید؟
مساله اقوام و تنوع قومی در استان خوزستان از دیرباز وجود داشته و خواهد داشت و لذا به عنوان یک واقعیت تاریخی و اجتماعی می‌بایست آن را پذیرفت. آنچه مذموم است اتخاذ موضوع قوم‌گرایانه در برخوردهای فردی، اجتماعی، اداری و سیاسی و یا اختلاف افکنی میان اقوام با هدف بهره‌برداری سیاسی از آن است.
به باور من اقوام مختلف مستقر در خوزستان به استثنای بعضی ذهنیت‌های منفی نسبت به یکدیگر در مجموع با یکدیگر همزیستی مسالمت‌آمیز دارند تا حدی که در امر ازدواج و تشکیل خانواده به اختلاط قومی دست یازیده و برخی تعصبات نا به جای گذشته را کنار گذارده‌اند.
همسایگی خوزستان با کشور عراق فرصت مناسبی برای ایجاد تحول در اقتصاد استان بود اما این فرصت نیز به تهدید تبدیل شد، چرا؟
همواره فرصت‌های مناسب به وجود آمده در همسایگی کشور ما به لحاظ عدم برنامه‌ریزی صحیح و عدم اقدام به موقع از بین رفته و در مقابل مورد استفاده دیگر کشورها قرار گرفته است.
نمونه آن فرصت وجود کشورهای آسیای میانه است که پس از آزادسازی از یوغ و سلطه اتحاد جماهیر شوروی به نحو مطلوبی از این امکان استفاده نشد.
عدم وجود مقررات مناسب برای تسهیل در روابط تجاری با کشورهای همسایه باعث از دست رفتن فرصت در رابطه با کشور عراق با مرز طولانی با ایران و همزیستی مرزنشینان دو کشور تا قبل از جنگ تحمیلی دخیل بوده است.
با توجه به تجارب شما درخصوص مدیریت شهری مشکلات پدیدآمده میان شورا و شهرداری را چگونه ارزیابی می‌کنید و فکر می‌کنید که شهرداری می‌تواند اهواز را بهتر اداره کند؟
یکی از تجارب تلخ بعد از شروع کار شورای شهر در کشور، اصطکاک میان آنان و شهرداران منتخب خودشان بوده است. این اتفاق معلول تجربه جدید کار جمعی مبتنی‌بر شورا در مدیریت شهری می‌باشد.
نسل جوان و تحصیلکرده استان در انتظار ورود به بازار کارند، با توجه به مشکلاتی که در زمینه اشتغال در استان وجود دارد به عنوان یک تحلیلگر اقتصادی چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟
باید تاسف خورد از اینکه استان خوزستان که یک استان صنعتی، کشاورزی و تجاری به حساب می‌آید در میان استان‌های کشور در رتبه بالایی از حیث نرخ، بیکاری قرار دارد.
دادن راهکار برای ایجاد اشتغال در استان فرصت بیشتری می‌طلبد، اما به طور خلاصه:
۱ - ایجاد صنایع کوچک و متوسط و پشتیبانی جدی و عملی از صنایع موجود.
۲ - تقویت بخش خدمات و ساماندهی آن.
۳ - فعال کردن بخش ساختمان.
۴ - تکمیل و راهاندازی شبکه‌های آبیاری به منظور زیرکشت آبی بردن اراضی مستعد کشاورزی.
همین جا باید اشاره نمود که وجود صنایع بزرگ مانند نفت و فولاد جا را برای صنایع کوچک تنگ نموده و ظرفیت را به خود مشغول ساختند و صنعت جدیدالتاسیس نیشکر در اراضی حدفاصل اهواز - آبادان از جمله عوامل عمده در عدم رشد بخش‌های دیگر اقتصاد و مانع رشد عوامل اشتغال‌زا در استان به حساب می‌آیند.
یکی از مشکلاتی که ما در استان با آن مواجهیم عدم‌ثبات در مدیریت‌ها است که نمود بارز آن در تعویض مکرر فرمانداران و استانداران به چشم می‌خورد، آیا این مساله می‌تواند در عدم‌توسعه استان نقش داشته باشد؟
پاسخ مثبت است.
در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی چند استاندار قوی و کارآمد در مسند کار قرار گرفتند، اما دوره خدمتشان بسیار کوتاه بود. این از جمله عواملی بوده و هستند که فرصت خدمتگزاری را از خادمان واقعی مردم می‌گیرد.در هر حال تغییر مکرر مسوولان سیاسی و اجرایی استان باعث عدم‌ثبات در مدیریت و عدم‌امکان برنامه‌ریزی درازمدت برای انجام امور و ارزیابی صحیح عملکرد مدیران می‌گردد.
ارسال نظر