رسوایی بزرگ در معاملات آتی اروپا

احمد رضایی*

معامله‌گر حقه‌بازی به نام جروم کرویل که از سال ۲۰۰۰ در بانک سوسیته جنرال فرانسه (به عنوان بزرگ‌ترین بانک و عضو اتاق پایاپای LME) در بخش Risk management معاملات آتی مشغول به کار بود، تقلبی بالغ‌بر ۲/۷میلیارد دلار را انجام داد. چنین اتفاقاتی هر ساله در اروپا و بانک‌های مربوطه رخ می‌دهد. در سال ۱۹۹۵ نیک‌لسون، معامله‌گر بانک Bearing در انگلیس مبلغ ۴/۱میلیارد دلار تقلب کرد که بانک فوق ورشکسته شد و هنوز نیز نتوانسته آبروی بر باد رفته خود را جمع کند. بانک سوسیته جنرال نیز بعید است بتواند دوباره از رسوایی پیش آمده قد علم کند.

نحوه تقلب آقای کرویل این‌گونه بود که برنامه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری را دستکاری کرد و نام‌های جعلی تهیه کرده و با پسورد‌های همکاران خود که آنها را دزدیده بود، شروع به معاملات آتی روی شاخص‌های اروپا کرد و با اتخاذ موقعیت عکس در معاملات آتی به تقلب بزرگ تاریخ دست زد.

آقای kerviel از سیستم معاملاتی SG و Back office (پس از معاملات) اطلاع یافته بود و ماه‌ها نیز حتی به مرخصی نرفته بود تا بتواند دست به چنین تقلب بزرگی بزند. بازار سهام اروپا و حتی آمریکا بزرگ‌ترین شوک منفی را در اثر این عمل تجربه کرده و سهام کلیه بورس‌ها سقوط کرد. البته دمل چرکین بازارهای مالی اروپا با حقه‌بازی آقای Kerviel باز شده و این اولین و آخرین خیانت‌های بازار سرمایه در اروپا نخواهد بود.

بانک SG گناه این کار را به گردن کارمندان میانی انداخته است و در اثر این حقه‌بازی رییس بانک در حال برکناری است. ضربه آقای کرویل در SG در معاملات آتی به این‌گونه بود که معامله آتی را زیر قیمت واقعی خود به فروش می‌رساند. این‌گونه تقلبات در بازارهای مالی اروپا در حالی اتفاق می‌افتد که بازارهای مالی اروپا متخصص تقلب معاملاتی نیز دارند، ولی از چشم آنان دور مانده است.

آقای kerviel معاملات صوری و غیرصوری و غیرواقعی آتی می‌خرید (Ficticrous Trade) و آنها را ارزان می‌فروخت (sold off) یعنی اول در موقعیت خرید قرار می‌گرفت و سپس آنها را می‌فروخت. مشکل اصلی بازار سرمایه اروپا به‌رغم پیشرفت زیاد در اصول و مقررات و انضباط مالی همچنان مشکل مقررات معاملاتی در اروپا به قوت خود باقی است و قرار است این هفته سران اتحادیه اروپا بحث مقررات معاملاتی را بررسی کنند.

نخست‌وزیر فرانسه گفته است، تقلب مذکور فقط توسط یک‌نفر انجام نشده است و یک گروه در سیستم SG با برنامه‌ریزی دست به چنین خیانت بزرگی زده‌اند. او اعلام کرد: ممکن است دولت نیز از قبل از چنین تقلب بزرگی اطلاع داشته است.

فاعتبروا یا اولی‌الابصار!

اگر در فرهنگ اسلامی گفته شده بازارها جای شیاطین است، به دلیل همین وسوسه‌هایی است که ممکن است بیشترین افراد به باتلاق رسوایی فرو روند.

بازار سرمایه ایران، دست‌اندرکاران، معامله‌گران و مسوولان این بازار باید به سلاح تقوا و ترس از خدا و قیامت وارد این بازار شوند و در فقه اسلام از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است:

الفقه ثم المتجر

یعنی اول علم فقه (حرام/ حلال) را یاد بگیرید سپس به تجارت روی آورید والا همه در معرض سقوط هستیم. معامله‌گرانی که در بازار سرمایه و معاملات کار می‌کنند اگر آیه زیر را با دل و جان باور نداشته باشند، محتمل است سرنوشت مشابهی منتظر آنان باشد. رجال لاتلهیهم تجاره عن ذکرا... .

* مجری طرح معاملات آتی بورس کالا