گروه بورس کالا- منیژه حیاتی: همزمان با نوسان بازار محصولات نهایی از ابتدای سال‌جاری تا کنون، بازار مواد اولیه فولاد نیز پابه پای این نوسان‌ها با تغییر و جهش قیمت یا کاهش نرخ مواجه شد.

اما بر خلاف آنچه به عنوان عرف در بازارها شناخته می‌شود، طی این مدت به جای آنکه بازار مواد اولیه تعیین‌کننده قیمت نهایی محصولات باشد، این محصولات نهایی فولاد از جمله میلگرد و تیرآهن بودند که قیمت شمش و قراضه فولادی را تعیین کرده و آن را تحت تاثیر خود قرار می‌دادند. اما این موضوع تنها نکته قابل توجه در نوسانات اخیر بازار مواد اولیه و به خصوص بازار قراضه نبوده بلکه شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد به دلیل شرایط کلی اقتصادی و به خصوص کاهش تولید صنایع، حجم بازیافت قراضه در کشور به شدت در حال کاهش است به طوری که در یک هفته اخیر روند رو به رشد قیمت‌ها در بازار قراضه با نوسان زیادتری در مقایسه با مقاطع روبه‌رو شده است. به گفته تقی مرتضویان یکی از کارشناسان بازار فولاد و مواد اولیه فولادی، در این مدت قیمت قراضه در مقایسه با مقاطع نوسان شدید تری را به خود دیده است ضمن اینکه در حال حاضر بازار قراضه به دلیل کاهش سطح نقدینگی و افت تولید واحدها، با معضل کمبود کالا و کاهش سرانه بازیافت نیز مواجه شده است.

از نظر وی با توجه به این موضوع، تامین قراضه برای شرکت‌های فرآوری و بازیافت قراضه به شدت سخت شده و موجودی بازار در حد پایینی قرار گرفته است به طوری که به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت تولید صنایع، در آینده‌ای نزدیک به واردات بیشتری برای تامین قراضه واحدهای فولادی احتیاج پیدا کنیم.

این کارشناس بازار درخصوص تحولات اخیر این بازار می‌گوید: متاسفانه در چند روز اخیر با پدیده‌ای در بازار قراضه مواجه شده‌ایم که در ۲۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده و آن کاهش شدید بازیافت قراضه در کشور است به طوری که تامین کالا بسیار سخت شده است.

وی درخصوص دلایل بروز این مشکل می‌گوید: طی یک سال اخیر به دلیل کاهش توان خرید عمومی در کشور، پایین بودن نقدینگی صنایع، تعطیلی برخی واحدهای تولیدی و به طور کلی وضعیت معیشتی و اقتصادی هم مصرف کارخانه‌ها و هم مصرف خانگی محصولات فولادی کم شده در نتیجه با کاهش مصرف سرانه فولاد در کلیه بخش‌ها مواجه شده‌ایم. به گفته وی، نتیجه تمامی این تحولات این است که دور‌ریزی قراضه خانگی و مازاد و پرت تولید واحدهای صنعتی که خوراک اصلی واحدهای بازیافت قراضه در کشور است به شدت افت پیدا کرده تا جایی که معامله محموله‌های بزرگ قراضه هم محدود شده است.

فروش موجودی‌ها پیش از ماه محرم

مرتضویان یکی از دلایلی که باعث شده تا موجودی قراضه واحدها با سرعت زیادی به اتمام برسد را کاهش قیمت‌ها پیش از ماه محرم می‌داند.

وی در این خصوص می‌گوید: پیش از ماه محرم که روند بازارهای فولادی و مواد اولیه پس از یک دوره رشد قیمت، دوباره با کاهش نرخ مواجه شد تمامی فعالان بازار به سرعت شروع به فروش موجودی‌های انبار کردند تا در صورت افت بیشتر بازار، از میزان سودشان کاسته نشده یا ضرر و زیان کمتری را متحمل شوند این موضوع باعث شد تا به یکباره موجودی انبارها به شدت خالی شود ضمن اینکه در دوره‌ای که قیمت‌ها رو به کاهش بود به دلیل سردی هوا بارگیری‌ها محدودتر شد و این موضوع بیش از پیش فروشنده‌ها را به فروش موجودی‌ها ترغیب کرد که البته این طبیعت اقتصاد است و اصولا زمانی که قیمت‌ها نزولی است عرضه زیاد می‌شود و وقتی قیمت‌ها رو به افزایش است میزان عرضه محدود می‌شود.

به گفته مرتضویان با این وجود مشکل اصلی، خالی شدن انبارها نبود بلکه نگرانی اصلی در حال حاضر این است که پرت کارخانه‌ها و دور ریز قراضه خانگی به حدی کاهش پیدا کرده که جایگزین کردن این کالاها عملا امکان‌پذیر نیست.

به نظر وی به دلیل اینکه قراضه کافی در بازار برای جایگزین کردن انبارها و بازیافت آن وجود ندارد در نتیجه انبارها همچنان با موجودی محدود و بعضا خالی روبه‌رو است، به طوری که خلا قراضه در بازار ایران به شدت خود را نشان داده است.

مرتضویان در خصوص کاهش عرضه قراضه صنعتی به کاهش عرضه ایران خودرو به عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی بازار قراضه اشاره کرده و می‌افزاید: خودرو سازی یکی از منابع اصلی تامین قراضه در کشور است، چرا که پرت و دورریز آن زیاد است اما کاهش تولید در این خودروسازی در مدت اخیر به شدت محسوس بوده به طوری که قراضه آن از ۴۰۰ به ۵۰ تن رسیده است.

وی به سرانه مصرف فولاد کشور که در سال ۹۰، ۲۲۰ کیلو گرم برای هر نفر بوده اشاره کرده و می‌گوید: پیش‌بینی می‌شد که سرانه فولاد در سال ۹۱ به ۲۵۰ کیلوگرم برسد اما بازار و شرایط آن و کاهش شدید تقاضا این سیگنال را می‌دهد که احتمالا باید این رقم به کمتر از ۲۰۰ کیلوگرم برسد.

در همین راستا وی معتقد است که سرانه بازیافت قراضه هم که در سال ۹۰ در حدود ۲۴ کیلوگرم بوده احتمالا به کمتر از ۲۰ کیلوگرم کاهش یافته است.

به نظر این کارشناس بازار سرمایه در حالی ما با این آمار روبه‌رو هستیم که در کشوری همانند ایالات متحده در شرایطی که مصرف سرانه فولاد ۳۷۰ کیلوگرم است سرانه قراضه هم ۲۷۰ کیلوگرم برآورد شده است اما ایران در مقایسه با این جمعیت و تمامی پتانسیل‌هایی که دارد سرانه مصرف فولاد و بازیافت قراضه آن در حد میانگین جهانی است. این موضوع با در نظر گرفتن اینکه در این لیست کشورهای بسیار محدود و ضعیفی هم وجود دارند که قرار داشتن ایران در محدوده میانگین مصرف فولاد و قراضه را به شدت زیر سوال می‌برد.

نوسان قراضه ، بیش از شمش

این کارشناس بازار فولاد با تاکید بر این نکته که تنها راه بهبود وضعیت مصرف فولاد در کشور، توسعه و رونق اقتصادی است در خصوص نوسان قیمت قراضه با توجه به بروز این شرایط می‌گوید: در ماه‌های اخیر نوسان قراضه بیشتر از شمش بوده برای مثال شمش در روند نزولی اخیر خود از ۱۸۰۰ تومان به ۱۵۰۰ تومان افت کرد اما از ابتدای این هفته که قیمت‌ها تا حدودی افزایشی شد قیمت شمش از ۱۵۰۰ به ۱۵۵۰ تومان رسیده و حتی به ۱۶۰۰ تومان هم نرسید، اما قراضه در این افزایش قیمت از ۷۰۰ تومان و در مدت تنها چند روز دوباره به ۹۵۰ تا ۱۰۰۰ تومان رشد کرده است.

راهکارهای بهبود بازار قراضه

در این میان مرتضویان به راهکارهای فعلی بازار قراضه اشاره کرده و معتقد است راه‌اندازی دوباره کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی کوچک، رشد تولید کارخانه‌های بزرگ و مادر و بالا رفتن نقدینگی مردم که منجر به تعویض و نوسازی لوازم خانگی و دور ریز بازیافت خانگی قراضه می‌شود از راه‌های رسیدن به رونق دوباره در بازار قراضه است در غیر این صورت باید راه واردات قراضه تسریع شود. البته این کارشناس بازار قراضه گرایش واحدهای فولادی به سمت استفاده از قراضه اسفنجی و توسعه در این بخش را از راه‌های دیگر پر کردن خلأ فعلی بازار قراضه می‌داند.