غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته از یک روند صعودی برخوردار بود. قیمت نفت خام WTI در بازار بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، طی دوره ۱۵ مه تا ۲۲ مه ۲۰۰۹، به دلیل کاهش قابل‌توجه ذخایر نفت خام و بنزین آمریکا (معادل ۴/۶‌میلیون بشکه)، افزایش نسبی ارزش شاخص‌های بورس، کاهش ارزش‌دلار و نیز افزایش ناآرامی‌ها در کشور بزرگ تولیدکننده نفت آفریقا، نیجریه، از حدود ۳۵/۵۶‌دلار در هر بشکه به بیش از ۵/۶۱‌دلار در هر بشکه افزایش یافت.

بهای نفت خام پس از بروز نشانه‌های افزایش تقاضای انرژی در آمریکا (به دلیل کاهش حجم ذخایر آمریکا در دو هفته متوالی)، با قرار گرفتن در سطحی بیش از 60‌دلار برای هر بشکه، به بالاترین حد خود طی شش ماه گذشته دست یافته است که عمدتا ناشی از بهبود بازار سهام و خوش‌بینی‌ها در مورد بهبود شرایط اقتصادی می‌باشد. افزایش ناآرامی‌ها در کشور بزرگ تولیدکننده نفت آفریقا یعنی نیجریه نیز نگرانی‌هایی را موجب شده است. در واقع در شرایط موجود سرمایه‌گذاران در جست‌وجوی نشانه‌هایی مبنی‌بر بهبود بحران اقتصادی آمریکا هستند. افزایش ارزش سهام آمریکا به رشد امیدها درباره بهبود اقتصادی آمریکا کمک کرده است؛ چراکه اقتصاد قدرتمند آمریکا نیروی محرکه رشد اقتصادی جهان بوده و بازار صادراتی مهمی برای بسیاری از کشورها به شمار می‌رود.
همچنین وزیر انرژی آمریکا پیش‌بینی نموده است بهای نفت خام با پیدایش نشانه‌هایی مبنی‌بر بهبود وضعیت اقتصادی در آینده‌ای نزدیک افزایش خواهد یافت؛ گرچه اقتصاد جهانی اکنون در شرایط بدی به سر می‌برد، ولی این شرایط برای همیشه ادامه نداشته و با افزایش رشد و رونق اقتصاد جهانی طی ماه‌های آتی قیمت نفت مجدد افزایش خواهد یافت، چراکه رشد و رونق اقتصاد جهانی موجب افزایش تقاضای انرژی و در نتیجه رشد قیمت نفت خواهد شد. در پی رکود اقتصاد جهانی و کاهش تقاضای نفت خام، قیمت این ماده پس از رکورد تاریخی بیش از ۱۴۷‌دلار برای هر بشکه در ژوئیه سال ۲۰۰۸، روند کاهشی در پیش گرفت. براساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی نیز بسیاری از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران نفتی با گمان افزایش احتمالی بهای نفت در سه سال آینده، ۱۷۰‌میلیارد‌ دلار از هزینه‌های سرمایه‌گذاری نفتی خود را در این بخش لغو یا به حال تعلیق در آورده‌اند. حذف این میزان از هزینه‌های سرمایه‌گذاری منجر به کاهش ۲‌میلیون بشکه‌ای تولید نفت در آینده خواهد شد. لذا در حالی که رشد اقتصاد جهانی طی ۲ الی ۳ سال آتی از سر گرفته خواهد شد، این کاهش سرمایه‌گذاری‌ها، عرضه نفت را به مخاطره خواهد انداخت.
از سوی دیگر بروز نشانه‌های تازه‌ای درباره پایان نیافتن بدترین شرایط اقتصادی در اروپا، نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضای نفت را افزایش داده و به کاهش امیدواری‌ها درباره بهبود شرایط اقتصاد جهانی انجامیده است. براساس اعلام سازمان یورو استات، 16 کشور عضو منطقه پولی یورو پس از کاهش 6/1‌درصدی رشد اقتصادی خود در سه ماهه نخست 2008، رکورد جدیدی را در کاهش رشد اقتصادی به میزان دو و نیم درصد در سه ماهه نخست سال جاری میلادی ثبت کرده‌اند. براساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به 21 مه 2009 از حدود 37/56‌دلار در هر بشکه در تاریخ 15 مه به بیش از 32/58‌دلار در هر بشکه افزایش یافت. طی هفته مذکور، تشدید بحران اقتصادی در اروپا و انتشار پیش‌بینی‌های جدید سازمان‌های معتبر بین‌المللی فعال در عرصه انرژی مبنی‌بر کاهش تقاضای جهانی نفت خام در هفته منتهی به 15 مه، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌ها و پایبندی اعضای اوپک به کاهش تولید برنامه‌ریزی شده، انتشار آمار ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین آمریکا که حاکی از کاهش قابل‌توجه این ذخیره‌سازی‌ها است و همچنین افزایش نسبی ارزش سهام در بازارهای بورس جهانی، کاهش ارزش‌دلار و نیز افزایش ناآرامی‌ها در نیجریه، از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌ها به شمار می‌روند. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 22 مه 2009 با یک ‌دلار و 6 سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 57‌دلار و 54 سنت رسیده است.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته همه عوامل بنیادی و غیر بنیادی فشار افزایشی بر قیمت نفت وارد آورد به طوری که مقاومت سنگین در سطح 60‌دلار شکسته شد. از دو هفته گذشته ذخیره‌سازی‌های نفت خام روند کاهشی به خود گرفت؛ لذا تنها عاملی که مانع افزایش قیمت بود مبدل به اهرم فشار افزایشی شد. این در حالی است که کاهش در ذخیره‌سازی‌های بنزین به میزان قابل‌توجهی بود که البته بازار هر ساله در این فصل شاهد روند نزولی آن می‌باشد، لذا شرایط نرمال در بازار بنزین برقرار است. شاخص‌های بورس به‌عنوان عامل مهمی که در افزایش قیمت نفت نقش دارد در هفته گذشته روند افزایشی و سپس کاهشی به خود گرفت. شاخص‌های مذکور که روند افزایشی خوبی را شروع کرده‌اند به سطح مقاومتی ماهانه برخورده و به‌دنبال تثبیت وضعیت هستند. بنابراین انتظار بر نوسانات در دامنه سطوح مقاومت ماهانه و حمایت هفتگی هستند. بنابراین در شرایط فعلی فشار افزایشی بر قیمت نفت از طرف شاخص‌ها کاهش یافته است که این امر ادامه افزایش قیمت نفت خام را کند‌تر می‌کند.در هفته گذشته کاهش ارزش دلار در مقابل یورو روند پرشتابی در پیش گرفت و نرخ برابری یورو در مقابل دلار تا سطح 4/1 افزایش یافت و از لحاظ داده‌های هفتگی، خود را به نزدیکی سطح میانگین متحرک 100 هفته رساند که در این سطح با مقاومت روبه‌رو است. از لحاظ داده‌های ماهانه نیز با مقاومت میانگین متحرک 14 ماهه روبه‌رو است. در هفته گذشته سطح حمایتی 57‌دلار برای نفت خام WTI موجب افزایش قیمت شد و عوامل ذکر شده فوق باعث شکسته شدن مقاومت 60 دلاری گردید، ولی همچنان مقاومت 62 دلاری پابرجاست. با توجه به روندی که قیمت نفت در چند هفته گذشته به خود گرفته است می‌توان انتظار داشت که قیمت نفت خام WTI در هفته جاری در دامنه قیمتی 57 تا 64‌دلار نوسان داشته باشد. در این دامنه نوسانی قیمت‌های 59 و 62‌دلار نیز از سطوحی می‌باشند که در تغییر روند قیمت نقش دارند.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org )
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی