محمد حسین بابالو - بازار سنگ آهن در چین به‌عنوان بزرگترین واردکننده این کالا در جهان نوسان بسیار پر اهمیتی را سپری می‌کند.

در حال حاضر موجودی انبارها در بنادر این کشور به ۶۲‌میلیون تن رسیده است.
در سال گذشته این کشور 66/443‌میلیون تن سنگ آهن وارد کرده که به نسبت سال قبل از آن 8/15درصد رشد نشان می‌دهد. واردات این کالا تنها در ماه مارس با 46درصد رشد به نسبت سال گذشته به 1/52‌میلیون تن رسیده است. در ماه آوریل نیز با 5/53‌میلیون تن واردات که به نسبت ماه قبل 3درصد و سال 2008‌، 24درصد رشد نشان می‌دهد، ثبت شده است. مهم‌ترین دلیل این افزایش حجم واردات امید بهبود تقاضا در کنار کاهش شدید قیمت‌ها بوده که تولیدکنندگان بزرگ برای حفظ حاشیه سود خود به عرضه این کالا در بازار نقدی روی آورده‌اند. این در حالی است که صادرات محصولات نهایی فولادی از چین نزدیک به 50درصد کاهش نشان می‌دهد.
بررسی قراردادهای طولانی مدت
همچون سال‌های گذشته امسال نیز مذاکرات در خصوص تعیین قیمت پایه سالانه (Bench Mark) از آوریل آغاز شده، ولی تاکنون به درازا انجامیده که این رویداد در 7 سال گذشته بی‌سابقه است. این در حالی است که تولیدکنندگان اصلی استرالیایی و برزیلی این کالا و مصرف‌کنندگان اصلی در حال ارسال و خرید این کالا هستند. ملاک این دو گروه تاکنون بر این مطلب قرار گرفته است که پس از توافق بر قیمت ارزش این کالا آن هنگام مورد محاسبه قرار گیرد. این در حالی است که قیمت مورد داد و ستد بر این کالا در این شرایط به گفته انجمن آهن و فولاد چین بین 60درصد تا 80درصد از قیمت پایه سال گذشته مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
کاهش قیمت مورد معامله شدیدا تحت پیگیری این انجمن قرار دارد. شرکت‌های تولیدی بالاخص واله برزیل به عنوان بزرگترین صادرکننده سنگ آهن به چین‌، BHP بیلیتون و ریوتینتو استرالیا در خصوص میزان کاهش بسیار سختگیر عمل کرده و گاهی به تهدید مصرف‌کنندگان اصلی نیز روی آورده‌اند. ریوتینتو تهدید کرده است که اگر مذاکرات تا تاریخ ۳۰ ژوئن به نتیجه نرسد، به بازار نقدی روی خواهد آورد.
در برخی از خبرها نیز آمده است، این شرکت اعلام کرده است که اگر کاهش بیش از 40درصد محسوب شود، تولید خود را متوقف خواهد کرد. برخی از مدیران ارشد در کارخانه‌های فولادسازی این ادعا را یک تاکتیک در روند مذاکرات عنوان کرده و یادآور شده‌اند که این شرکت قصد شکستن روال عمومی قیمت‌گذاری‌ها را نداشته و تنها مایل است در بازار نقدی بیشتر فعالیت کند. شرکت‌های مصرف کننده و کارخانه‌های فولادسازی به جد پیگیر کاهش قیمت‌های سالانه هستند.
شرایط موجود بالاخص طولانی شدن مذاکرات و روند عمومی بهبود در بازار فولاد شرایط را بسیار شکننده کرده است. برخی از تولیدکنندگان با بهبود شرایط معامله از جمله پذیرفتن برخی از هزینه‌های حمل و بارگیری سعی در عدم کاهش هرچه بیشتر قیمت این کالا حتی در ظاهر کرده‌اند. این در حالی است که شرکت ریوتینتو به عنوان سومین صادرکننده بزرگ سنگ آهن به چین از شرایط موجود شدیدا انتقاد نموده تا جایی که مصرف‌کنندگان سنگ آهن را به حضور در بازار نقدی و عرضه این کالای استراتژیک در این بازار تهدید نموده است. در برابر این شرایط مصرف کنندگان اصلی نیز به مقابله به مثل روی آورده و تمام تلاش خود را مبنی بر کاهش بیشتر قیمت‌ها به کار بسته‌اند.
دلایل اصلی این گروه ضعف بازار فولاد‌، کاهش هزینه‌های تولید و بالارفتن موجودی انبارها و افزایش عرضه و کاهش قیمت‌های نقدی و ... می‌باشد. روند عمومی این بازار و بالاخص برآیند کلی شرایط حاکم از احتمال کاهش 40درصدی قیمت‌های یکساله حکایت می‌کند که با توجه به فواصل مختلف از استرالیا و برزیل به چین با چند درصد تغییر‌، اجرایی خواهد شد.
این در حالی است که چندی پیش کنفرانس سنگ آهن در چین برگزار شد. یکی از مهم‌ترین عناوین مذاکرات تغییر قراردادهای طولانی مدت به نقدی بوده است. طرفداران این تغییر عنوان کرده‌اند که با توجه به سیالیت بازار فولاد‌، بازار مواد اولیه آن نیز باید سیال و منعطف باشد.
همچنین ذکر کرده‌اند که روند عمومی بازارها در طول تاریخ بر خلاف قراردادهای طولانی مدت بوده و این قراردادها ناکارآمد هستند و به عنوان مثال از فلزات پایه و شکر نام می‌برند. این در حالی است که غالب تولیدکنندگان فولاد تنها به قراردادهای طولانی مدت بسنده نکرده و با توجه به شرایط عرضه و تقاضای بازار به خرید سنگ آهن نقدی نیز روی آورده اند. انعطاف بازار‌، وجود لوازم مدیریت ریسک و جلوگیری از افزایش زیان‌های احتمالی نیز به عنوان مزایای این بازار ذکرشده است.
با توجه به جهت گیری اصلی بازار صادراتی سنگ آهن داخلی با محوریت فروش نقدی در بازارهای چین موارد فوق از اهمیت بسزایی برخوردار می‌شود. هر تغییری در قیمت قراردادهای بلند مدت دقیقا بر بازار نقدی این کالا تاثیر گذارده و قیمت در این بازار را افزایش یا کاهش خواهد داد. از این بازار اخبار ضد و نقیضی شنیده می‌شود.
تجار و خریداران این کالا اعلام می‌کنند که قیمت‌ها مسیر نزولی گرفته و فروش این کالا در چین بسیار سخت است؛ بنابراین یا از خرید امتناع ورزیده یا کاهش قیمت‌ها را تقاضا می‌کنند. در چین نیز اخبار از روند رو به رشد داد‌‌و‌ستد و افزایش قیمت‌ها حکایت می‌کند.
نکته دیگر آنکه در هفته‌های پیش چندین تاجر از کشور چین به ایران سفر کرده که به افزایش قیمت‌ها انجامید ولی با بازگشت آنها به چین و عدم ثبت معاملات بزرگ با بخش خصوصی مسیر قیمت‌ها کاهش شدیدی پیدا کرد، تا جایی که برخی گمانه‌زنی‌ها و اظهار نظرها قیمت ۳۲ تا ۳۳‌هزار تومان را برای هر تن سنگ آهن دانه بندی شد، اعلام کرد. هم‌اکنون قیمت ۳۸‌هزار تومان بر هر تن برای این کالا با عیار ۶۰ و حتی بالاتر یک قیمت خوب برای فروش به حساب می‌آید. روزهای آینده روزهای پر التهابی برای بازار سنگ آهن ایران خواهد بود، زیرا هرچه گرایش کارخانه‌های فولادسازی و تولیدکنندگان بزرگ این کالا به بازار نقدی افزایش یابد با توجه به شرایط بازار فولاد و نفت و روند روبه رشد ارزش سهام در شرق و غرب جهان احتمال بهبود بازار و افزایش قیمت‌ها بیشتر می‌شود.
نکته دیگر گرایش دولت و تجار چینی به شرق است. احتمال سرمایه گذاری آنان در معادن و صنایع فولادی در این سمت دنیا شدیدا افزایش یافته و واقعیت‌های این بازار این مطلب را تقویت می‌کند. با توجه به توانمندی‌های تجار و تولیدکنندگان ایرانی بالاخص شرایط قیمت‌گذاری و فروش و حمل و نقل در صورت بر طرف شدن بسیاری از موانع بالاخص مشکلات حمل و نقل زمینی و دریایی آینده این بازار به روشنی خواهد گرایید.
هم‌اکنون و پس از نزدیک به ۶ ماه افزایش امید به بهبود در دورنمای این بازار دیده می‌شود. در صورت بهبود بازار فولاد بالاخص فولادهای ساختمانی این مسیر بهبود سرعت بیشتری خواهد گرفت. بهترین رویکرد در این شرایط آماده کردن معادن و تولیدکنندگان برای آغاز یا افزایش تولید با در نظر گرفتن روند عمومی قیمت‌ها است. بهتر است فعالان این بازار خود را برای قیمت‌های فروش زیر ۴۰دلار در بنادر جنوبی آماده کنند تا از ریسک تغییرات قیمت نیز در امان بمانند.
هرچه بازار نقدی در کشور چین تقویت شود، توان رقابتی تولیدکنندگان کوچک نیز در این بازار افزایش افزایش خواهد یافت. به احتمال قوی با رونق گرفتن بازار نقدی در چین بازار ایران نیز می‌تواند شاهد داد و ستد این کالا در بورس کالای خود باشد که این امر به منطقی شدن قیمت‌ها هم برای تولیدکنندگان سنگ آهن و هم تولیدکنندگان فولاد خواهد انجامید.