شاخص کالاهای اساسی در جهان

محسن پروان

قسمت دوم

در قسمت اول توضیحاتی درباره شاخص‌های کالایی داده شد و در این قسمت تعدادی دیگر از شاخص‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

معرفی‌: گذشته، حال و‌ آینده

شاخص R.J/CRB Index

در سال ۱۹۵۷ شاخصی به عنوان شاخص رویترز(Reuters CBR Index) برای ارزیابی قیمت کالاهای اساسی در آینده بوجود آمد.

تا سال ۱۹۶۱‌این شاخص ۹ بار دچار تغییرات شد و هر بار با طراحی جدید و اضافه شدن متغیر‌های جدید به آن تغییر یافت، اما در همه حال به عنوان یک مقیاس برای ارزیابی بازار مطرح بوده است تا جایی که در آن سال‌ها کالاهایی چون تخم مرغ، جو، کائوچو، سیب زمینی و پشم نیز در آن بود اما‌این نوع از کالاها در سال‌های بعد حذف گردید و تنها کالاهایی با ابعاد جهانی در آن باقی ماند. در آن سال‌ها ‌این شاخص بیشتر در محدوده مواد غذایی بود و ارزیابی آن وضعیت غذا را در دنیا به نمایش می‌گذاشت. اما در سال ۱۹۸۷ با اضافه شدن نفت‌خام‌، گازوئیل، گاز طبیعی و جایگزینی گندم به جای سایر اقلام غذایی به شکل کنونی آن تغییر فرم داد. و در نهایت در سال ۱۹۹۵‌این شاخص توانست شکل کلی خود را به دست آورد و پس از ۱۰ تغییر اساسی شاخص رویترز به شاخص R.J/CRB Index تغییر نام یافت تا تاریخ جدید‌این شاخص آغاز شد. این شاخص در ابتدا یعنی در سال ۱۹۷۴ شامل ۲۷ قلم جنس بود که طی سال‌ها کمتر شده و سرانجام در سال ۲۰۰۵ به ۱۹ قلم محصول رسید. در حال حاضر‌این شاخص شامل ۱۹ کالای اساسی است و تغییرات قیمتی در‌این کالاها در ۴ دسته کلی مورد ارزیابی و محاسبه قرار می‌گیرند و در دوره‌های یک تا ۶ ماه میانگین قیمت آن دوره، مبنای محاسبات مربوط به شاخص است.

در حال حاضر ۱۹ کالای ‌این شاخص عبارتند از : ۱- آلومینیوم ۲- کاکائو ۳- قهوه ۴- مس ۵- ذرت ۶- پنبه ۷- نفت خام ۸- طلا ۹- نفت کوره ۱۰- روغن خوک ۱۱- دام زنده

۱۲ - گاز طبیعی ۱۳- نیکل ۱۴- آب پرتقال ۱۵- نقره

۱۶ - سویا ۱۷- شکر ‌۱۸- بنزین بدون سرب ۱۹- گندم

جالب‌ترین کالای‌این شاخص آب پرتقال است. هر چند در‌ ایران ‌این کالا جزو کالاهای اساسی نیست، اما در سایر نقاط دنیا دارای بورس می‌باشد مانند بورس آب پرتقال ریودوژانیروی برزیل که واحد معامله آن مانند واحد نفت، بشکه است.

ارزش وزنی و نحوه دسته بندی شاخص R.J/CRB Index

شاخص R.J/CRB Index به چهار دسته کلی برای رسیدن به هدف خود تقسیم بندی شده است که دسته اول صرفا شامل مشتقات نفت خام و دسته دوم شامل هفت کالای بسیار پرطرفدار و پرخریدار (Highly‌liquid) است.

دسته سوم شامل چهار کالای نسبتا پرطرفدار و دسته چهارم شامل ۵ کالای تولیدی مختلف با ارزش است. به‌جز گروه یک در سه دسته دیگر تمامی‌کالاها با ارزش وزنی یکسان هستند. در جدول شماره یک ارزش وزنی شاخص آمده است.

در مجموع‌، این شاخص را علاوه بر‌این ۴ دسته به دو صورت دیگر نیز می‌توان ارزیابی کرد؛ روش اول بر اساس کالاهای ۱۹گانه مانند شکل شماره یک.

ادامه دارد