بازار جهانی
صنعت معدن و بحران مالی
بحران مالی اخیر در جهان، تاثیر بسزایی بر بخش معدن گذاشته است. به گفته رییس بخش معادن و فلزات بانک استاندارد تا یک سال قبل، چشم‌انداز روشنی پیش روی این صنعت قرار داشت، ولی در چند ماه اخیر با رکود در بخش‌های بانکداری و متعاقبا پیدایش بحران‌های مالی و اعتباری، اعتماد سرمایه‌گذاران به شدت کاهش یافته است. «ساختار صنعت به طور روزانه یا حتی ساعتی در حال تغییر است.»
به عقیده وی در پی این بحران، بخش معدن شاهد افت فاحشی در قیمت‌ها بوده است. سطح موجودی در بخش معادن بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ افزایش یافت. این روند افزایشی بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ شدت گرفت و تا افت ناگهانی قیمت‌ها که به واسطه بحران در سال گذشته رخ داد، ادامه یافت. «قیمت‌ها به استثنای قیمت طلا سقوط کرده است. کاملا بدیهی است که از بین رفتن اعتماد در بازار تاثیر زیادی بر صنعت معدن داشته است. به نظر می‌رسد که اعتماد به هیچ کس و هیچ چیزی وجود ندارد.»
کمبود اعتبارات مالی و نقدینگی باعث شده است که تعداد و حجم پروژه‌ها کاهش یابد. چین و آمریکای لاتین بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ بیشترین افزایش در سرمایه‌گذاری معدن را شاهد بوده‌اند. در حالی که در سطح جهان تنها کمتر از ۱۲۰ پروژه در سال ۲۰۰۷ و کمتر از ۱۰۰ پروژه در سال ۲۰۰۸ سرمایه‌گذاری شده است. مبلغ سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها نیز از ۷۸هزار‌میلیون دلار در سال ۲۰۰۷ به حدود ۵۷هزار‌میلیون دلار در سال ۲۰۰۸ کاهش یافت. این امر تاثیری منفی بر عرضه کالا در آینده خواهد گذاشت.
علاوه بر این، در ساختار و اندازه شرکت‌های معدنی نیز تغییرات قابل‌ملاحظه‌ای صورت گرفته است. برای مثال، ارزش سهام شرکت بزرگ «بی‌اچ‌پی بیلیتون» در دوره نوامبر ۲۰۰۷ تا نوامبر ۲۰۰۸ به بیش از نصف کاهش یافته و از ۲۲۹میلیارد دلار به ۹۴میلیارد دلار رسید. برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده کالاهای دیگر نیز حتی شاهد کاهش‌های بیشتری بوده‌اند. مثلا ارزش سهام شرکت «پترو چاینا» در همین دوره با بیش از ۷۵درصد کاهش، از ۸۹۳میلیارد دلار به ۱۸۴میلیارد دلار رسید. به پیش‌بینی بانک استاندارد، شرکت‌های کوچک در حال توسعه همچنان با مشکل مواجه خواهند بود و ارزش سهام برخی از شرکت‌ها در حال حاضر پایین‌تر از اندوخته نقدی آن‌ها است.
بی‌اچ‌پی بیلیتون به عنوان بزرگترین شرکت معدنی در سال ۲۰۰۸ باقی ماند. اما ارزش سهام این شرکت که با ده برابر افزایش از ۲۵میلیارد دلار در سال ۱۹۹۵ به بیش از ۲۲۵میلیارد دلار در سال ۲۰۰۷ رسیده بود، به ناگهان با سقوط قیمت‌ها در سال گذشته کاهش چشمگیری یافت.
تاثیر این وضعیت بر ادغام شرکت‌ها و خرید سهام توسط آن‌ها نیز مشهود است. بین سال‌های ۲۰۰۵ تا اوایل ۲۰۰۷، چندین قرارداد بزرگ خرید سهام شرکت‌ها صورت گرفت. اما از زمان آخرین خرید بزرگ توسط چینالکو که ۱۲درصد از سهم ریو تینتو بود، هیچ قرارداد بزرگ خرید یا ادغامی با ارزش بیش از ۱۰میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ صورت نگرفت و از زمانی که بی اچ پی پیشنهاد خرید خود را برای سهام ریو تینتو پس گرفت، هیچ قرارداد قابل‌ملاحظه‌ای در سال ۲۰۰۸ منعقد نگردید.
«رییس بخش معادن و فلزات بانک استاندارد می‌گوید: شکی نیست که تقاضا در سطح جهان خصوصا در چین پیوسته رو به کاهش بوده است، اما احتمال می‌رود که با تغییر چشمگیری در بخش عرضه در این صنعت مواجه شویم.» کاهش در تولید که ناشی از کاهش در قیمت‌ها بوده است، می‌تواند در متعادل کردن عرضه و تقاضا موثر واقع شود. اگر چه در حال حاضر بازار ارتباط خود را با اصول زیربنایی آن از دست داده است، اما ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا می‌تواند به بهبود قیمت‌ها کمک کند. وی معتقد است حدود ۶ تا ۹ ماه گذشته مشکلاتی در بخش عرضه وجود داشت که ناشی از کمبود نیروهای انسانی و همچنین کمبود فولاد بود، در حالی که اکنون عواملی چون کمبود نقدینگی و سرمایه‌گذاری، تاثیر مشابهی را بر بخش عرضه در این صنعت گذاشته است. در حال حاضر، اصول زیربنایی اهمیت چندانی ندارد. بلکه مساله اصلی، بازگشت اعتماد به بازار است. دولت‌ها در سراسر جهان به اهمیت بخش معدن در اقتصاد کشور پی برده و اقداماتی را در جهت استفاده بهینه از آن آغاز نموده‌اند. در کشورهای آمریکای جنوبی مثل بولیوی و اکوادور مساله مالیات بر در آمدها تحت بررسی است. کشورهای اکوادور و ونزوئلا، ملی سازی را به عنوان امری مهم مورد توجه قرار داده اند. در آفریقا نیز مساله انعقاد قراردادهای معدنی در کنگو مورد بررسی قرار گرفته که متاثر از تحولات سیاسی اخیر بوده است. این اقدامات در چنین شرایطی باعث ترس و نگرانی سرمایه‌گذاران می‌شود که این امر نیز به نوبه خود فشار بیشتری را بر بخش عرضه وارد می‌سازد.
پول و جریان‌های مالی نهایتا به این بخش راه یافته و قیمت‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. اما مساله مهم، زمان آن است که هنوز مشخص نیست. این مقام مسوول می‌افزاید: «در سال ۲۰۰۸ شرایط اقتصادی و اوضاع بازار جهانی بسیار تغییر کرد و این امر همه را به شگفتی وا داشته است.»
ارسال نظر