فارس- نشریه اقتصادی مید با اشاره به تلاش خاورمیانه برای تسلط بر صنعت پتروشیمی جهان سهم ایران از افزایش تولیدات پتروشیمی جهان تا سال ۲۰۱۲ را ۱۵درصد پیش‌بینی کرد.به گزارش نشریه مید، از دید کارشناسان، بخش پتروشیمی در آستانه دورانی از ادغام‌ها و تصاحب‌ها قرار دارد؛ زیرا تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در خاورمیانه قصد دارند با استفاده از گاز ارزان قیمت، رقبا را از بازار خارج کنند. آینده اشتغال هزاران جوان عربستانی به توسعه صنعت پتروشیمی این کشور بستگی دارد. ریاض از زمانی که متوجه شد با تکیه بر ذخایر انرژی خود می‌تواند صنعت تولید محصولات پتروشیمی را تاسیس کند، به سرمایه‌گذاری در توسعه بخش پتروشیمی اقدام کرده است. از دهه ۱۹۷۰ مجتمع‌های پتروشیمی به مواد خام ارزان دسترسی داشته و از آن برای تولید محصولات پتروشیمی استفاده کرده‌اند.

با توجه به رشد قیمت نفت طی پنج سال گذشته، دولت عربستان توانسته است برای ایجاد شغل‌های جدید در صنعت هزینه‌های قابل توجهی را بپردازد. در واقع با نفت هر بشکه ۱۵۰دلار، ایجاد شغل بسیار آسان بود. اما اکنون که اقتصاد جهان دچار رکود شده و قیمت نفت تنزل یافته است، هزینه پرداخت یارانه برای ایجاد شغل‌های جدید بسیار بالاست. از سوی دیگر دولت عربستان مجبور شده تغییراتی در سیاست‌های تولید محصولات پتروشیمی به‌وجود آورد. با آن‌که شرکت‌های عربستانی از لحاظ هزینه نسبت به شرکت‌های دیگر تولیدکننده محصولات پتروشیمی دارای مزیت رقابتی هستند، اما تحولاتی که در میزان تقاضا در بازار‌های جهانی رخ داده است، بر این شرکت‌ها تاثیر گذاشته و وضعیت کنونی، حتی برنامه‌های رفاه اجتماعی دولت را نیز در خطر قرار داده است. هر چه سرمایه‌گذاری کمتری در این زمینه انجام شود، شغل‌های کمتری ایجاد خواهد شد. با به پایان رسیدن دوران رونق بی‌سابقه، اکنون هراس بر صنعت پتروشیمی در سرتاسر جهان مستولی شده و خاورمیانه نیز از این روند تاثیر پذیرفته است. سرعت چشمگیر اعلام پروژه‌های جدید در سال ۲۰۰۷ اکنون به شدت کاهش یافته است. در سال ۲۰۰۸ قراردادهایی در زمینه مهندسی، تدارکات و ساخت و ساز به ارزش ۹‌میلیارد دلار منعقد شد؛ در حالی که در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۶ این رقم به ترتیب ۲/۱۸‌میلیارد دلار و ۲/۲۲‌میلیارد دلار بود. به اعتقاد کارشناسان، رشد هزینه‌های مهندسی، تدارکات و ساخت‌وساز و نیز کمبود گاز طبیعی، از دلایل اصلی کاهش مذکور است. عامل اول باعث تعویق انعقاد قراردادها شده است و عامل دوم بازنگری در برنامه‌های رشد در صنعت پتروشیمی را اجتناب‌ناپذیر ساخته است. واقعیت این است که ابهام‌ها درباره وضعیت آینده اقتصاد جهان، باعث شده که تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی نتوانند برای آینده تصمیم‌گیری کنند و در حال حاضر افق کوتاه مدت صنعت پتروشیمی بسیار مبهم است. اکثر کارشناسان این صنعت می‌گویند مشکلات کوتاه مدت، یعنی کمبود اعتبار و کاهش تقاضا، بر ساختار صنعت پتروشیمی خاورمیانه طی چند دهه آینده تاثیر خواهد گذاشت. همچنین سود این صنعت در کوتاه مدت کاهش می‌یابد اما در بلند مدت زیرساخت‌های آن مستحکم باقی خواهند ماند.

البته صرفنظر از وضعیت بحرانی کنونی، برنامه‌های استراتژیک تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در خاورمیانه تغییر چندانی نخواهد کرد. این صنعت، حالت دوره‌ای دارد و همین‌گونه نیز باقی خواهد ماند. تجهیزاتی که اکنون در حال ساخت است، بیست تا سی سال عمر خواهد داشت. استراتژی‌ها نباید تحت تاثیر وضعیتی که تنها چند ماه ادامه دارد تدوین شود. این نوع بحران‌ها، صرفا در بخش‌ کوتاهی از یک دوران طولانی رخ می‌دهند. به علت کاهش تقاضا برای پلیمر که حاصل کاهش بازده صنعتی است، بسیاری از تولیدکنندگان در سرتاسر جهان با کاهش ۴۰‌درصدی قیمت این محصولات مواجه شده‌اند، اما به اعتقاد تحلیلگران روند کاهش تقاضا و قیمت، بیشتر بر مجتمع‌های قدیمی اروپایی تاثیر می‌گذارد تا مجتمع‌های پیشرفته و کم‌هزینه خاورمیانه. اگر مجتمع‌های پتروشیمی به تولید خود ادامه دهند، صنعت پتروشیمی بیش از حد نیاز محصول تولید خواهد کرد زیرا تقاضا در حال کاهش است. طی هفت سال گذشته رشد ظرفیت تولید در خاور‌میانه بسیار چشمگیر بوده است، اما اگر تمام پروژه‌های برنامه‌ریزی شده تا سال ۲۰۱۵ وارد مرحله تولید شوند، ظرفیت تولید بیش از دو برابر خواهد شد و به ۶/۳۲‌میلیون تن در سال می‌رسد. تحقق این افزایش ظرفیت، بیشترین تاثیر را بر تولیدکنندگان قدیمی در غرب خواهد داشت. حدود ۴۰‌درصد از افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی تا سال ۲۰۱۲، توسط چین و شرق دور ایجاد خواهد شد و ۶۰‌درصد دیگر نیز در خاورمیانه فراهم می‌شود. از این میزان ۴۵‌درصد به عربستان و پنج کشور دیگر عضو شورای همکاری خلیج فارس و ۱۵‌درصد به ایران تعلق خواهد داشت. راه پیش روی تولیدکنندگان خاورمیانه روشن است. آنها بدون توجه به شرایط بازار و با استفاده از مزیت در اختیار داشتن گاز ارزان، به تولید با حداکثر ظرفیت ادامه خواهند داد. آنها امیدوارند در بلند مدت این استراتژی به خروج رقبای اروپایی از بازار منجر شود.